Mavzu 15 Technika sohasidagi tadqiqotlar axborot resurslari

Mavzu 15 Technika sohasidagi tadqiqotlar axborot resurslari
Ikkilamchi hujjatli oqim kо‘plab ikkilamchi manbalar sifatida tashkil etilgan. Umumiy va о‘ziga xos funksiyalar, ularning nisbati. Umumiy va о‘ziga xos xususiyatlar jihatidan ikkinchi darajali hujjat oqimi. Ikkilamchi hujjat oqimining xususiyatlari( yaratishda markazlashtirish va markazsizlashtirishning kombinatsiyasi, parallel qatorlar mavjudligi, dinamizm va boshqalar). Tarkibi. Tuzilishi. Jamoat amaliyotida ikkinchi darajali hujjat oqimidan foydalanish.
VINITI technika –ilmiy cochasi bibliografiysi. О‘zbekistonda ilmiy-texnika konyunkturasi instituti (О‘z ITK) bо‘yicha axborot resurslari. Tarmoq axborot markazlarining axborot resurslari. Tijorat axborot tuzilmalarining axborot resurslari. Mahalliy va xorijiy ma’lumotlar bazalari. Resurs tizimida retrospektiv bibliografik kо‘rsatkichlar.
Mavzu 16 Badiy adabi’t va adabi’tshunoclik sohasidagi tadqiqotlar axborot resurslari
Ikkilamchi hujjatli oqim kо‘plab ikkilamchi manbalar sifatida tashkil etilgan. Umumiy va о‘ziga xos funksiyalar, ularning nisbati. Umumiy va о‘ziga xos xususiyatlar jihatidan ikkinchi darajali hujjat oqimi. Ikkilamchi hujjat oqimining xususiyatlari( yaratishda markazlashtirish va markazsizlashtirishning kombinatsiyasi, parallel qatorlar mavjudligi, dinamizm va boshqalar). Tarkibi. Tuzilishi. Jamoat amaliyotida ikkinchi darajali hujjat oqimidan foydalanish.
Mavzu 17 Sanatshunoclik sohasidagi tadqiqotlar axborot resurslari
Ikkilamchi hujjatli oqim kо‘plab ikkilamchi manbalar sifatida tashkil etilgan. Umumiy va о‘ziga xos funksiyalar, ularning nisbati. Umumiy va о‘ziga xos xususiyatlar jihatidan ikkinchi darajali hujjat oqimi. Ikkilamchi hujjat oqimining xususiyatlari(yaratishda markazlashtirish va markazsizlashtirishning kombinatsiyasi, parallel qatorlar mavjudligi, dinamizm va boshqalar). Tarkibi. Tuzilishi. Jamoat amaliyotida ikkinchi darajali hujjat oqimidan foydalanish.
Seminar mavzulari
Mavzu 1. Jamiyatning axborot resurslari: tarkibi, xususiyatlari, tasnifi axborot resurslari (ir) kontsepsiyasining ta’rifi.
Mavzu 2. Axborot resurslari sohasidagi huquqiy tartibga solish huquqiy rejim meyorlari.
3-mavzu О‘zbekiston Respublikasi axborot sohasidagi milliy manfaatlarni belgilovchi yagona davlat axborot siyosatini ishlab chiqish mexanizmlari.Davlat tomonidan qabul qilingan qonunlar

Kirish
Mamlakatimiz Prezidenti SH.Mirziyoyev ta’kidlaganlaridek, hayotning о‘zi va xalqning talablari bizning oldimizga amaliy yechimini topish lozim bо‘lgan yangi va yanada murakkab vazifalarni qо‘ymoqda1. Ushbu muammolar va hayotning о‘zi oldimizga qо‘ygan murakkkab vazifalarni tezroq hal qilish, ularning yechimini izlab topish, kо‘p jihatdan insonlarning iqtisodiyot sirlarini, ayniqsa, bozor iqtisodiyoti munosabatlarining mazmunini, ularning talablari, ziddiyatli xususiyatlarini, qonunqoidalarini, 2017-2021 yillarda О‘zbekiston Respublikasini rivojlantirishning beshta ustuvor yо‘nalishi bо‘yicha harakatlar strategiyasi, mamlakatimizda iqtisodiy taraqqiyotni jadallashtirish maqsadida qabul qilingan strategik dasturlar mazmunini, amalga oshirilayotgan keng kо‘lamli iqtisodiy islohotlarni yanada chuqurlashtirish, inson manfaatini birinchi о‘ringa qо‘yish, iqtisodiyotni erkinlashtirish, tarkibiy о‘zgartirish, modernizatsiyalash va diversifikatsiyalashning maqsadi va mazmunini chuqurroq bilishlariga bog‘liqdir. “soxaviy axborot resurslari” fani tushunchalarini, uning qonun-qoidalarini, tejamli xо‘jalik yuritish sirlarini, turli insonlar va xо‘jaliklarning bir-birlari bilan manfaatli iqtisodiy aloqada bо‘lib, unumli mehnat qilish yо‘llarini va shakllarini о‘rgatadi. Jamiyatda rо‘y beradigan iqtisodiy qonunlarni bilish va ularning amal qilishiga ongli munosabatda bо‘lishda, mamlakatni demokratlashtirish va iqtisodiyotni bozor tamoyillari asosida isloh qilish jarayonlari mohiyatini tushunish uchun zarur bо‘lgan bilimlarni berishda “Iqtisodiyot nazariyasi” fanining roli beqiyosdir. Ayniqsa, yosh avlodda bunyodkorlik g‘oyalarini shakllantirish, ularning ilmiy dunyoqarashini kengaytirish, iqtisodiy madaniyatini oshirish kabi muhim vazifalarni bajarish orqali mazkur fanning ahamiyati tobora oshib bormoqda. Mamlakatimizda qabul qilingan 2017-2021 yillarda О‘zbekiston Respublikasini rivojlantirishning beshta ustuvor yо‘nalishi bо‘yicha Harakatlar strategiyasida ham ushbu masalaga alohida e’tibor qaratilgan, ya’ni 3-yо‘nalishi “Soxalar axborot resurslarini rivojlantirish va liberallashtirishning ustuvor yо‘nalishlari”, 4-yо‘nalishi “Ijtimoiy sohani rivojlantirishning ustuvor yо‘nalishlari”da belgilangan berilgan vazifalarni amalga oshirish zarurligi belgilab qо‘yilgan.

Bugungi kunda respublikamizda oliy iqtisodiy ta’limni yanada rivojlantirish, ayniqsa, ijtimoiy-iqtisodiy munosabatlar bilan bog‘liq bо‘lgan bilimlar asosini tashkil etuvchi “Iqtisodiyot nazariyasi” fanini о‘qitishning о‘quv-uslubiy asoslarini yanada takomillashtirish borasida sezilarli ishlar amalga oshirildi. Bu esa ushbu fanni о‘qitish ishlari samaradorligini yanada oshirmoqda. Mazkur dastur hozirgi bosqichda iqtisodiyot nazariyasi fanining dolzarb muammolari, respublikaning ijtimoiy yо‘naltirilgan bozor iqtisodiyotiga о‘tish muammolari, iqtisodiyot nazariyasining fan sifatida rivojlanishi, iqtisodiy hodisa va jarayonlarni о‘rganish, yangi pedagogik va axborot texnologiyalarni qо‘llashning uslubiy muammolarini о‘z ichiga oladi.
“Soxaviy axborot resurslari” fanining asosiy maqsadi talabalarga soxalar axborot resurslari nazariyasi tarixi, uslubiy tuzilmalari, Respublikamiz kutubxona-axborot muassasalari va kutubxonalarining soxalar axborot resurslari faoliyati, ularda jahon soxalar axborot resurslari fanining yutuqlarini joriy qilish, hozirgi axborotlashtirish sharoitida soxalar axborot resurslari, iste’molchilarning axborot ehtiyojlarini aniqlash, ularga zarur axborotlarni turli manbalardan izlab topish yо‘llarini, shakllarini, usullarini, soxalar axborot resurslari orqali xizmatning an’anaviy, noan’anaviy shakllarini о‘rgatishdan iborat. Ushbu maqsadga erishish uchun fan talabalarni nazariy bilimlar, amaliy kо‘nikmalar, ijtimoiy hodisa va jarayonlarga uslubiy hamda dunyoqarashini shakllantirish vazifalarini bajaradi.
Fan bо‘yicha talabalarning bilim, kо‘nikma va malakalariga quyidagi talablar qо‘yiladi. Jamiyatda soxalar axborot resurslarining ijtimoiy hodisa sifatidagi mohiyati va ahamiyatini, uning mavjudligi va rivojlanishining asosiy qonuniyatlari, uning murakkab tuzilishi va yaqin faoliyat sohalari tizimidagi о‘rni haqida kо‘nikmalar hosil qildirish, soxalar axborot resurslari faoliyat tuzilishi, soxalar axborot resurslari axborotning vazifalari va xususiyatlarini, soxalar axborot resurslari ijtimoiy hodisa sifatida paydo bо‘lishi haqida tasavvurga ega bо‘lishi;

• 
  soxalar axborot resurslarining ish faoliyatida nafaqat zamonaviy texnologiyalar, balki ijtimoiy-iqtisodiy jarayonlarda kelajak istiqbollarini belgilash rejalarini tuzish hamda amalga oshirish bо‘yicha bilishi va ulardan foydalana olishi;
  
• 
  soxalar axborot resurslari kasbi etikasi, muomala madaniyati, iste’molchilarga bibliografik xizmat kо‘rsatish darajasi, jahon bibliografiyashunoslik tizimidagi davlat standartlari darajasidagi zamonaviy axborot texnologiyalari sohasi bо‘yicha bilim va kо‘nikmalariga ega bо‘lishi kerak.
  

“Axborot texnologiyalari va kommunikatsiyalari rivoji barcha sohalarning jadal taraqqiyotiga xizmat qiladi, odamlarga qulaylik yaratadi” Shavkat Mirziyoyev Mustaqillikning ilk kunlaridanoq mamlakatimiz rahbariyati axborot texnologiyalari va kommuniksiyalar sohasini rivojlantirishga alohida e’tibor qaratib kelmoqda. Iqtisodiyotning turli sohalariga zamonaviy axborot texnologiyalarini joriy qilishga doir yirik loyihalarni amalga oshirilishi natijasida soha korxonalari tomonidan kо‘rsatilgan xizmatlar hajmi sо‘nggi о‘n yilda 12 barobarga oshdi. Yaqin kelajakda mamlakatimizda telekommunikatsiya tarmoqlari qamrovini kengaytirish, xalqaro internet tarmog‘ining о‘tkazuvchanlik tezligini keskin oshirishimiz, elektron hukumat tizimini yanada rivojlantirish bо‘yicha ishlar olib borilmoqda. Aholi va tadbirkorlik subyektlariga yangi turdagi interaktiv davlat xizmatlarini yaratish, zamon talabiga mos yangi axborot-kommunikatsiya texnologiyalari xizmatlarini joriy etishimiz kerak. Bir sо‘z bilan aytganda mamlakat hayotining barcha sohalariga axborotkommunikatsiya texnologiyalarini yanada chuqurroq joriy etish kabi vazifalar qо‘yilgan bо‘lib, yaqin 5 yil mobaynida, mamlakatimizning yalpi ichki mahsulotidagi axborot texnologiyalarining ulushini kamida 4 foizga yetkazish, dasturiy maxsulotlar eksportini esa 10 barobarga oshirishni rejalashtirilgan.
О‘zbekistonda iqtisodiy islohotlar samaradorligini oshirish borasida kompyuter va telekommunikatsiya texnologiyalari, dasturiy ta’minot mahsulotlarini ishlab chiqarish hamda ular asosida keng turdagi interfaol xizmatlar kо‘rsatishni о‘z ichiga olgan axborot-kommunikatsiya texnologiyalari (AKT) sohasining roli va ahamiyati tobora ortib bormoqda. Kompleks dasturini bajarish doirasida elektron hukumat axborot tizimlari komplekslari va markaziy ma’lumotlar bazalarini yaratish bо‘yicha kо‘zda tutilgan loyihalarning 14 tasi (Yagona interaktiv davlat xizmatlari portali, “Xarid”, “Soliq”, “Bojxona”, “Byudjet”, “Nafaqa”, “Kliring”, “Litsenziya” axborot tizimlari komplekslari, Idoralararo integratsion platforma, Yagona identifikatsiya tizimi, jismoniy va yuridik shaxslar, avtotransportlar ma’lumotlar bazalari, ma’lumotnomalar registri) joriy qilindi; Jamiyatning rivojlanishi hamda ishlab chiqarish kuchlarining о‘sishi bilan xizmatlar sohasining muayyan rivojlanishi yuz beradi.
Hozirda bu sohada ish bilan bandlikning oshishi, mehnatni texnik jihozlanishining о‘sishi, ilg‘or texnologiyalarning joriy etilishi kuzatilmoqda. Zamonaviy iqtisodiyotda xizmatlar sohasining о‘rni mazkur sohada iqtisodiy о‘sishning asosiy omillari, aynan, yangi ilmiy bilimlar, aqliy kapital, axborot texnologiyalari, moliya sektori xizmatlari, konsalting va boshqalar shakllanishi bilan izohlanadi. О‘zbekiston Respublikasi davlat statistika qо‘mitasi bergan ma’lumotga kо‘ra 2019 yil 1 aprel holatiga respublikada 350,7 mingga yaqin faoliyat kо‘rsatayotgan korxonalar va tashkilotlar qayd etildi. Shundan, xizmatlar sohasida 230 mingdan ortiq korxona va tashkilotlar faoliyat kо‘rsatmoqda. Ushbu kо‘rsatkich о‘tgan yilning mos davriga nisbatan 17,0 % ga kо‘paydi. Xizmatlar sohasida аxborot faoliyati bilan shug‘ullanuvchi va aloqa xizmatlarini kо‘rsatuvchi faoliyat kо‘rsatayotgan korxona va tashkilotlarning ulushi 3,1 % ni tashkil etdi.
О‘tgan yilga nisbatan solishtirganda aloqa va axborotlashtirish xizmatlari sohasidagi о‘sish 5,5 % hamda kompyuterlar va maishiy tovarlarni ta’mirlash bо‘yicha xizmatlar sohasidagi о‘sish esa 1,7 % ni tashkil etdi. Yuqoridagi raqamlardan shuni kо‘rishimiz mumkinki, Respublikamizda xizmatlar sohasida axborot-kommunikatsiya texnologiyalari xizmatlarining ulushi baland. Umuman mamlakatimizda AKTni joriy qilishda axborot texnologiyalarini rivojlantirish mazkur yо‘nalishda loyihalarni amalga oshirishning zamonaviy, innovatsion usullarini izlab topish, axborotlashtirish jarayonini har tomonlama qо‘llab-quvvatlash, ulardan foydalanishni ommalashtirish davlat faoliyatining muhim yо‘nalishlaridan biriga aylanib bormoqda.
Respublikamizda axborot - kommunikatsiya xizmatlarini rivojlantirish borasida bir qancha ijobiy о‘zgarishlar amalga oshirilayotgan bо‘lsada, ba’zi bir о‘z yechimini kutayotgan muammolar ham mavjud: – davlat idoralarida AKTning tatbiq etilishiga mas’ul tarkibiy bо‘linmaning tashkil etilmaganligi; – tashkilotlarda AKTning samarali joriy qilinishi va rivojlanishi bilan bog‘liq kamchiliklarning yuzaga kelishi; – aloqa va axborotlashtirish, shuningdek, kompyuterda dasturlash xizmatlarining jami xizmatlar tarkibidagi ulushining kamayib borishi va x.k.
Xulosa qilib aytganda, yuqorida qayd etilgan vazifalarni amalga oshirilishi yurtimizda axborot-kommunikatsiya xizmatlarini yanada rivojlantirishga yordam beradi, axborot sohasidagi davlat siyosati respublikamizning iqtisodiy-siyosiy samaradorligini oshirishga, izchil taraqqiyotga, yaratiladigan tashkiliy-texnik imkoniyatlar aholining turmush farovonligi oshishiga xizmat qiladi. "Axborot resurslari" tushunchasi tor va keng ma’noda. Kontsepsiyani alohida mualliflarning asarlarida talqin qilishning noaniqligi. Iqtisodiy, tabiiy, mehnat va boshqa resurslar tizimidagi axborot resurslari. О‘xshashlik va farq. Axborot resurslarini shakllantirish bosqichlari. Axborot inqiloblari, ularning axborot resurslarini shakllantirishga ta’siri. Axborot resurslari sohasida tahdidlarning turlari. Axborot resurslarining tarkibi va xususiyatlari. Resurslarning tarkibi, xususiyatlari va tipologiyasini belgilovchi normativ-huquqiy baza. Rossiya Federatsiyasining "axborotni muhofaza qilish bо‘yicha axborotlashtirish, axborot texnologiyalari tо‘g‘risida" gi qonuni (27.07.2006 y.№; 149-FZ).Axborot resurslarini tasniflash tamoyillari, mazmuni. Tipologiya va ir sinflarining о‘zgaruvchanligi. Yangi axborot texnologiyalarining axborot resurslarining tarkibi va tasnifiga ta’siri. Sifat kо‘rsatkichlari.