Mavzu: personalni boshqarish tizimlarini takomillashtirish

Ishchi kuchi sifati 
iqtisodiy kategoriya sifatida insonning 
mehnatga layoqatini shakllantirish va rivojlantirish yuzasidan 
shaxs va jamiyat, xodim va ish beruvchi o‘rtasidagi 
munosabatlarni hamda ushbu munosabatlarning ishlab chiqarish 
faoliyatida namoyon etish darajasini ifoda etadi.
1.17-chizma.
 
Ishchi kuchi sifat tarkibining o‘zaro bog‘liqligi
Mehnat jarayonida namoyon bo‘ladigan inson xususiyatlari 
muayyan tarkibni tashkil etadi. 
Quyidagilar bu tarkib 
bo‘laklaridir:
— 
qiziqish (motivatsiya)
1
xususiyatlari;
— 
kasbiy-malaka xususiyatlari;
— 
aqliy (intellektual) xususiyatlar;
— 
nufus (demografik) xususiyatlari, salomatlik. Ushbu 
xususiyatlar o‘zaro bog‘liq bo‘lib (1.16-chizma), bevosita ishchi 
kuchiga, sifatiga ta’sir ko‘rsatadi.
1
Мотivatsiya hоzirgi davr boshqаruv nazariyasida kishilarning korxonа 
(tashkilоt) tashkil etish uchun qiziqish jarayoni, ya’ni o‘z mаqsadlariga 
da’vat etishi deb talqin etiladi.

---

94
Bugungi kunda taraqqiy etgan barcha kompaniya va 
firmala
rda ishchi kuchi sifatini oshirishga nihoyatda katta e’tibor 
berilmoqda. Jumladan, AQSHning «Motogolla» korporatsiyasi 
mutaxassislar va menejerlar tayyorlash hamda malakasini 
oshirish uchun o‘quv markazlari keng tarmog‘i bilan birgalikda 
o‘z texnika universitetiga ham ega. So‘nggi o‘n yil ichida 
korporatsiyaning kadrlar tayyorlash uchun sarf xarajatlari 7 
milliondan 120 million dollarga yetdi.
Germaniyada ishlab chiqarishda band bo‘lgan har 
bir ishchi va mutaxassis kamida ikki yilda bir marta turli 
kurslarda o‘z malakasini oshiradi. Ushbu jarayonning asosiy 
tashkilotchilari korxonalardir. Ular xodimlar malakasini oshirish 
uchun xarajatlarning yarmidan ko‘prog‘ini o‘z mablag‘lari 
hisobidan qoplaydilar. Buning uchun ular o‘zlarining o‘quv 
markazlaridan, shuningdek, boshqa kompaniya va firmalar bilan 
birgalikda tashkil etilgan o‘quv markazlaridan foydalanadilar. 
Germaniyaning «Siemens» elektrotexnika konserni 82 ming 
nafar xodimni jalb etish qobiliyatiga ega bo‘lgan 8 mingta 
malaka oshirish dasturlariga ega.
Fransiyada 1984-yildayoq, «Davlat va firmalar o‘zidagi 
kadrlar tayyorlash markazlari faoliyatini muvofiqlashtirish 
to‘g‘risida»gi qonuni qabul qilingan. Bu yerda personalni 
tayyorlash strategiyasini ishlab chiqishda firmalarning ishlab 
chiqarish kengashlari va kasaba uyushmalar jalb etilgan.
AQSHda ham, 1982-yilda «Kadrlarni o‘qitish va qayta 
tayyorlashni tashkil etishda mahalliy hokimiyat organlarining 
korporatsiyalar bilan sherikligi to‘g‘risida»gi qonuni qabul 
qilingan.
Umuman, hozirgi vaqtda ishchi kuchi sifati nihoyatda dolzarb 
ahamiyatga ega bo‘lmoqda. 
Globallashuv
, jahon bozoridagi o‘ta 
keskin raqobat personalning yuqori malakaga ega bo‘lishini 

---

95
talab etmoqda. Masalan, hozirgi vaqtda yuqori malakaga ega 
ishchilar AQSHda jami ishchilarning 45, Germaniyada esa 55 
foizini tashkil etmoqda.