Marcin Błaszczyk Biologia I genetyka

Grasica – tymopoetyna, tymozyna, tymulina, 
Nerki – erytropoetyna, kalcytriol, renina, 
Wątroba – angiotensynogen, insulinopodobny czynnik wzrostu, 
Serce – przedsionkowy peptyd natriuretyczny, 
Tkanka tłuszczowa – lektyna, 
Jądra – androgeny, 
Jajniki – estrogeny (estradiol, estriol, estron), progesteron, relaksyna, 
Łożysko – estriol, gonadotropina łożyskowa, progesteron.
Warto zwrócić uwagę, jak złożona, wieloczynnikowa oraz 
wielopoziomowa może być w niektórych przypadkach kontrola wydzielania 
hormonu. Na przykład, aby wydzieleniu uległa większa pula kortyzolu, 
najpierw musi zwiększyć się wydzielanie przez podwzgórze hormonu 
uwalniającego adrenokortykotropinę, która zwiększy poziom hormonu 
adrenokortykotropowego przysadki, dopiero to umożliwi wydzielenie 
kortyzolu. Ponadto, na wydzielanie kortyzolu ma wpływ poziom 
transkortyny wątrobowej. Inny przykład: regulacja poziomu glukozy we 
krwi związana jest z wydzielaniem insuliny i glukagonu, ale również 
np. z działaniem adrenaliny, noradrenaliny, glikokortykosteroidów na 
wytwarzanie glukozy w wątrobie oraz działaniem hormonu wzrostu, 
trójjodotyroniny i tyroksyny na poziom metabolizmu i wykorzystanie 
glukozy. 

---

77 
3. Genetyka 
3.1. Genetyka klasyczna 
Do połowy wieku XIX nie zdawano sobie sprawy z mechanizmów 
dziedziczenia. Hipokrates zakładał, że „materiał dziedziczny” zbierany 
jest z całego ciała rodzica przed zapłodnieniem. Arystoteles – że to 
niematerialne reguły nadające formę są przenoszone poprzez spermę 
(wytwarzaną z krwi). W średniowieczu uważano, że cechy obojga 
rodziców przekazywane są potomstwu wskutek mieszania się krwi (stąd 
do dziś np. używa się określenia „mieszaniec półkrwi”), później, że 
w spermie (lub – w konkurencyjnej teorii – że w komórce jajowej…) 
znajduje się miniaturowy zarodek przyszłego człowieka – homunculus 
(na powstanie tej teorii wpływ miały odkrycia pioniera mikrobiologii, 
którym był Antonie Philips van Leeuwenhoek). 
Pierwszą spójną teorię dziedziczenia opracował G. Mendel w połowie 
XIX wieku. Zauważył on, że krzyżowanie roślin o charakterystycznych 
cechach daje następne pokolenie o przewidywalnych proporcjach 
ilościowych występowania tej cechy. Jednym z najprostszych przykładów 
był groch o kwiatach białych lub fioletowych. Mendel w ciągu kilku 
pokoleń wybierał do dalszego rozmnażania osobno rośliny z kwiatami 
tylko fioletowymi lub tylko białymi. W ten sposób uzyskał dwie czyste 
linie (rośliny kolejnych pokoleń miały zawsze identyczne cechy oraz 
identyczne „czynniki dziedziczenia”). Następnie skrzyżował rośliny 
z kwiatami fioletowymi z roślinami o kwiatach białych – pokolenie 
rodzicielskie – P (parental). Uzyskał w pokoleniu F1 (filius 1) wyłącznie 
rośliny o kwiatach fioletowych. 
Po wielu doświadczeniach uznał, że od obojga rodziców pochodzą 
„czynniki dziedziczenia” określonej cechy (obecnie znane jako geny – tej 
nazwy będziemy używać mimo, że Mendel się nią nie posługiwał). Geny 
mogą występować w różnych formach (allelach), determinujących różną 
postać danej cechy (np. różne barwy kwiatów). W opisywanej sytuacji, 
allele determinujące barwę fioletową są dominujące i oznacza się je 
wielką literą – V (violet). Oznacza to, że jeśli osobnik (jak w pokoleniu 
F1) ma dwa allele: dominujący V, determinujący barwę fioletową, oraz