I bob. Modda tuzilishi haqida dastlabki ma’lumotlar
20
20
masofada namoyon bo‘lar ekan. Bu masofa molekula o‘lchamlariga juda
yaqin bo‘ladi. Unda nega plas tilinni, xamirni, saqichni bir-biriga tekkizsak,
yopishib qoladi. Chunki ulardagi molekulalarni yetarli darajada yaqin
masofagacha yaqinlash tirish mumkin. Singan oynani yoki piyolani yelim
bilan yopishtirish ham ikki bo‘lak orasida qoladigan bo‘sh joylarni to‘ldirib
molekular kuchlar ta’sir qiladigan holatga
keltirish bilan tushun
tiriladi.
Metallar chetlarini elektr yoki gaz yordamida qizdirib eritil ganda bir-biriga
payvandlanib qolishi ham molekular kuchlar tufaylidir.
Amaliy topshiriq
1. Shisha oynadan to‘rtburchak shaklida o‘nta bo‘lak qirqib oling.
Ulardan bittasi kattaroq bo‘lsin. Ularni ho‘l latta
bilan artib, ustma-
ust taxlang. Eng ustiga kattasini qo‘ying. Kattasidan ushlab ko‘taring.
Bunda qolgani ham ko‘tariladi. Sababini tushuntiring.
2. Tarelkaga suv solib chayqab tashlang. Tarelka yuzasi ho‘l bo‘la di.
So‘ngra bir bo‘lak sovun olib tarelkaga qattiq bosing va bir-ikki aylantirib
oling. Sovunni ko‘tarsangiz, tarelka qo‘shilib ko‘tariladi. Sababini
tushuntiring.
1. Nima uchun qattiq va suyuq jismlar o‘z-o‘zidan alohida molekulalarga
ajralib ketmaydi?
2. Molekulalar orasida faqat tortishish kuchlari emas, balki itarishish kuchlari
ham borligini qanday hodisalar ko‘rsatadi?
3. Havo molekulalari orasida o‘zaro ta'sir kuchlari bormi?
