Mavzu: Chirchiq – Ohangaron o’lkasining geografik o‘rni. Yer yuzasining geologik tuzilishi va foydali qazilmalari Darsning maqsadi

Tog⁶ oraliq botiqlari. O'zbekistonning tog'li qismida tog' oraliq botiqlari alohida o'rin egallaydi. Bularning paydo bo⁶lishi tog⁴ tizmalarining ko⁶tarilishi bilan bog⁶liqdir. Hamma tog⁶ oraliq botiqlarining yer yuzasi deyarli tekis bo⁶lib, faqat daryo o⁶zanlari bilan kesilgan. Ularning yer yuzasi tog⁶ tizmalariga yaqinlashgan sari ko⁶tarilib boradi.
0⁶zbekiston hududida katta tog⁶ oraliq botiqlaridan biri Chirchiq- Ohangaron botig⁶idir. Uni sharqda G⁶arbiy Tyanshan tog⁶ tizmalari o⁶rab olgan, g⁶arbda esa Mirzacho⁶l bilan tutashib ketadi. Uning o⁶rtacha balandligi 300-500 m ga tengdir.
Chirchiq-Ohangaron botig⁶ining janubi-sharqida Farg'ona tog⁶ oraliq botig⁶i (vodiysi) joylashgan. Botiqni Sirdaryo kesib o⁶tgan. Vodiyning okean sathidan o'rtacha balandligi 300—400 m orasidadir.
Mirzacho'lning janubi-g'arbida Nurota, Qo⁶ytosh tog⁶lari joylashib, uning janubida esa Sangzor-Nurota tog⁶ oraliq botig⁶i bor. U shimoli-sharqda Morguzar va shimolida Nurota, janubda Janubiy Nurota va Chumqor tog⁶lari bilan o⁶rab olingan. Uning okean sathidan balandligi janubi-sharqdan shimoli- g⁶arbga tomon 800 m dan 300 m ga pasayib boradi.
Janubiy Nurota, Zarafshon hamda Zirabuloq-Ziyovuddin tog⁶ tizmalari orasida Zarafshon botig⁶i joylashgan. Bu botiqdan Zarafshon daryosi oqib o⁶tadi va Samarqand shahri yaqinida ikkiga — Oqdaryo va Qoradaryoga ajraladi. Xatirchi qishlog⁶i yaqinida yana birlashadi va uzunligi 100 km, kengligi 15 km ga yaqin MiyonqaPa orolini hosil qiladi. Botiqning okean sathidan balandligi sharqiy qismida 900 m, g⁶arbida esa 300 m.
Zarafshon tizma tog'larining janubida Kitob-Shahrisabz tog⁶ oraliq botig⁶i joylashgan bo⁶lib, u janubi-sharqdan Hisor tog⁶ining janubi-g⁶arbiy tarmoqlari bilan o⁶ralgan, g⁶arb tomoni esa ochiqdir. Uning okean sathidan balandligi g⁶arbida 500 m, sharqida esa 1000 m gacha ko⁶tarilgan.
O'zbekistonning janubiy qismida Sherobod-Surxondaryo botig⁶i shimoli- sharqdan janubi-g'arbga qarab cho⁶zilgan. U shimol, shimoli-g⁶arb va g⁶arbdan Hisor tog⁶i va uning tarmoqlari bilan o⁶rab olingan. Botiqning o⁶rta qismidan Surxondaryo va Sheroboddaryolar kesib o⁶tadi. Surxondaryo vodiysining okean sathidan balandligi janubi-g⁶arbida 300 m, shimoli-sharqida esa 700 m.