Marcin Błaszczyk Biologia I genetyka

Podwzgórze syntetyzuje hormony uwalniające i hamujące uwalnianie 
innych hormonów: hormon uwalniający gonadotropiny, hormon uwalniający 
adrenokortykotropinę, hormon uwalniający hormon wzrostu (somatoliberynę), 
hormon hamujący uwalnianie hormonu wzrostu (somatostatynę), hormon 

---

73 
hamujący uwalnianie prolaktyny (prolaktostatynę), hormon uwalniający 
prolaktynę (prolaktoliberynę), hormon uwalniający melanotropinę, hormon 
hamujący uwalnianie melanotropiny, hormon uwalniający tyreotropinę 
oraz dwa inne hormony:
 wazopresynę, hormon peptydowy (9 aminokwasów), która uwalniana 
jest w razie wzrostu ciśnienia osmotycznego krwi już o ok. 1%, 
zmniejszenia objętości krwi o 5%, wzrostu poziomu angiotensyny II 
lub prostaglandyn, pobudzenia układu współczulnego. Jej działanie 
polega na przeciwdziałaniu wydalaniu wody (działanie antydiuretyczne) 
w nerkach – wzmagana jest resorpcja fakultatywna wody w kanalikach 
krętych II rzędu. Ponadto wazopresyna może powodować skurcz 
mięśni gładkich (np. naczyń krwionośnych, co pomaga przywrócić 
prawidłowe ciśnienie krwi). Hormon ten uwalniany jest stale, choć 
jego ilość jest regulowana, 
 oksytocynę, peptyd podobny do wazopresyny (dzięki czemu w mini-
malnym stopniu ich działanie jest podobne), uwalniany jest z przy-
sadki po pobudzeniu mechanoreceptorów brodawek sutkowych (co 
powoduje wyciskanie mleka w czasie karmienia) oraz pochwy (w tym 
przypadku oksytocyna wywołuje skurcze macicy umożliwiające poród 
oraz ułatwiające transport spermy w czasie orgazmu, zwiększający 
prawdopodobieństwo zapłodnienia).
Przysadka mózgowa – przedni płat (gruczołowy) wydziela hormony 
tropowe, regulujące wydzielanie innych gruczołów: hormon areno-
kortykotropowy, hormon folikulotropowy, hormon luteinizujący, hormon 
tyreotropowy, a także dwa inne hormony: 
 hormon wzrostu (somatotropinę), pobudzający proliferację komórek, 
działający na komórki wątroby i tkanki tłuszczowej, zwiększając 
metabolizm węglowodanów i lipidów (choć w przypadku komórek 
tłuszczowych regulacja jest odwrotnie zależna od stężenia), pobudza 
on syntezę białek, działa częściowo antagonistycznie do insuliny, 
wzmaga wchłanianie wapnia z jelit oraz zatrzymywanie fosforanów, 
sodu i potasu. Jego wydzielanie regulowane jest hormonami 
podwzgórza: uwalniającym i hamującym jego wydzielanie, 
 prolaktyna, polipeptyd (198 aminokwasów) podobny do hormonu 
wzrostu, o podobnym działaniu. Wydzielanie prolaktyny zwiększa się 
znacząco po porodzie (po wydaleniu łożyska maleje stężenie 
progesteronu, wydzielanie stymulowane jest też przez pobudzenie 
receptorów szyjki macicy w czasie porodu i pobudzanie receptorów 
brodawki sutkowej w czasie ssania, podobnie jak w przypadku 

---

74 
wydzielania oksytocyny). Wydzielanie prolaktyny jest kontrolowane 
przez prolaktoliberynę i prolaktostatynę podwzgórzową.