3.4. Korxonalarning asosiy vositalardan foydalanish samaradorligining statistikasi Korxonalar mavjud asosiy vositalardan samarali foydalanishlari lozim. Ayniqsa bu narsa hozirgi bozor munosabatlari sharoitida qo‘shimcha mablag‘ sarflamasdan ko‘proq mahsulot chiqarishga, pirovard natijada foydaning ko‘payishiga olib keladi. Demak, asosiy vositalar har bir so‘miga qancha mahsulot ishlab chiqarganlik ko‘rsatkichi, muhim ko‘rsatkichlardan biridir. Bu ko‘rsatkich ishlab chiqarilgan mahsulot (bajarilgan ish, ko‘rsatilgan xizmat) summasini asosiy vositalar o‘rtacha qiymatiga bo‘lib topiladi.
A.V.q =
so‘m bo‘lgan. Bu o‘zgarishni asosiy vositalarning qaytimi, foydalanish samaradorligi yaxshilangan deb tushunmog‘imiz lozim. Lekin umumiy xulosa chiqarish uchun boshqa ko‘rsatkichlarni ham hisoblab, tahlil qilish lozim.
Korxona asosiy vositalarning daromadliligi ma’lum davrda olingan daromad summasining, asosiy vositalar o‘rtacha qiymatiga nisbatan hisoblanadi.
Daromadlar x 100
A.V.D = --------------------------;
A.V
foizni tashkil etadi.
Asosiy vositalarning foydalilik (rentabellik) ko‘rsatkichi foyda (F) summasini, asosiy vositalar o‘rtacha qiymatiga nisbatan aniqlanadi.
foyda x 100
A.V.R = ---------------------:
A.V
Asosiy vositalar foydalanish samaradorligi ko‘rsatkichlari va ularni hisoblash yo‘llari quyidagi sxemada ko‘rsatilgan
Asosiy vositalar (av) samaradorligini
ifodalovchi ko‘rsatkichlar va ularni aniqlash yo‘llari.
