Mehnat va uni o’qitish metodikasi uquv qullanma lotincha

 1. R.A.Mavlonova, O.T.To’raeva, K.M.Xoliqberdiev “Pedagogika” T., 
“O’qituvchi” 1998 yil 
2. X.Sanaqulov, M.Haydarov “Boshlang’ich sinflarda qog’ozdan amaliy 
ishlar” 1996 yil 
3. R.A.Mavlonova, Goroxova, Ogluzdina O, “Mehnat tahlim metodikasi” 
T., “O’qituvchi” 1986 yil 
4. 
SHumulevich 
N.M.“Qog’ozdan 
texnik 
modellar 
yasash” 
T.,“O’qituvchi” 1989 y 
5. Vorobg’yov A.SH. “Konstruktorlik va modellashtirish” T., “O’qituvchi” 
1989 yil 
Mavzu: Boshlang’ich sinflarda mehnat darsini olib borilishi. 
 
Boshlang’ich sinflarda mehnat tahlimiga tayyorlash dasturi bolalarni har 
tomonlama kamol toptirishga aqliy va jismoniy, ahloqiy va estetik, iqtisodiy va 
ekologik bilimlarini shakllantirishga va tarbiyalashga qaratilgan bo’lib o’z 
oldiga qo’yidagi maqsadlarni qo’yadi. 
a) Bolarning mehnat tajribasini ularning kishilarning ishlab chiqarish 
faoliyati to’g’risidagi bilimlarni kengaytirish, mehnatsevarlik, mehnatga va 
mehnat kishilariga munosib munosabat ruhida tarbiyalash; 
b) Mehnat malakasi, mehnat madaniyati asoslarini, o’z ishi va o’rtoqlari 
ishini rejalashtirish va tashkil qilish malakalarini rivojlantirish. 
Dasturda turtta asosiy ish turlari bor.
1.Qog’oz va karton bilan ishlash. 
2.Turli materiallar bilan ishlash. 
3. Gazlama (tikish va bichish) bilan ishlash. 
4.Texnikaga modellash. 
5. Qishloq xo’jaligi mehnati. 

---

23 
O’z-o’ziga xizmat ko’rsatish bo’limi o’zlarining kiyim-kechaklariga va 
turar joylariga qarashni, nonushta, tushlik va kechki ovqat uchun dasturxon 
tuzashni o’z ichiga oladi. Bu darslarni yil boshida utkazish tavsiya etiladi, 
bundan maqsad o’qituvchilarni va ota-onalarni yil davomida bolalarning olgan 
bilimlarini qanday qo’llayotganliklarini va sinfda navbatchilik qilganda o’z-
o’ziga xizmat ko’rsatish, uyda ota-onalariga yordam berishlariga imkon 
berishdir. 
Texnikaga oid mehnat bulimi mehnatning quyidagi turlarini: qog’oz va 
karton bilan ishlash, mato bilan ishlash, turli xil materiallardan plastilin, tabiiy 
va neorganik materiallar somon, quritilgan barglar, patlar, chig’onoq, loy, qum, 
tsement,yog’och, yumshoq sim, tunuka va boshqa materiallar bilan ishlashni 
o’z ichiga oladi. 
Bolalarga buyumlarni yasash tartibi haqida, yahni yig’ish, ishlov berish 
to’g’risida, ishlatib ko’rish xato va kamchiliklarni yo’qotish haqida ish urnini 
tashkil qilish va boshqalar to’g’risida tasavvur hosil bo’ladi. Bu elementlarning 
barchasi keyinchalik modellar va texnikaviy uyinchoqlar tayyorlashda 
qo’llaniladi, umumlashtiriladi, bolalarning ijodiy fikrini o’stiradi, To’plangaen 
mehnat tajribasini tevarak-atrofdagi texnika bilan bog’lashlariga yordam 
beradi.
Qishloq xo’jaligi mehnati bu darslarda o’quvchilar sinfdagi jonli tabiat 
burchagi va maktab tajriba hovlisida o’simliklarni o’stirishga, ko’paytirishga 
va parvarishlashga oid ishlar bilan shug’ullanadilar. 
Mehnat tahlimi dasturi talablari quyidagilarni o’z ichiga oladi. 
1.
Buyumlarni kundalik uchun zarurligi. 
2.
Narsa-buyum yoki ishni bajarish jarayonida bolalarga berish mumkin 
bo’lgan dasturda ko’rsatilgan bilim va malakalarining mazmundorligi. 
3.
Barcha o’quvchilarni darsda band qilish imkoniyati. 
Mehnat tahlimining yangi dasturlari, metodlari va tashkiliy shakllari 
asosida ishlab chiqiladi. Mehnat dasturlarida mehnat madaniyatining malaka va 
ko’nikmalari aks ettirilgan bo’lib, unga qarab maktab o’quvchisi, o’qituvchisi 
va maktab faoliyatiga baho beriladi. O’qituvchi o’quvchilarning u yoki bu
xususiyatlarini, mehnat madaniyatining tarkibiy qismi birligini hisobga 
olganda dastur tuzib chiqadi. 
Mehnat tahlim yo’nalishlaridan birinchisi bolada va o’smirda inson 
mehnati haqida va uning mehnatining mahsuli yaratilgan buyumlar to’g’risida, 
ishlab chiqarish muhiti, materiallarni ishlab chiqarish texnologiyasi, moddiy 
ishlab chiqarish iqtisodiyoti haqida tasavvurlar hosil qilishga har tomondan 
yondashishni talab qiladi. 
Mehnat tahlimining yo’nalishining ikkinchisi, o’quvchilarda oilada va 
turmushdagi vazifalarni taqsimlash, ularni bajarish to’g’risidagi tasvvurlarni 
shakllantirish. 
Mehnat tahlimining yo’nalishining uchunchisi esa hozirgi zamon 
o’quvchisi tabiatga ekologik munosabatda bo’lishni shakllantirish, uni qishloq 
xo’jaligi sohasidagi malaka va ko’nikmalari bilan qurollantirish kerak. 

---

24 
Mehnat tahlimi jarayonida hosil qilingan bilimlar, malakalar va 
ko’nikmalar maqsadsiz emas, balki insonning asosiy qobiliyati – mehnatga 
bo’lgan qobiliyatini rivojlantirish vositasi hisoblanadi.