Mehnat va uni o’qitish metodikasi uquv qullanma lotincha

Qog’ozni buklash usullari. Qog’ozni tng ikkiga buklash uchun qog’oz 
stol yoki parta ustiga kuiladi va ung xamda chap kuli bilan kogozni uziga yakin 
turgan tomonining ikki uchidan ushlab, uni pastki uchlari bilan tenglashtiriladi. 
Bunda kogozning uchlarining kirrasi bir-biriga rugri tushishi kerak. Ana 
shundagina kogoz kul bilan tekislanib, uning bukilgan chizigi ustidan tirnok 
bosib yurgiziladi. 
Qog’ozni bukilgan joyidan yirtish. Kogozni yirtishdan oldin, avval 
extiyotlik bilan ochiladi, uning bir tomoni ung kul bilan bosilib, chap kul bilan 
bukilgan chizikdan sekin yirtiladi, Bukilgan chizik ustiga chizgichni kuyib, 
xam kogozni yirtish mumkin. 
Qog’ozni bukilgan joyini pichokda kirkish. Kogozni buklab, tirnok 
bilan bosib iz tushiriladi. SHundan sung uning buklangan chizigini ung 
tomonga kilib stol ustiga kuyiladi, uning orasiga pichokni tikib yurgiziladi. 
Qog’ozni kaychi bilan kirkish. Kaychi ung kulda ushlanadi. Ish vaktida 
kaychini xarakatsiz ushlab, kirkilayotgan kogozni, undagi kesish chizigi anik 
kurinishi uchun aylantirib turiladi. 
Qog’ozni yopishtirish. Stolning ustiga gazta yozib, uning ustiga kerakli 
ulchamda kirkib olingan rangli yoki istalgan kogoz kuyiladi va muykalam 
yordamida urtasidan chetiga avval chap, sungra ung tomonga karab yelim 
suriladi. Yelimni tez, yupka kilib suriladi. Yelim surilgan kogozni 
yopishtiriladigan predmetning ustiga kuyib, uning ustidan gijimlanishlar 
bulmasligi uchun toza latta bilan bosib tekislanadi. 
Qog’oz va kartonni ulchash usullari. Mexnat darslarida kogozni 
ulchash usullari unchalik murakkab emas va ular matematika darslarida 
kullanadigan asboblar yordamida bajariladi. Birinchi navbatda bu oddiy 
chizgich, uchburchak chizgich va tsirkuldir.
Qog’oz va karton bilan ishlash darslarining asosiy xususiyati shundaki, bu 
darsda buyumlarning umumiy ko’rinishidagi yig’ma, chizma va buyumning 
namunasi yoki faqat texnikaviy rasm va chizmalardan foydalaniladi. 
O’qituvchi o’quvchilarning yig’ma chizmani o’qishga, chizma va 
namunadan barcha detallarni, ularning o’lchamini aniqlash va har qaysi detalni 
mustaqil belgilab olishga o’rgatadi. O’qituvchi o’quvchilarga namuna va 
mehnat darsidagi chizmani ko’rsatib, bolalar bilan maketni yasash uchun 
nechta detal tayyorlash kerakligini, ularning o’lchami shakli qanday bo’lishini 
aniqlaydilar. 
Bolalar chizmaga qarab to’g’ri burchak, uchburchak shaklida ekanligini 
aytadilar. Qog’oz va karton bilan ishlash mashg’ulotlari o’quvchilar oldindan 
qo’yidagi tayyorgarlik ko’rishadi: stolning ustiga qog’oz yozib, ish uchun 
kerakli ish qurollari va materiallarni olib tayyorlaydilar. Har bir mashg’ulot 
oxirida o’quvchilar keyingi mashg’ulotda kerakli bo’ladigan narsalarni yozib 
oladilar. 
O’quvchilar ishlayotgan materiallarga tejamkorlik bilan munosabatda 
bo’lishlari, o’z ishini rejalashtira bilishlari, vaqtdan unumli foydalanishlari shu 
bilan birga ish joylarini toza va ozoda, sinf xonasini tozalab qo’yishlari kerak. 

---

58 
Barcha fanlarda qo’llanilganidek mehnat darslarida ham tahlimning 
ko’rsatmali vositalaridan foydalaniladi. Jumladan mehnat darslarida turli xil 
namuna, rasm chiziq sxematik namuna turli predmetlarning shuningdek texnik 
vositalardan foydalaniladi. Yuqorida aytib o’tkanimizdek “Qog’oz va karton 
bilan ishlash” mashg’ulotlarida o’quvchilar qog’ozni buklash yo’li bilan turli 
xil narsalarning shaklini yasashni ham o’rganib boradilar. Ana shunday 
mashg’ulotlar davomida o’qituvchi quyidagi ko’rsatmali qurollardan 
foydalanish mumkin. SHu bilan o’quvchilar bu ko’rgazmalarni yasashni 
bosqichlariga rioya qilgan holda, dars davomida yasalishini o’rganib borishlari 
mumkin.