30
4. 4. Milliy iqtisodiyotning ishlab chiqarish natijalarini
ifodalovchi ko‘rsatkichlar
Yalpi ichki mahsulot va uni hisoblashning usullari.
Makroiqtisodiy tahlilda statistika va milliy hisobchilik tizimida
qo‘llaniladigan ko‘pgina iqtisodiy ko‘rsatkichlardan foydalanishga to‘g‘ri
keladi. Milliy hisobchilik tizimi doirasida ba’zi
bir asosiy statistik
agregatlardan iqtisodiy faollikni makrodarajada o‘rganish uchun keng
qo‘llaniladi.
Milliy ishlab chiqarish hajmini belgilab
beradigan va mamlakat
darajasida
iqtisodiy
faoliyat
natijalarini
baholaydigan
asosiy
makroiqtisodiy ko‘rsatkich – bu yalpi ichki mahsulot
(
YaIM
)
dir.
Uning
dinamikasi
milliy
iqtisodiyot
qanday
darajada
rivojlanayotganligini, ya’ni hukumat
tomonidan olib borilayotgan
iqtisodiy siyosatga doir chora-tadbirlar qanchalik samarali ekanligini
baholash uchun ishlatiladi.
Yalpi ichki mahsulot
(Gross Domestic Product - GDP)
deganda,
yil davomida iqtisodiyotda (mamlakat ichkarisida) ishlab chiqarilgan
barcha pirovard tovar va xizmatlarning umumiy bozor qiymatiga
aytiladi
.
YaIMni hisoblashning usullari.
YaIM ni hisoblashda 3 xil usulni qo‘llash mumkin:
хarajatlar usuli
(oxirgi ishlatilishi bo‘yicha hisoblash usuli);
daromadlar usuli
(taqsimlash usuli);
qo‘shilgan qiymat bo‘yicha hisoblash usuli
(ishlab
chiqarish
usuli).
Yuqorida aytilganidek, yalpi
mahsulotning MHTdagi asosiy
ko‘rsatkichlari bular:
yalpi ichki mahsulot
(YaIM);
yalpi
milliy daromad
Dostları ilə paylaş: