MəMMƏdov qəRİb xəLİlov mahmud

9.7. Azərbaycanda  çay  axımının  nizamlanması 

(Azərbaycanın  su  anbarları  və  gölləri) 

 

Məlum  olduğu  kimi  Azərbaycan  qədim  əkinçilik  ölkəsidir. Burada  əkinçilik  yaranandan  bəri  suvarma-

dan  istifadə  olunmuşdur. Ş.V.Xəlilov (2003) qeyd edir ki, təxminən 3000  il  əvvəl  yarandılan  irriqasiya  ka-

nallarının  izləri  indiyə  kimi  qalmışdır. Məs., VI –VII  əsrlərdə  tikilən  Gərər  kanalından  hazırda  da  istifadə  

olunur. Muğan və Mil düzlərində IV-VIII  əsrlərə aid olan suvarma sistemlərinin izləri aydın bilinir. 

1890 – 1880 – ci  illərdə  yalnız  Yelizavetpol (Gəncə) quberniyasında  890 – a qədər  suvarma  kanalı he-

saba alınmışdır, 1914 – cü ildə onların sayı 1200 –ə  çatmışdır. Kənd  təsərrüfatı  sahələrinin  suvarılması  üçün  

çay  sularından  başqa  kəhriz , bulaq , yağış  və  qar  sularından  da  istifadə  olunmuşdur.Yağış  və  qar  suları-

nı, həmçinin çay  daşqın  sularını  toplamaq  üçün  böyük  olmayan  bəndlər  tikilmiş  və  su  anbarları  yaradıl-

mışdır.Təkcə  Lənkəran  qəzasında  1883- cü  ildə əsasən  düyü  tarlalarını  suvarmaq  məqsədilə  123  su   anba-

rı  olmuşdur. 

Muğan  düzündə  Kürün  sağ sahilində  Qaracala  stansiyasının  yanında  tikilən  su  anbarı  daşqın  suları  ilə  

doldurularaq  xanın  500  desyatin  düyü  sahəsini  suvarmaqda  istifadə  olunmuşdur. 

Naxçıvan  qəzasında  daha  iri  su  anbarları  tikilmişdir.Burada  XVI – əsrin  sonunda  dəniz  səviyyəsindən  

2000 m  yüksəklikdə  mövcud  olan  Qanlı Gölün  yerində  eyni  adlı  su  anbarı  yaradıldı, 200 – 250  il  istis-

mar  olunduqdan  sonra  bu  su  anbarı  öz  əhəmiyyətini  itirmiş, 1853 – cü  ildə  isə  Kəlbalı  xan  tərəfindən 

həcmi  artırılaraq  yenidən  bərpa  edilmişdir.