Mavzu: traktor va avtomobillarni yurish qismi, boshqarish mexanizmlari va ish jihozlari

O‘rnatish qurilmalarining turlari, tuzilishi va ishlashi 
Ma’lumki mashinalarni traktorga o‘rnatish usuli bo‘yicha agregatlar tirkalma, osma va 
yarim osma turlarga bo‘linadi (1.24-rasm). 
a) b) v) 
1.24-rasm. Qishloq xo‘jaligi mashinalarini traktorga o‘rnatish usullari: 
a-tirkama; b-
osma; v-yarim osma 
Mashinani traktorga to‘g‘ri ulash katta ahamiyatga ega hisoblanadi. CHunki noto‘g‘ri 
ulangan mashinaning bajargan ishi sifatsiz bo‘lib, ish unumi keskin pasayib ketadi. 
Masalan, agar plugning bo‘ylama holati bo‘yicha old tarafi ko‘tarilgan bo‘lsa (1.25-
rasm), uning oxirgi korpusi tuproqni chuqurroq va oldingi korpuslar bir-biriga nisbatan 
sayozroq haydaydi yoki teskarisi. Xuddi shunday ko‘ndalang holati bo‘yicha uning o‘ng 
tarafi past bo‘lsa, birinchi korpus tuproqni chuqurroq, keyingi korpuslar bir-biriga 
nisbatan sayozroq haydaydi yoki teskarisi
5
. 
a) b) 
 
v) g) 
1.25-rasm. Plugni yer yuzasiga nisbatan noto‘g‘ri o‘rnatilgan holatlari:
a) va b) –plugning bo‘ylama holati bo‘yicha; v) va g) – plugning ko‘ngdalang holati 
bo‘yicha. 
5
Модельный ряд техники ЛЕМКЕН. LEMKEN GmbH &CO.KG Weseler StraBe 5 46519 Fipen www. 
Iemken.com. 2008. 

---

Tirkalma mashinalarni traktorga ulash usuli.
Bunda traktorning o‘rnatish qurilmasiga 
(1.26-rasm) ko‘p teshikli ko‘ndalang to‘sin ko‘rinishidagi shataklagich 2 o‘rnatilgan bo‘ladi. 
 
1.26-rasm. O‘rnatish
qurilmasiga shataklagich 
o‘rnatish: 
1-qo‘zg‘atmaslik tortqilari; 2-
shataklagich; 3-mahkamlagich; 
4-pastki tortqilar, 5-tik 
kashaklar. 
Bu usulning afzalligi shundaki, dalaning notekisligi sababli traktorda vujudga kelgan 
tebranishlar tirkalma qishloq xo‘jaligi mashinalariga uzatilmaydi. Natijada ishning sifati yuqori 
bo‘ladi. Kamchiligi agregatning dala boshi va oxirida orqaga burilishi birmuncha murakkab 
bo‘lib, salt yurishlar ko‘payadi, bu holat ish unumini pasayishiga olib keladi.