Mehman ağayev

NEFROPTOZ 
 
Nefroptoz – böyrəyin sallanması, onun patoloji hərəkətli olmasına 
deyilir. Sağ  tərəfdə daha çox təsadüf olunur. İki tərəfli visseroptoz 
(splonxnoptoz) fonunda olur. Qadınlarda daha çox (73%) təsadüf 
olunur.  
Etiologiya. Böyrəyin bağ aparatının zəifliyi və travma nəticəsində 
onun zədələnməsi, güclü arıqlama, qarın ön divarının tonusunun 
azalması  nəticəsində qarındaxili təzyiqin azalması  xəstəliyə  səbəb 
olur. 
Patogenez.  Qadınlarda paravertebral çuxurun dayazlığı olduğu 
üçün onlarda nefroptoz daha çox təsadüf olunur. Böyrəkətrafı piy to-
xumalarının azalması böyrəyin sallanmasına, onun damarlarının əyil-
məsinə  və dartılmasına, hemodinamikanın pozulmasına səbəb olur. 
Sidik axarının əyilməsi urodinamik pozğunluqlara gətirib çıxarır.  
Klinika. Nefropotoz uzun illər latent gedişə malik ola bilər. Nef-
roptozun 3 dərəcəsi ayrılır: 

---

 
243
I dərəcə - nəfəs aldıqda, ayaq üstə böyrəyin aşağı qütbü əllənir.   
Xəstədə heç bir şikayət  və obyektiv dəyişikliklər müşahidə olunmur.   
II dərəcə - vertikal vəziyyətdə böyrək aşağı düşür və damar ayaq-
cığı  ətrafında rotasiya edir, odur ki, böyrək tam əllənir, horizontal 
vəziyyətdə böyrək öz yerinə qayıdır. Xəstələrdə ümumi şikayətlər, 
nevrotik hallar müşahidə olunur. 
III dərəcə - böyrək təbii yerindən aşağı düşür, qarın boşluğunun 
başqa nahiyələrində, böyük və kiçik çanaqda ola bilər. 
Bu zaman böyrək damarlarının dartılması nəticəsində böyrək qan 
dövranı pozulur, sidik axarının qatlanması isə urodinamik dəyişiklik-
lərə səbəb olur. Xəstələrin bel nahiyəsində və hətta bütün qarın boş-
luğunda ağrılar müşahidə olunur. Eyni zamanda asteno-vegetativ də-
yişikliklər: başgicəllənmə, bayılma, ürəkdöyünmə, meteorizm, qus-
ma, stulun pozulması və s. xüsusən qadınlarda tez-tez müşahidə olu-
nur. Böyrək nahiyəsində  ağrılar xüsusən fiziki gərginlikdən sonra, 
axşama yaxın  artır, hətta sancı şəklini alır. 
Hematuriya nefroptozun ikinci çox təsadüf olunan  əlamətidir, 
əsasən böyrəkdən  venoz qanın  axmasının  pozulmasından baş verir, 
əksər hallarda fiziki gərginlikdən sonra meydana çıxır. Qanaxmadan 
sonra böyrəkdəki ağrı da keçir.  
Arterial hipertenziya böyrək arteriyasının dartılıb daralmasından 
baş verir. İlk zamanlar tranzitor olsa da, xəstəliyin sonrakı  mərhələ-
lərində proliferatik və sklerotik proseslərin inkişafı nəticəsində  dai-
mi xarakter alır. 
 Diaqnozun qoyulmasına ayaq üstə  ağrıların artması, qısa müddət 
ərzində 3-5 kq arıqlama kömək edir. Həmçinin böyrəklərin horizon-
tal və vertikal vəziyyətdə, dərin nəfəsalmada əllənməsi, xüsusən sağ 
böyrəyin sallanmasının daha çox halda aşkar olunması  əhəmiyyətli 
fakt kimi qəbul olunmalıdır. Döyəcləmə simptomunun əhəmiyyəti 
nisbətən azdır. Arterial təzyiqin, xüsusən diastolik təzyiqin ortostaz 
vəziyyətində yüksəlməsi də diaqnozun qoyulmasına kömək edir. 
Laborator müayinələr. Sidiyin müayinəsində tranzitor mikro-hema-
turiya və proteinuriya aşkar edilir. Leykosituriya yanaşı infeksiya qo-

---

 
244
şulduqda aşkar edilir. Ortostatik sınağın əhəmiyyəti vardır. Xəstə sidiyi-
ni səhər müayinəyə verir (1 porsiya), sonra 2 saat ərzində gəzir və yenə 
sidiyin analizini verir (2 porsiya). Hematuriyanın və proteinuriyanın aş-
kar edilməsi və yaxud artması nefroptozun olmasını göstərir.  
İnstrumental müayinələr. USM az informativdir. Ekskretor uroq-
rafiya nefroptozu aşkar etməyə daha çox informasiya verir. Rentge-
noloji şəkillər uzanmış vəziyyətdə və ayaq üstə çəkilir. Nefroptozda 
böyrək yerdəyişməsi aşkar  şəkildə  nəzərə çarpır. Daha mürəkkəb 
hallarda böyrək angioqrafiyası yerinə yetirilir. Bu zaman böyrək 
ayaq üstə  yerini aşağıya dəyişir, onun arteriyası dartılaraq  daralır.  
Differensial diaqnoz. Nefroptoz qlomerulonefrit, böyrəkdaşı xəs-
təliyi, böyrək şişi, böyrək distopiyası ilə differensasiya olunur. 
Ağırlaşmalar. Nefroptozun ağırlaşmalarına pielonefrit, arterial hi-
pertenziyanı, fornikal qanaxmanı və böyrəkdaşı xəstəliyini aid etmək 
lazımdır. 
Müalicə. Müalicə prinsipləri xəstəliyin mərhələsi və ağırlaşmalar-
dan asılı seçilir. 
I, II mərhələdə konservativ terapiya tövsiyə olunur - müalicədə 
bədən tərbiyəsi, 3 kq-dan artıq yük daşımamaq, fiziki gərginliklər  
(qaçış, tullanmaq) qadağan edilir. Bir qədər kökəlmək, böyrək ban-
dağının bağlanması tövsiyə olunur. 
Nefroptoz ağırlaşmalarla müşayiət olunursa (pielonefrit, arterial 
hipertenziya, fornikal qanaxmalar, hidronefrotik transformasiya) xəs-
təyə cərrahi əməliyyat – nefropeksiya (böyrəyin öz yerinə fiksasiya 
olunması) məsləhət olunur. 
Proqnoz. Ağırlaşmalar baş verməmişsə proqnoz yaxşıdır.