Maktabgacha yoshdagi bolalarning jismoniy tarbiyasi

5 yoshli tarbiyalanuvchilarni tajribadan keyingi jismoniy rivojlanish ko`rsatkichlari
(3,2,3-jadval)

№	O`lchovlar	Jinsi	5 yosh
			n	Tajriba	Nazorat
1	Gavda uzunligi (sm)	o`g’il qiz	13 14	115,7 114,0	114,9 112,9
2	Gavda og’irligi (kg)	o`g’il qiz	13 14	21,5 20,4	20,3 19,6
3	Ko`krak qafasining kengligi (sm)	o`g’il qiz	13 14	62,0 60,0	59,4 58,3
4	O`pkaning tiriklik sig’imi (ml)	o`g’il qiz	13 14	1400 1400	1300 1300

Jismoniy rivojlanishning barcha ko`rsatkichlarida ham xuddi shunday holatni ko`rishimiz mumkin. Jismoniy tayyorgarlik ko`rsatkichlarini ham quyidagi holatni ko`rishimiz mumkin. Tajriba guruhi o`g’il bolalarda 30 m ga yugurish dastlabki va yakuniy natija, o`g’il bolalarda 9,5-7,4 qiz bolalarda esa 9,8-8,5 soniya.
Bundan ko`rinib turibdiki, tajriba guruhi bolalarida ko`rsatkichlar ancha ijobiy tomonga o`zgargan, nazorat guruhida esa aksincha ko`rinishga ega.
5 yoshli tajriba guruhi tarbiyalanuvchilarning jismoniy tayyorgarlik bo`yicha ko`rsatgan dastlabki va yakuniy natijalari
(3,2,4-jadval)

№	Me’yorlar	Jinsi	5 yosh
			n	Dastlabki	Yakuniy
1	30 metrga yugurish (soniya )	o`g’il qiz	13 14	9,5 9,8	7,4 8,5
2	4x10 m mokkisimon yugurish (soniya)	o`g’il qiz	13 14	17,1 17,3	13,4 14,1
3	Turgan joydan uzunlikka sakrash (sm)	o`g’il qiz	13 14	89,0 83,0	1,06 1,00
4	Oyoqlarni 30 sm oraligida ochib erga o`tirgan nolda tizzalarni bukmasdan oldinga engashish (sm)	o`g’il qiz	13 14	4,5 6,0	9,1 9,8

6 yoshli bolalarda jismoniy rivojlanish bo`yicha tajribagacha bo`lgan ko`rsatkichlar quyidagicha namoyon bo`ldi. Tajriba guruhida 1,16 sm, nazorat guruhida 126 sm. Qizlarda bu ko`rsatkich tajriba guruhida 1,15, nazorat guruhida esa 1,14 sm ni tashkil etadi. Bundan ko`rinib turibdiki, nazorat guruhining o`g’il bolalarni ko`rsatkichi 10 sm ga yuqori ekanligi aniqlandi. Qizlarda esa 1 sm ga tajriba guruhi qizlari balandligi aniqlandi. Qolgan natijalarda ham nazorat guruhi bolalarining natijalari biroz yuqoriroq ekanligi namoyon bo`ldi.
6 yoshli tarbiyalanuvchilarni tajribagacha bo`lgan jismoniy rivojlanish ko`rsatkichlari
(3,2,5-jadval)

№	O`lchovlar	Jinsi	6 yosh
			n	Tajriba	Nazorat
1	Gavda uzunligi (sm)	o`g’il qiz	12 16	116,0 115,0	116,0 114,0
2	Gavda og’irligi (kg)	o`g’il qiz	12 16	19,8 18,8	19,5 18,5
3	Ko`krak qafasining kengligi (sm)	o`g’il qiz	12 16	59,2 59,0	59,2 58,0
4	O`pkaning tiriklik sig’imi (ml)	o`g’il qiz	12 16	1400 1400	1300 1300

Jismoniy tayyorgarlik bo`yicha 6 yoshli bolalarda quyidagicha namoyon bo`ldi. 30 m ga yugurish tajriba guruhi o`g’il bolalarda 8,6 s, nazorat guruhida 8,8 s. Qiz bolalarda esa tajriba guruhida 8,9 s, nazorat guruhida 8,8 s ni tashkil qiladi. Bu erda nazorat guruhi qizlarning natijasi biroz yaxshiroq. Turgan joydant uzunlikka sakrashda tajriba guruhida o`g’il bolalarda 92 sm, qiz bolalarda 93 sm ni, nazorat guruhida bu ko`rsatkich o`g’il bolalarda 1 m. ni tashkil etsa, qiz bolalarda esa 96 sm. ni tashkil etdi. Bundan ko`rinib turibdiki, kuch sifatlarida natijalar nazorat guruhida yuqori ekanligi namoyon bo`ldi.
6 yoshli tarbiyalanuvchilarning tajribagacha bo`lgan jismoniy
tayyorgarlik ko`rsatkichlari
(3,2,6-jadval)

№	Me’yorlar	Jinsi	6 yosh
			n	Tajriba	Nazorat
1	30 metrga yugurish (soniya )	o`g’il qiz	12 16	8,6 8,9	8,8 8,8
2	4x10 m mokkisimon yugurish (soniya)	o`g’il qiz	12 16	15,2 15,6	15,2 15,8
3	Turgan joydan uzunlikka sakrash (sm)	o`g’il qiz	12 16	92,0 93,0	1,0 96,0
4	Oyoqlarni 30 sm oraligida ochib erga o`tirgan nolda tizzalarni bukmasdan oldinga engashish (sm)	o`g’il qiz	12 16	6,6 7,0	6,7 7,2

Tajribadan keyingi natijalar o`rganildi tajriba guruhining ko`rsatkichlari nazorat gurhi ko`rsatkichlariga nisbatan anchagina yaxshilanganligi namoyon bo`ldi. Masalan, 6 yoshli o`g’il bolalarda gavda uzunligi dastlabki natijada 116 sm ni tashkil etgan bo`lsa, tajribadan keyin 120,5 sm ni tashkil etdi. Bu natija nazorat guruhida nisbatan 1 sm ga yuqori, qolgan ko`rsatkichlarda ham tajriba guruhi natijalari yuqori ekanligi ko`rinib turibdi.


6 yoshli tarbiyalanuvchilarni tajribadan keyingi jismoniy rivojlanish ko`rsatkichlari
(3,2,7-jadval)

№	O`lchovlar	Jinsi	6 yosh
			n	Tajriba	Nazorat
1	Gavda uzunligi (sm)	o`g’il qiz	12 16	120,5 119,9	119,5 118,5
2	Gavda og’irligi (kg)	o`g’il qiz	12 16	22,9 22,0	21,9 21,0
3	Ko`krak qafasining kengligi (sm)	o`g’il qiz	12 16	63,1 61,3	63,5 59,0
4	O`pkaning tiriklik sig’imi (ml)	o`g’il qiz	12 16	1500 1500	1400 1400

Jismoniy tayyorgarlik natijalari ham quyidagi ko`rinishda bo`ldi.
6 yoshli tarbiyalanuvchilarning tajribadan keyingi jismoniy tayyorgarligini yakuniy natijalari
(3,2,8-jadval)

№	Me’yorlar	Jinsi	6 yosh
			n	Tajriba	Nazorat
1	30 metrga yugurish (soniya )	o`g’il qiz	12 16	6,9 7,1	7,9 7,8
2	4x10 m mokkisimon yugurish (soniya)	o`g’il qiz	12 16	12,7 13,4	14,7 15,0
3	Turgan joydan uzunlikka sakrash (sm)	o`g’il qiz	12 16	1,15 1,10	1,05 96,0
4	Oyoqlarni 30 sm oraligida ochib erga o`tirgan nolda tizzalarni bukmasdan oldinga engashish (sm)	o`g’il qiz	12 16	10,2 11,1	7,0 7,7

Yakuniy nazoratda tajriba guruhi 30 m ga yugurishda 1,0 soniyaga yuqori natijaga erishgan. Mokisimon yugurishda esa tajriba guruhi 2 soniyga yuqori natija ko`rsatgan. Egiluvchanlik sifatini belgilovchi ko`rsatkichda nazorat guruhida 7,0 sm bo`lgan bo`lsa, tajriba guruhida 10,2 sm ni tashkil qiladi. Qizlarda esa bu ko`rsatkich nazorat guruhida 7,7 sm, tajriba guruhida 11,1 sm ni tashkil etganligi namoyon bo`ldi.
Bob bo`yicha xulosa
5-6 yoshli bolalar bilan jismoniy tarbiya ishlarini reja asosida olib borish yaxshi samara berishi aniqlandi.
Tajriba asosida 5-6 yoshli bolalarning jismoniy rivojlanishi va tayyorgarligi ijobiy tomonga o`zgarganligi aniqlandi.
5-6 yoshdagi tajriba guruhi o`g’il va qiz bolalar bilan o`tkazilgan harakatli o`yinlarni natijalaridan aniqlandiki, bolalar uchun to`g’ri tanlangan o`yin ularning sog’lom bo`lib ulg’ayishlarida muxim ahamiyyatga ega ekan.
Tajriba guruhi tarbiyalanuvchilari uchun o`tkazilayotgan harakatli o`yinlarni tanlashda maktab sharoiti, shug’ullanuvchilarning yoshi va rivojlanishi, tayyorgarligi inobatga olinsa bolalarda turli xil o`yinlarga bo`lgan qiziqishi ortishi aniqlandi.
Olib borilgan tadqiqot ishlaridan ayon bo`ldiki, tajriba guruhlarida har akatli o`yinlarni o`z vaqtida va muntazam o`tkazilishi natijasida ularda nazariy va amaliy bilimlar ortdi hamda jismoniy tayyorgarligi yaxshilanishi aniqlandi.
Xulosa
Olib borilgan ilmiy tadqiqot ishlardan, ilmiy-uslubiy adabiyotlarni taxlilidan va pedagogik kuzatishlardan ma`lum bo`ldiki, xozirgi kunda maktabgacha ta’lim tashkilotlarida jismoniy tarbiya mutaxassislari etishmasligi natijasida mashg’ulotlarning sifati nisbatan pastroq ekanligi ma`lum bo`ldi.
O`tkazililgan ilmiy tadqiqot ishlarini taxlillaridan ayon bo`ldiki, tajriba guruhi bolalarini mashg’ulotlarida jismoniy rivojlantirish orqali ularning sog’lig’ini mustaxkamlash, jismoniy tayyorgarligini oshirish muximdir.
Maktabgacha ta’lim tashkilotlarida tajriba mobaynida jismoniy tayyorgarlikni oshirish bo`yicha o`tkazilgan jismoniy tarbiya va soglomlashtirish ishlarining ahamiyati katta ekanligi aniqlandi.
Tajriba guruh tarbiyalanuvchilari bilan olib borilgan suxbatlardan aniqlandiki, har akatli o`yinlar bo`yicha nazariy bilimlar berib borilsa ularda tajriba guruhi tarbiyalanuvchilari bilan mashg’ulotlarni reja asosida tashkil qilinishi va o`tkazilishi natijasida ularning jismoniy rivojlanishi, tayyorgarligi yaxshilandi.
Tajriba guruh bolalari bilan o`tkazilgan tadqiqot ishlaridan aniqlandiki, har bir ta’lim muassasasi yetuk kadrlar bilan ta’minlansa avvalo maktabdagi jismoniy tarbiya ishlari yo`lga qo`yiladi, natijada bolalarning jismoniy tarbiyaga bo`lgan qiziqishlari yanada ortadi.
Olib borilgan ishlardan ko`rinib turibdiki, maktabgacha ta’lim tashkilotlarida bolalarning yosh hususiyatlariga mos holatda muntazam ravishda o`tkazilgan jismoniy tarbiya va soglomlashtirish tadbirlarini natijasida ularning jismoniy tayyorgarligi yaxshilanadi.
O`tkazililgan tadqiqot ishlarida shunday xulosa qilish mumkinki, 5-6 yoshli jismoniy tayyorgarligini oshirishda jismoniy tarbiya mashg’ulotlari muhim ekanligi ma`lum bo`ldi
Maktabgacha ta’lim tashkilotlaridagi o`tkazilgan tajriba ishlaridan shunday xulosa qilish mumkinki, jismoniy rivojlanish jismoniy tayyorgarlikga bog’liq ekanligi aniqlandi.
5-6 yoshli bolalarni sog’lomligini mustaxkamlashda jismoniy tarbiya mashg’ulotlari muhim ekanligi ma`lum bo`ldii.