Mavzu. Kirish darsi. Bilimlar kuni

III. Nutq birligi bo 'Igan gapni kuzatish.

_I

I. — Biz nutq juda ilgari paydo bo'lganini bilib oldik. Nutq yordamida juda ko'p narsalarni bilib olishimiz, birgalikda ishlashimiz, bir-birimizga yordam berishimiz mumkin. Nutq haqida yana nimalarni bilishni xohlaysiz? Darslikda o'ylab aytish uchun berilgan savolni o'qing O'quvchilar darslikdan savolni o'qiydilar:
1.Nutq nimalardan tuziladi? Bu so'roqqa javobni bir-birimizga biror narsa haqida (aytish) xabar berish yordamlashish bilan topamiz.
2. Tabiatni kuzatish, kuz faslidagi o'zgarishlar haqida gaplat tuzish.
O'quvchilar «Kuzda havo soviy boshlaydi. Daraxt barglari to'kiladi. Qovun-tarvuzlar, sabzavotlar yig'ib olinadi. Kabi gaplar tuzadilar.
— O'z kuzatishlaringiz haqida xabar (gapirib) berish uchun nimalardan foydalandingiz? Bu haqda darslikdan o'qing. (Xulosani o'qiydilar: «Nutq gaplardan, gap esa so'zlardan tuziladi».)
3. O'quvchilar tuzgan ikki-uch gap izohlab yozdiriladi.
IV. Darsni mustahkamlash;
77—78—79- mashqlar.
Rasmga qarab kichik hikoya tuziladi , unga sarlavha topiladi. Hikoyadan bir gapni tanlab oling , gap nima haqida , shu so`zning tagiga chizing. (77-mashq)
78- mashq orqali iqtisodiy bilim berliadi.
Nechta gap yozdingiz? Gapning boshi va ohiri qanday belgilangan?
79-mashq
Hikoya nima haqida, ubizni nimaga o`rgatadi?
Ohirgi gapni ko`cherish yozing va tekshiring.
IV. Darsni yakunlash. O`quvchilarni baholash.
V. Uyga vazifa. 8O- mashq. Qoidalarni о 'qish.
MRO’TIBO’ _______________
Sana:
Mavzu Gap tugallangan fikr (mazmun)ni bildiradi.
Maqsad:
Ta’limiy: Gapning muhim belgilari bilan tanishtirish; og'zaki gap tuzish va uni yozish ko'nikmasini o'stirish.
Tarbiyaviy: Vatanga muhabbat hissini tarbiyalash
Rivojlantiruvchi: O`quvchilarning og`zaki va yozma nutq malakalarini rivojlantirish.
O’tish usuli: Tushuntirish , suhbat, ko’rsatmalilik, amaliy.
Dars jihozi: Mavzuga mos rasm va plakatlar, jadvallar.tarqatma didiaktik kartochkalar.
Darsning borishi:

Dars elementlari	I	II	III	IV	V	VI
Davomiyligi	3	7	14	15	5	1

I. Darsni tashkil qilish. 1. O’quvchilarni darsga tayyorlash.

2. Navbatchi axboroti .
3. Ko`rgazmalarni ilish.
II. Uy vazifani tekshirish:Berilgan uy vazifasini parta oralab ko`rib chiqish va daftarlarni almashtirish.
. /. Uy vazifasini tekshirish.
— Uy vazifasini qanday bajardingiz? Tartibi bilan aytib bering. Qaysi o'rinda qiynaldingiz? Yozganingizni qanday tekshirdingiz?
O'quvchilar javobi qisqa xulosalanib, ular qiynalgan o'rinlar tushuntiriladi.
O'qituvchi o'quvchilar yozuvlarini tekshiradi. Yozuv qoidalariga rioya qilgan holda chiroyli va savodli yozilgan ishlar rag'batlantiriladi.
//. Ко`ruv-eshituv diktanti.
O'quvchilar harf terish kartoniga yoziigan so'zlarni o'qiydilar: varan, shahar, Tashkent, nutq. Harf terish kartoni olib qo'yiladi va shu so'zlar aytib yozdiriladi, tekshirtiriladi.
III. Yangi mavzu bayoni /. Darsning maqsadini aytish.
— Darslikda qanday savolga javob berish so'ralgan?
Darslikdan: «Gap nima?» so'rog'ini o'qiydilar va bilganlarichajavob berishga harakat qiladilar.
Nutq birligi bo`lgan gapning xususiyatlarini kuzatish. 81- mashq topshiriqlari tartibida bajariladi.

• 
  Chap tomonda nimalarni o'qidingiz? (So'zlarni.)
  
• 
  O'ng tomonda nimani o'qidingiz? (Gapni.)
  
• 
  Qaysi so'zlardan gap tuzilgan? Nima uchun? so'roqqa javob berishda o'quvchilar qiynaladilar. Muammoli vaziyat yaratiladi, o`quvchilar o'ylaydilar. Muammoni o'qituvchi hal qilib beradi:(Gap o'quvchilar haqida aytilgan, tugallangan mazmun bildiryapti, o'quvchilar o'z maktablarini sevishlari haqida xabar beryapti. Siz o'qiganingizda mana shunday mazmunni bildingizmi?
  

O`quvchilar doskada yozilgan Daraxt shoxiga kichkinagina... qo'ndi degan tugallanmagan gapni o'qiydilar; tugallangan mazmun bildirish uchun so'z, ya'ni gap nima haqda aytilganini bildirgan so'z yetishmasligini aytadilar. O'qituvchi yo'llovchi savol beradi: «Gap nima haqida aytilgan? Daraxt shoxiga kichkinagina nima qo'ndi?» O'quvchilar qusha so'zini topadilar va nuqtalar o'rniga qo'yib, gapni to'liq o'qiydilar: Daraxt shoxiga kichkinagina qushcha qo 'ndi.
O`quvchilarda gap bir so'zdan yoki bir necha so'zdan tuzilishi haqida ko'nikma hosil qilish.
VIMustahkamlash. Qoida ustida ishlash.

2. 
   Gap nimalardan tuziladi?
   
3. 
   Yozganimizda gapning birinchi so'zi qanday harf bilan boshlanadi. Hnvollnrga berganjavoblami yozadilar. Darslikka qarab tekshiradilar.