Pektin moddalar o'ziga xos uglevodlar bo'lib, tarkibi murakkab va turli
jinslidir. Ularning asosiy qismini pektin kislota tashkil etib, o'z navbatida u ma'lum
qism karboksil guruxlari metil spirt bilan eterifikatsiya qilingan poligalakturon
kislotadir. Pektin kislota paxtadan 0,1 n NaOH yordamida ajratib olinadi. Pektin
kislota paxtaning birlamchi qobig'ida joylashadi. Pektin moddalar tolada suvda
erimaydigan Ca
2+
, Mg
2+
, Fe
2+
metallar tuzlari xolatida bo'ladi. Bu moddalar
tolaning mustaxkamligiga ta'sir qilmaydi.
Gemit sellyuloza o'simlik xujayrasining yuzasida joylashgan polisaxaridlar
guruxidir, ular lignin modda bilan birgalikda keladi. Gemitsellyuloza -
polisaxaridlar aralashmasi bo'lib, amorf qattiq moddadirlar. Ko'proq d-ksiloza
asosidagi gemitsellyulozalar uchraydi. Ularning polimerlanish darajasi past bo'ladi.
S.n=150 : d-ksiloza, l –arabinoza, d-glyukturon kislota, d-galaktozadan tashkil
topgan saxaridlardir.
Azotli birikmalar va glyukoproteidlar oqsil moddalar benzol halqali
(fenialanin, tirozin) aminokislotalardan tuzilgan va lignin hosil bo'lishida oraliq
mahsulotdir. Paxta tolasidagi azotli moddalar tarkibi kam o'rganilgan. Ularning
asosiy qismi proteinlardir. Proteinlarning asosiy qismi (60%i) tolaning ichki
kanalida joylashgan, va azotli birikmalar tolaning birlamchi devorida ham
joylashib, tola mustaxkamligiga ta'sir etadi, cho'ziluvchanligini oshiradi.
Kul moddalar paxta tolasidagi 1,2 % ni tashkil etib, tarkibi % da quyidagicha :
K
2
O - 34; CaO - 11; MgO - 6; Na
2
O - 7; Fe
2
O
3
- 2; Al
2
O
3
; SiO
2
-5; CO
2
- 4; P
2
O
3
-
5; CO
2
- 4; CO
2
- 20; Cu va Mn - o'ta kam.
Polisaxaridlar tarkibida sellyulozadan farqli uron kislotalar: D-glyukuron
va 4-metil- D-glyukuron, D-galakturon kislotalar uchraydi, tolaga gidrofillik xossa
beradi.
Paxta tolasi tarkibida 0,8 % l-malein va limon kislota bo'ladi.
