Mavzu: Konstruksiyalash haqida umumiy ma’lumot va mashina yaratish tartibi

26-amaliy mashg‘ulot
Mavzu: Detallarni zarbaga hisoblash.
Detalga koʻrsatilayotgan kuch ta’sirining boshlanishidan eng katta qiymatga oʻsib borish vaqti t₃ uning xususiy tebranish davri t_X bilan ham oʻlcham yoki kichik boʻlsa, oʻzaro ta’sir zarbiy tavsifga ega deb hisoblanadi. Bunda zarbiy yuklamaning qoʻyilish tezligi urilayotgan jismlarda deformatsiya toʻlqinining tarqalish tezligidan katta boʻladi.
Zarba paytida uruvchi jism kinetik energiyasi juda tez uriluvchi jismning deformatsiya potensial energiyasiga aylanadi.
Qayishqoq zarbada energiya balansining analitik ifodasi koʻrinishi Е =Т + П
boʻladi va unda Т va П zarbadan keyingi kinetik va potensial energiyalar. Zarba masalasini soddaroq yechish uchun uruvchi jism kinetik energiyasi ikkala urilayotgan jism qayishqoq tizimining deformatsiya potensial energiyasiga toʻla aylanadi deb hisoblash kerak boʻladi.
Bu holda masalani yechish uchun koʻrilayotgan jismlarning oʻzaro ta’siri statik boʻlganidagi hosil boʻladigan kuchlanma - kuch yoki kuch momentini dinamiklik koeffitsienti k_d ga koʻpaytirish kifoya qiladi.
Uruvchi yukning l uzunlikdagi sterjenga boʻylama zarbasida dinamiklik koeffitsienti quyidagicha topiladi:

bu yerda:
E - sterjen ashyosining qayishqoqlik moduli;
v - yuklama statik boʻlgandagi kuchlanishi;
g - ogʻirlik kuchining tezlanishi.
Yuk ikki tayanchga oʻrnatilgan balkaning oʻrtasiga urilganda esa dinamiklik koeffitsienti quyidagicha topiladi:

bu yerda: f_st- yuk statik ta’sir qilgandagi salqilik Zarbaning zararli ta’sirini kamaytirishning ikki usuli mavjud : massani oʻzgartirish va beriluvchanlikni oʻzgartirish. Birinchi usulda zarba berilayotgan jism massasi katta boʻlishi kerak. Katta massa zarba kinetik energiyasining koʻproq qismini yutadi va qolgan qismini boshqa jismlarga kichik tezlik bilan uzatadi. Ikkinchi usulda zarba berilayotgan jism koʻproq deformatsiyalanadi va boshqa jismlarga uzatilayotgan kuchni kamaytiradi. Bu maqsadda odatda uruluvchi jismlar orasiga beriluvchanligi katta boʻlgan maxsus dempfer -zarba yutgich joylashtiriladi.

Zarba maksimal kuchining aniqlanishi :

Zarba vaqtining aniqlanishi:

bu yerda:
V₀ - zarba tezligi;
S - dempferning bikrligi

Nazorat savollari.

1. Detallarni tebranishga qanday hisoblanadi?
2. mashinalaridagi yuklamalar