Mexanik hodisalar jismlarning muvozanati oddiy mexanizmlar

Yakuniy suhbat

---

Bu bobda Siz:
– jismlarning massa markazi va 
uni aniqlash;
– muvozanat turlari;
– kuch momenti, richag;
– oddiy mexanizmlar: blok, qiya 
tekislik, vint, pona va chig‘iriq;
– oddiy mexanizmlarda bajarilgan 
ishlar;
– mexanizmlarning foydali ish 
koef fi tsienti;
– mexanikaning «oltin qoidasi» 
bilan tanishasiz.
III
BOB

---

III bob. Jismlarning muvozanati. Oddiy mexanizmlar
84
84
KIRISH SUHBATI
Qadim davrlardan beri inson o‘z mehnatini yengillashtirish yo‘llarini 
qidiradi. Qurilishlar olib borishda og‘ir ustunlar, yo‘nilgan marmar 
toshlarni siljitish, ko‘tarish uchun turli mexanik quril malardan foydalanib 
kelgan. Uch ming yil oldin qadimgi Misrda piramidalar qurilishida og‘ir 
tosh plitalarni richaglar yordamida bir joydan ikkinchi joyga siljitishgan va 
ancha balandga ko‘tarishgan. Ko‘p hollarda og‘ir yukni biror balandlikka 
ko‘tarish o‘rniga uni shu balandlikka qiya tekislik bo‘yicha dumalatib yoki 
sudrab olib chiqishgan. Samarqand va Buxoro shaharlaridagi minoralar, 
madrasalar, saroy va masjidlar qurilishida yuklarni bloklar, chig‘iriqlar 
yordamida ko‘targanlar.
Turmushda, zavodlarda katta-katta metall taxtalarni kesadigan, shtamp-
laydigan stanoklarda, ko‘tarma kran, yer qazuvchi, tekislovchi mashinalarda 
ham oddiy mexanizmlar bor. Bunday mexanizmlar zamonaviy audio va 
video apparaturalar, murakkab avtomatlarda ham uchraydi.
Oddiy mexanizmlar ishi bilan tanishsangiz, murakkab mashinalar 
tuzilishini tushunishingiz oson bo‘ladi.
28-MAVZU
JISMLARNING MASSA MARKAZI