MəMMƏdov qəRİb xəLİlov mahmud

Ş

əkil 9.3. Dü

n

yan

ın 

ən ir

i su anbarlar

ı 

---

 

165

 

1. Abu Dibis 

2. Aqua Vermeyla 

3. Əsəd (Tabka) 

4. Baykal  

5. Ban Çao-Nen 

6. Bratsk 

7. Brokopondo 

8. Buxtarmin 

9. Bxumifol 

10. Vadi-Tar-tar 

11. Viktoriya 

12. Vilyuy 

13.Vinnipeq 

14. Volqoqrad 

15. Volta 

16. Qarrison 

17. Qordon 

18. Qordon M.Xrum 

19. Qrand Rapids 

20. Quri 

21. Daniel Conson 

22. Danszyankou 

23. Zeysk 

24. İlya Solteyra 

25. İtaypu 

26. İtumbiara 

27. Kabora – Bassa 

28. Kainci 

29. Kama (Perm) 

30. Kanyapisko 

31. Kapivara 

32. Kapçaqay 

33. Qərib 

34. Kaxobsk 

35. Keban 

36. Kalım 

37. Kosu 

38. Krasnoyarsk 

39. Kremençuq 

40. Kuybışev 

41. La-Qrand 2 

42. La-Qrand 3 

43. La-Qrand 4 

44. Lak kasse

45. Manantali 

46. Manikuaqan – 3 

47. Mid (Quver) 

48. Mika 

49. Mingəçevir 

50. Missa 

51. Naqarcunasaqar 

52. Naser 

53. Neçako 

54. Nijnikamsk 

55. Nipiqon 

56. Nureksk 

57. Oaxe 

58. Ontario 

59. Pauel 

60. Reyndir 

61. Rixand 

62. Rıbinsk 

63. Sanmınsya 

64. Sao Simao 

65. Saratov 

66. Sayan 

67. Seros-Kolorados 

68. Sinanyan 

69. Sinfınyan 

70. Sirikit 

71. Sobradinyo 

72. Suapiti 

73. Supxun 

74. Tarbela 

75. Toktoqulsk 

76. Tres-Marias 

77. Tuin-Keyne 

78. Ust-İlimsk 

79. Fort-Pek 

80. Franklin-Ruzveld 

81. Furnas 

82. Funman 

83. Xantay 

84. Simlyansk 

85. Çebokarsk 

86. Çerçil 

87. El-Çokon 

 

9.9. Azərbaycanda  göllərin  ekoloji  vəziziyyəti 

Ş.B.Xəlilova (2003) görə Azərbaysan Respublikasında göllərin sayı 250-yə çatır. Onlardan 7-sinin sahəsi 10 km

2

-

dan artıqdır, 25-ninki isə 1km2-dan çoxdur. Respublikanın göllərinin birlikdə sahəsi isə 250 km

2

 olub, onlardan 165 

km

2

, yəni bütün göllərin sahəsinin 66%-i Kür – Araz ovalığında 4 gölün payına düşür. Ş. B.Xəlilov (2003) mənşəyi, 

yerləşməsi və hidroloji xüsusiyyətlərinə görə  Azərbaycan göllərini 3 əsas qrupa ayırır: 1) Kür – Araz ovalığı gölləri; 

2) Abşeronun gölləri; 3) Dağ gölləri;  

Aşağıda onların xarakteristikası verilir. 

1. Təbii proseslər, son illərdə isə insanın təsərrüfat fəaliyyətinin təsiri nəticəsində  Kür – Araz ovalığının gölləri dəfə-

lərlə dəyişikliyə uğramışdır. 1953-cü ildə Mingəçevir su anbarı və 1970-ci ildə onun qolu Araz çayı üzərində «Araz» su 

qovşağı vasitəsilə Kür və Araz çaylarının axını tənzimləndikdən sonra düzənlikdəki gölllər və axmazlar bu çayların daş-

qın sularından məhrum oldular. Bunun nəticəsində Ağgöl, Mehman, Sarısu və Hacıqabul gölləri böyük dəyişikliyə uğ-

radı, Şilyan, Bostançala, Qarasu, Mahmudçala, Ağçala və b. göllər qurudu və bataqlığa çevrildi. Hazırda Ağgöl, Meh-

man, Sarısu gölləri Kür – Araz ovalığındakı kollektor-drenaj sisteminin köməyi sayəsində mövcuddur, Hacıqabul gölü-

nə isə su nasosla verilir. 

---

 

166

Kür çayının suyu tənzimləndikdən sonra göllərdə suyun keyfiyyəti xeyli dəyişmişdir. Onlara çaydan təbii axının 

olmaması ilə əlaqədar təmiz suyun minerallıq dərəcəsi artmışdır.  Hazırda Ağgölün minerallıq dərəcəsi 13000mq/l, 

Sarısu gölününkü isə 5000 mq/l təşkil edir. Yaz-yay dövründə minerallığın kəskin yüksəlməsi kollektor-drenaj suları-

nın göllərə axınının çoxalması ilə bağlıdır. Ağgöl, Mehman, Sarısu və Hacıqabul gölləri böyük təsərrüfat əhəmiyyəti 

daşıyır. Bu göllər həmişə balıqla zəngin olmuşdur. 1940-cı ildə Hacıqabul gölündən tutulan balığın miqdarı 8850 

sentner, Sarısu gölündən isə 6700 sentner olmuşdur. Kür çayının suyu tənzimləndikdən sonra isə göllərin su rejimi 

kəskin dəyişmiş, dayazlaşmış, şorlaşmış ,  bunun nəticəsində suyun bioloji rejimi dəyişmiş və faktiki olaraq balıqçılıq 

öz əhəmiyyətini itirmişdir. 

Cədvəl 9.9