66
III – BOB. MAXSUS FANLAR METODIKASI FANINI
O„QITISHDA, MUSTAQIL ISHLARNI TASHKIL ETISHDA
AXBOTOT KOMMUNIKASION TEXNOLOGIYALARDAN
FOYDALANISH
3.1.
Informatika va axborot texnologiyalarning o„ziga xos
xususiyatlarini qo„llash qobiliyati, talabalarda muammoni
anglashni
rivojlantirish
va
muammoni
yechish
uchun
motivatsiya qo„zg„atilishini rivojlantirish qobiliyati
Innavatsion
texnologiya-ta`lim
samaradorligini
oshiruvchi
omillardan foydalanish, turli pedagogik
jarayonlarni loyihalash va
amalda qo‗llash orqali bilim egallashni takomillashtirish usullari. Uning
asosiy maqsadi ta`lim jarayonida o‗qituvchi va bilim oluvchi faoliytiga
yangilik,
o‗zgartirishlar kiritish bo‗lib, interfaol metodlardan
foydalanishni taqozo etadi. Interfaol usullar ta‘lim jarayonida
qatnashayotgan har bir bilim oluvchining faolligiga, erkin va mustaqil
fikr yuritishga asoslanadi. Bu usullardan
foydalanganda bilim olish
qiziqarli mashg`ulotga aylanadi. Interfaol usullar qo‗llanilganda
mustaqil ishlash ko`nikma va malakasi rivojlanadi. Ma`lumki, hozirgi
kunda interfaol metodlarning yuzdan ortiq turi mavjud bo‗lib, ularning
aksariyati tajriba–sinovdan o‗tib, yaxshi natija bergan. Ta`lim
texnologiyalarini o‗quv jarayoniga tadbiq etishning asosiy shartlari
quyidagilardan iborat :
-darsni o‗qitish jarayonida har bir o‗quvchining bilimlarni
o‗zlashtirishda erkin muloqotga kirishishini rivojlantirish;
- ta‘lim jarayonida asosiy e`tiborni bilim oluvchining faolligini
oshirishga va dars jarayonida ham faollikni
oshiruvchi metod va
zamonaviy ta`lim vositalarida foydalanish.
Pedagogik
texnologiya
asosida
o‗tkazilgan mashg`ulotlar
yoshlarning
muhim
hayotiy
yutuq
va
muoammolarga
o‗z
munosabatlarini bildirishga intilishlarini tarbiyalab, ularni fikrlashga, o‗z
nuqtai
nazarlarini
asoslashga
imkoniyat
yaratadi.
Innavatsion
texnologiyalar pedagogik jarayon hamda o‗qituvchi va o‗quvchi
faoliyatiga yangilik, o‗zgarishlar kiritish bo‗lib, uni amalga oshirishda
asosan interfaol usullardan foydalaniladi. Interfaol darslarda o‗qituvchi
67
o‗quvchilarning faoliyatini dars maqsadiga yo`naltiradi. Bu usullarning
o‗ziga xosligi shundaki, ular faqat pedagog va o‗quvchilarning
birgalikda faoliyat ko‗rsatishi orqali amalga oshiriladi. Bunday
pedagogik hamkorlik jarayoni o‗ziga xos xususiyatlarga ega bo‗lib,
o‗quvchining dars davomida befarq bo‗lmasligi,
mustaqil fikrlashi, ijod
va izlanishga jalb etilishi, ta`lim jarayonida fanga bo‗lgan qiziqishlari
doimiyligi ta`minlanishi, o‗qituvchi va o‗quvchilarning hamkorlikdagi
faoliyatining doimiy ravishda tashkil etilishini ta`minlaydi. Pedagogik
texnologiyaning eng asosiy negizini o‗qituvchi va o‗quvchining
belgilangan maqsaddan kafolatlangan natijaga hamkorlikda erishishi
tashkil etiladi.
Har bir dars, mavzu, o‗quv predmetining o‗ziga xos
texnologiyasi bor. O‗quv jarayonidagi pedagogik texnologiya bu aniq
ketma-ketlikdagi yaxlit jarayon bo‗lib, u o‗quvchining ehtiyoji,
qiziqishidan kelib chiqqan holda bir maqsadga yo`naltirilgan, oldindan
puxta loyihalashtirilgan va kafolatlangan natija berishiga qaratilgan
bo‗ladi O‗qituvchi darsga tayyorgarlik ko`rish mobaynida o‗quv
vositalarini dars mavzusiga qarab tanlaydi va asosiy e‘tiborni
qo‗llaniladigan metodlar va o‗quv vositalariga qaratadi. O‗qituvchi har
bir mavzuga mos yangi usullar va texnik vositalardan o‗z o`rnida va
unumli foydalana olsa, shundagina ko‗zlagan maqsadga erisha oladi. Bu
esa o‗quvchilarni mustaqil bilim olishga, berilgan aniq mavzu bo‗yicha
atroflicha fikrlashga va ijodiy faol bo‗lishga yo`naltiradi.
Hozirgi kunda keng qo‗llaniladigan usullar: ―Klaster‖, ―Aqliy
hujum‖, ―Debat‖, ―Muammoli vaziyat‖
kabilardan foydalanib,
o‗qituvchilar darsda samarali natijalarga erishmoqda. Dars davomida
mavzu
yuzasidan
kelib
chiqqan
muammolarni
innavatsion
texnologoyalarni qo‗llash orqali oson yechimini topish mumkin.
O‗qituvchi o‗quvchilarning darsdagi faoliyatini aniq bir maqsadga
yo`naltirishi, har bir dars puxta rejalashtirilishi, zamonaviy pedagogik
texnologiylar asosida tashkil etilishi lozim. O‗qituvchi doimiy ravishda
o‗quvchilarni o`rganilgan mavzu yuzasidan
fikr bildirishga undashi,
taklif va mulohazalarni, iste`dodini namoyish qilishga bo‗lgan
urinishlarini qo‗llab quvvatlashi, buning uchun sharoit va imkoniyat
yaratib berishi lozim.
Respublikamizning hozirgi davrdagi ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanish
tamoyillari jahondagi taraqqiy etgan mamlakatlar qatoridan munosib
o‗rin olish uchun ma‘naviy salohiyatimizni
va iqtisodiy qudratimizni
68
yanada oshirish, ularni XXI asr ilmiy-texnika taraqqiyoti talablariga
javob beradigan tarzda qayta qurishni talab qiladi. Buning uchun
yoshlarimiz
dunyoqarashini
o‗zgartirish,
ularning
bilim
va
ma‘naviyatlarini jahon andozalari darajasiga ko‘tarish zarur. Bugun
jamiyat oldiga: maxsus qobiliyatini ularning mustaqil bilishlarini
maqsadga muvofiq ravishda rivojlantirishni vazifa qilib qo‗ydi. Ana shu
vazifalarni hal etishda muammoli ta‘lim texnologiyasi yetakchi o‗rinni
egallaydi.
Muammoli vaziyatlarning roli va ahamiyatini aniqlash o‗quvchi
faol fikrlash faoliyatining psixologik-pedagogik
qonuniyatlarini izchil
ravishda hisobga olish asosida o‗quv jarayonini qayta qurish g‗oyasiga
olib keldi. Yangi pedagogik faktlarni nazariy jihatdan mulohaza qilib
ko‘rish asosida muammoli ta‘limning asosiy g‗oyasi aniqlanadi:
muammoli ta‘limda bilimning deyarli katta qismi o‗quvchilarga tayyor
holda berilmaydi, balki o‗quvchilarning tomonidan muammoli vaziyat
sharoitlarida mustaqil bilish faoliyati jarayonida egallab olinadi.
Dostları ilə paylaş: