Mexanik hodisalar jismlarning muvozanati oddiy mexanizmlar


-MAVZU YORUG‘LIKNING TABIIY VA SUN’IY MANBALARI



Yüklə 1,9 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə90/124
tarix20.06.2022
ölçüsü1,9 Mb.
#61845
1   ...   86   87   88   89   90   91   92   93   ...   124
6-sinf. Mexanik hodisalar jismlarning muvozanati oddiy mexanizmlar

43-MAVZU
YORUG‘LIKNING TABIIY VA SUN’IY MANBALARI
O‘zlaridan yorug‘lik chiqaradigan jismlar yoruglik manbalari 
deb ataladi. Masalan, Quyosh, yulduzlar, elektr lampochkasi, yonib 
turgan sham, gulxan alangasi va h.k. Ayrim jismlar o‘zlaridan yorug‘lik 


131
chiqarmasa-da, boshqa manbadan chiqib, o‘ziga tushgan yorug‘likni 
qaytaradi. Masalan, Oy, ko‘zgular.
Ayrim hasharotlar, baliqlar ham o‘zlaridan nur chiqaradi. Yorug‘lik 
manba larini shartli ravishda ikki turga ajratish mumkin: tabiiy va sun’iy 
manbalar (94-rasm).
Quyosh, yulduzlar, chaqmoq, shimol yog‘dusi, yaltiroq qo‘n 
g‘izlar, 
ayrim baliqlar, chirindilar yorug‘likning tabiiy manbalariga kiradi. Inson 
aralashuvi bilan hosil qilinadigan yorug‘lik manbalariga sun’iy manbalar 
deyiladi. Ularga elektr lampochkasi, gulxan alangasi, kerosin lampasi, 
televizor ekrani, elektr va gaz payvandi, lyuminessent lampalar, qizigan 
gazlar va h.k. lar kiradi.
Yorug‘lik manbalaridan chiqadigan nur turli rangga ega bo‘ladi. 
Jismlarning yorug‘lik chiqarishining asosiy sababi uning qizishidir. Jism 
temperaturasining yuqori yoki past bo‘lishiga qarab, undan chiqayotgan 
nur rangi ham o‘zgaradi. Masalan, elektr lampochkasidan belgilangan tok 
o‘tmasa, u qizarib yonadi va xonani yaxshi yoritmaydi.
Yorug‘likning 
tabiiy manbalari
Yorug‘likning 
sun’iy manbalari
Yorug‘likni qabul 
qilgichlar
94-rasm.
Yorug‘likning tabiiy va sun’iy manbalari


V bob. Yorug‘lik hodisalari
132
132
Yorug‘lik ta’sirida ishlaydigan jismlar yoruglikni qabul qilgichlar 
deyi ladi. Inson ko‘zi shu vazifani bajaradi. Fotoplyonkalar, fotosurat
videokamera, Quyosh batareyalari, pult bilan boshqariladigan televizor va 
magnitofonlar shular jumlasidandir. O‘simliklarda Quyosh nurlari ta’sirida 
murakkab jarayonlar boradi va Yerdagi hayot uchun muhim bo‘lgan 
kislorod ajraladi va oqsillar, yog‘ hosil bo‘ladi.
1. Yorug‘likning yana qanday manbalarini bilasiz?
2. Sovuq holda nur chiqaradigan manbalar bormi?
3. Yorug‘lik ta’sirida ishlaydigan yana qanday qurilmalarni bilasiz?

Yüklə 1,9 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   86   87   88   89   90   91   92   93   ...   124




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin