IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS
657
Qafqaz University 29-30 April 2016, Baku, Azerbaijan
İşçilərin idarə olunması sisteminin əsas vəzifələrindən biri də işçilərə mənsəbə - yüksək vəzifəyə
çatmaq üçün öz imkanlarını genişləndirməyə şərait yaratmaqdır. Mənsəbə çatmaq anlayışı çoxmə-
nalıdır. İstehsal nöqteyi-nəzərindən mənsəbə çatmaq xidməti yüksəliş deməkdir ki, bu da işçinin bütün
həyatı boyu qazandığı peşəkarlıq, əmək təcrübəsi nəticəsində mümkündür və yaxud bunlarla çox
bağlıdır. Hər bir insan üçün bu mərhələlərin müddəti müxtəlifdir, ancaq əksəriyyət hissə bütün bu
mərhələləri keçir. Xarici ölkələrdə karyeranın, inkişafın zəngin təcrübəsi toplanmışdır. Karyeranın
(mənsəbə çatmanın)mərhələlərinin məqsədi, təlabatlarla və yaşla qarşılıqlı əlaqəsini qruplaşdırma
aşağıdakı cədvəldə daha əyani görünür. (cədvəl 1)
Xarici firmalarda kadrların inkişafı üçün işçilərə detallaşdırılmış məsləhət xidmətləri və xüsusi
təhsil proqramı təklif olunur. Bu, xidməti yüksəliş üçün fərdi planların təkmillədirilməsinə kömək
edir. Bu proqramların ümumi məqsədi işçinin təlabat və məqsədlərini müəssisədə gələcək və ya cari
irəliləyiş imkanları ilə uzlaşdırmaqdır.
İDARƏETMƏDƏ SİNERJİ MODEL
Elməddin HACIYEV
Azərbaycan Turizm və Menecment Universiteti
e.haciyev@tourism.edu.az
AZƏRBAYCAN
Giriş. Müasir dünyada qloballaşmanın sürətli inkişafı və müxtəlif inkişaf etmiş dövlətlərin
getdikcə daha da artan innovasiyalar sahəsindəki nailiyyətləri idarəetmədə yeni metodların tətbiqinə
imkan verir. Son onilliklərdə əksər ölkələr dövlət paternalizmindən imtina edir, bərabər hüquqlu döv-
lət,özəl sektor və vətəndaş cəmiyyəti əməkdaşlığını özündə əks etdirən idarəetmənin sinerji modelinə
xüsusi diqqət yetirirlər. Müasir anlamda idarəetmənin sinerji modeli ictimai məzmun daşıyan
beynəlxalq, milli və lokal layihələrin həyata keçirilməsi məqsədi ilə dövlət-özəl-vətəndaş cəmiyyəti
arasında yaradılmış institusional və təşkilati alyans kimi başa düşülür. Son illər siyasi,sosial,iqtisadi və
digər sahələrdə bir sıra uğurlara imza atan Azərbaycan üçün də sektorlararası əməkdaşlığın elmi
cəhətdən araşdırılması, öyrənilməsi, təşkili və tətbiqi mühüm əhəmiyyət kəsb edir. İdarəetmənin bu
sahəsi ölkəmizdə sistemli şəkildə öyrənilməyən və tətbiq edilməyən sahələrindən biridir.
İdarəetmədə sinerji model anlayışı. İdarəetmədə sinerji model dövlət-özəl-vətəndaş cəmiyyəti
sektorlarında fəaliyyət göstərən qurumları bir araya gətirmək, onların səylərini birləşdirmək və möv-
cud problemlərin həllində onların imkanlardan birgə istifadə etmək üçün meydana çıxmışdır.Sinerji
model ilk dəfə Avropa ölkələrində 1990-cı illərdən yaranmağa və formalaşmağa başlamışdır. Dani-
marka üçtərəfli əməkdaşlığın inkişaf etdirilməsi və yayılması üçün hökümət səviyyəsində təəşəbbüs
göstərən ilk Avropa dövlətlərindəndir. Danimarkada sinerji modelin tətbiqi iş yerlərində sosial təcrid
olunmanın qarşısının alınması və cəmiyyətin təcrid olunan həssas təbəqələrinin əmək bazarına inteq-
rasiyası məsələsinin həll olunmasına yönəlmişdir.
Qərb ölkələrində sinerji model yaranıb formalaşmazdan əvvəl sektorlar arasındakı münasibətlərin
paradiqması mübadiləçi xarakter daşıyırdı. Yəni, sektorlar bir-biri ilə ehtiyatla və qapalı davranır,
etibar etmir və bir-biri barədə stereotipik anlayışlara sahib idilər: Bu dövürdə dövlət sektoru – bürok-
ratikdir, avtoritar meyllər güclüdür, qərarvermə proseslərində şəffaflıq və hesabatlılıq aşağı səviyyə-
dədir; Özəl sektor– daha çoxmənfəət əldə etməyi düşünür, iqtisadi və şəxsi maraqların üstündür;
Vətəndaş cəmiyyəti – idealistdir, hər zaman maliyyə axtarışındadır. Son illərdə dövlətlərin siyasi,
sosial-iqtisadi sahədə bir sıra nailiyyətlər əldə etməsi, eyni zamanda özəl sektorun və vətəndaş cə-
miyyətinin inkişafı ilə sektorlar bir-birinə olan münasibətlərinə də yenidən nəzər salmaq qərarına
gəldilər. Aydın oldu ki, yeni şərait sektorların əslində bir-biri ilə qarşılıqlı əlaqdə olmasını tələb edir
və məntiq onların biri olmadan digərinin keçinə bilməyəcəyinə işarə edir. Münasibətlər paradiqmasını
dəyişmək təxirəsalınmaz bir ehtiyaca çevrildi.
Sektorlar bu ehtiyacı aşağıdakı aspektlərdən hiss edirlər: Dövlət sektoru-mövcud sosial ehtiyaclar
və sosial xidmətlərin təşkilindəki problemlər; azalmaqda olan ictimai resurslar və ictimai xidmətlərin
inkişaf etdirilməsi üçün alternativ resursların araşdırılması ehtiyacı; şəffaflıq, hesabatlılıq və qərarların
Qafqaz U
hazırlanm
korporat
ictimai h
təzyiqi y
artırma e
üçün özə
və ya di
olan sine
birgə fəa
Sin
oluna bi
olmaq ü
ikitərəfli
sahəsind
belə qru
tərəfdaşl
kifayət q
olmamas
zəif cəlb
lararası ə
Gös
uyğundu
əməkdaş
keçirilmə
aktiv cəl
regional
çirilməsi
lükləri v
cəmiyyə
və texno
cəmiyyə
Nət
ki, cəmi
qarşılıqlı
dövrümü
cəmiyyə
olur ki, h
birinin r
modeli a
ehtiyac v
fəaliyyət
həm döv
IV INTERN
University
ması prosesl
tiv vətəndaş
hesabatlılığı
yüngülləşdirm
ehtiyacı;ictim
əl sektorun i
igər amillər
erji modelini
aliyyət təşviq
erji modelin
ilər. Son illər
çün dövlət-ö
i münasibət
də bir sıra b
uplaşdırmaq
lıqdan çəkinm
qədər öyrəni
sı;biznes və
b edilməsi;
əməkdaşlıq i
stərilən prob
ur:sektorlarar
şlığın və tərə
əsi;dövlət or
lb edilməsi;
forumların,
i və s. Sinerj
verə bilər: ne
tinin imkanla
oloji imkanlar
ti ilə bölüşm
ticə. İdarəetm
iyyətin idarə
ı fəaliyyət
üzdə bir çox
əti tərəfindən
hər bir ölkən
reallaşdırılma
anlayışının,
var. Bu gün
tin xarakteri
vlət, həm bizn
NATIONAL
lərində iştira
lıq və sosia
artırmaq eht
mək ehtiyacı
mai hesabatlı
idarəçilik təc
sektorları üç
i yaradır. Bu
q edir.
Ənənəvi parad
n Azərbayca
rdə ölkəmizd
özəl sektor, d
tlərin inkişa
boşluqlar mö
olar: Hər üç
məsi, təklif
ilməməsi;sek
vətədaş cəm
sektorlararas
ideyasının əh
blemlərin ara
rası əməkda
əfdaşlığın ink
rqanları tərəfi
sektorlararsı
konfransların
i modelin tə
eft gəlirlərinin
arı hesabına
rından fayda
ək imkanı;təq
mənin sinerj
ə olunmasınd
göstərmək
ölkələrdə art
n icra olunur
nin davamlı
ası təkbaşına
eyni zaman
Azərbaycan
inə və mahiy
nes, həm də
Biznes
sektoru
SCIENTIFIC
akçılıqla bağ
al məsuliyyə
tiyacı;sosial
ı və s. Vətən
ılıqla bağlı a
crübəsindən
çtərəfli əmək
u model tərəf
diqma: Mübadil
anda tətbiq
də mövcud
dövlət- vətən
afı istiqamət
övcuddur. S
ç sektorun h
və təşəbbüsl
ktorlararası
miyyəti sekto
sı əməkdaşlı
həmiyyəti və
adan qaldırı
aşlıq sahəsi
kişaf etdirilm
findən hazırla
əməkdaşlığı
n, dəyirmi m
şkili və men
n azaldığı bi
reallaşdırma
alanmaq; layi
qdim olunan
i model anla
da iştirak ed
məcburiyyət
tıq dövlətin i
və bu sektor
inkişafına na
a bir sektoru
nda onun təş
nda da davam
yyətinə uyğu
vətəndaş cəm
Dövlət
V
c
C CONFERE
658
ğlı ictimaiyy
ətlə bağlı ql
gündəmə çı
ndaş cəmiyyə
artmaqda ola
bir şeylər əx
kdaşlığını tə
flər arasında
lə modeli
qi imkanları
problemləri
ndaş cəmiyyə
tində müəyy
Sektorlararası
hələ də bir-b
lərinə lazimi
əməkdaşlığ
orlarının dövl
ığı nəzərdə t
təbliği sahəs
lması üçün
ində beynə
məsini nəzərd
anan və icra
ın əhəmiyyət
masaların, sem
necmentinin ə
ir şəraitdə inv
aq; özəl sekto
ihələrlə bağlı
n ictimai xidm
ayışı və mene
dən hər üç se
tindədir. Ar
iqtisadi, sosi
rlar arasında
ail olmaq üç
un imkanları
şkili və men
mlı inkişaf h
un olaraq id
miyyətinin b
Vətəndaş
cəmiyyəti
ENCE OF YO
2
yətin artmaqd
lobal tenden
ıxmaqla bəzi
əti: maliyyə
an tələbat və
xz etmək istə
ələb edir və
a qarşılıqlı in
Yeni parad
ı. Sinerji mo
in həlli, sosia
əti, özəl sekt
yən işlər gö
ı münasibətl
irnə ehtiyatl
i diqqət yetir
ğın institusio
lət proqraml
tutan konkret
sində maarif
bu tədbirliə
əlxalq təcrü
də tutan pro
olunan dövl
ti, inkişaf mə
minarların və
əhəmiyyəti A
vestisiya lay
oru və vətənd
ı risklərin bir
mətlərin keyfi
ecmenti məs
ektor öz mə
aşdırmalar z
ial fəaliyyətlə
a işbirliyi ildə
ün yerinə y
xaricindədir
necmenti mə
hədəfinə nail
darəetmənin
ərabər fəaliy
Bizn
sekto
OUNG RESE
29-30 April 2
da olan tələb
nsiya; imici
i həssas məs
və maliyyə m
öz fəaliyyət
əyi və s.Yux
münasibətlə
nama, ümum
diqma: Sinerji m
odel Azərbay
al, iqtisadi v
tor-vətəndaş
örülsə də,
lərində mövc
lı münasibəti
rilməməsi; b
onal mexaniz
larının hazırl
t proqramlar
fləndirmə işin
ərin həyata
übənin öyrə
qramların ha
lət proqramla
əsələləri üzrə
ə s. belə tədb
Azərbaycan ü
yihələrini özə
daş cəmiyyət
r hissəsini öz
fiyyətinin yük
sələlərini təhl
əqsədlərini h
zamanı məl
əri biznes str
ən-ilə artır. E
yetirilməsi va
r. Ölkəmizdə
əsələlərinin ö
l olmaq üçün
sinerji mod
yyət göstərmə
Dövlət
Vətə
cəm
es
oru
EARCHERS
016, Baku, A
bi və s. Özə
ictimailəşdi
sələlərlə bağ
mənbələrinin
tinin təsirini
xarıda sadala
ərin yeni par
mi məqsədlər
model
ycan üçün ye
və digər uğu
cəmiyyəti a
üçtərəfli əm
cud olan pro
i, əməkdaşl
beynəlxalq tə
zmlərinin mü
lanmasına və
rın olmamas
nin zəifliyi v
keçirilməsi
ənilməsi;sekt
azırlanması v
arına digər se
ə ümumrespu
birlərin münt
üçün göstəril
əl sektoru və
tinin təcrübə
zəl sektor və
ksəldilməsi v
lil edərkən a
həyata keçirm
lum olur ki
rukturları və
Eyni zamand
acib olan şər
ə idarəetmən
öyrənilməsin
n qeyd oluna
elinin tətbiq
əsi vacibdir.
əndaş
miyyəti
Azerbaijan
əl sektor:
irmək və
lı ictimai
n çeşidini
artırmaq
alanan bu
radiqması
r uğrunda
eni hesab
urlara nail
aralarında
məkdaşlıq
oblemləri
lıqdan və
əcrübənin
ükəmməl
ə icrasına
ı; sektor-
və s.
məqsədə
torlararası
və həyata
ektorların
ublika və
təzəm ke-
ən üstün-
vətəndaş
, maliyyə
vətəndaş
və s.
aydın olur
mək üçün
i, müasir
vətəndaş
da məlum
rtlərin hər
nin sinerji
nə böyük
an hər bir
q etməklə
IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS
659
Qafqaz University 29-30 April 2016, Baku, Azerbaijan
CONSUMER BASED BRAND EQUITY
Seymur GULIYEV
Qafqaz University
seymurquliyev@yahoo.com
AZƏRBAYCAN
BRAND CONCEPT
According to Kotler (2014), a brand is defined as “a name, sign, term, design, symbol or
combination of them which is intended to identify the goods and services of one seller or group of
sellers and to differentiate them from those of competitors”. Brakus et al., (2009) further discuss that
brand can be defined as “a label designating ownership by a firm, which we experience, evaluate,
have feeling towards and build associations with to perceive value.” Definitions show how companies
use their brands to be recognized by their customers and differentiate from their rivals in the industry.
These differences can be either functional, tangible or rational those related to product performance.
Kotler and Keller (2006) suggest that there are some differences as well, like symbolic, emotional or
intangible that is related to what a brand represent.
BRAND EQUITY
Kapferer at al., (2005) argued that till the late 1980s, the idea that brand name adds value to a
product was use to figure out the actual asset of a company. Change in doing business occurred with
the massive wave of mergers and acquisitions among the bigger companies with established brands
followed by development of technology, information and globalization. This activities lead to form the
word “brand equity”. There are many definitions for brand equity. According to Moran (1991), brand
equity is any given brand name, itself, has particular meaning and value to its consumers and to its
direct customers, the distributive trade, which affects the future earning potential of the product or
products which are sold under that name. On the other hand, a brand guru David Aaker (1991) further
explained the brand equity as a set of brand assets and liabilities linked to a brand; its name and
symbol, which add to or subtract from the value provided by a product or service to a firm and/or to
that firm’s customers. The economic value of brand equity depends on understanding of the awareness
and the image, which together determine the brand perception that in turn linked to the extent of
demand loyalty and customer satisfaction. These on the other way shows brand equity either with
financial terms or in how consumers perceive the brand. Keller (1993) claims that customer based
brand equity is “the differential effect of brand knowledge on consumer response to the marketing of
the brand”. Manaf
DIMENSIONS OF BRAND EQUITY
David Aaker (1991) proposes four dimensions of brand equity: brand awareness, brand loyalty,
brand associations and perceived quality.
According to Aaker (1996), brand awareness is an essential and often undervalued component of
brand equity. It refers to “the ability of a potential buyer to recognize or recall that a brand is a
member of a certain product category” (Aaker, 1991). This construct is related to the strength of a
brand’s occurrence in consumer’s minds. Recognition is the consumer’s ability to remember the brand
and validate prior exposure to the brand e.g. when the consumer visit the supermarket to buy a
chocolate, and is exposed to various chocolate brands. For a company it is preferable if the consumer
is able to recognize e.g. the brand as one to which he has already been exposed to. Brand recall, on the
other hand, is the extent to which a person is able to remember a brand, given a certain product
category or need.
Oliver (1997) stressed that brand loyalty is the heart of brand equity. It is defined as “a deeply
held commitment to rebuy or repatronize a preferred product/service consistently in the future, thereby
causing repetitive same-brand or same-brand set purchasing despite situational influences and
marketing efforts having the potential to cause switching behavior”. Moreover, Gil et al., (2007) have
shown that loyalty is an important dimension of equity; and if brand loyalty is created, then brand
equity will be the result. Authors conceptualize brand loyalty on the basis of consumer perception.
Brand loyalty adds value to a brand or firm because it creates a group of buyers that will be loyal for a
long time and will less likely switch to a competitor due to price.
IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS
660
Qafqaz University 29-30 April 2016, Baku, Azerbaijan
The brand association component of brand equity usually involves image dimensions and they
are unique to a product class or to a brand. David Aaker (1991) defines brand associations as anything
that is linked to the memory of the brand. These associations can derive from a wide range of several
sources and vary according to their favorability, strength and uniqueness based on experiences and
exposures to communications, and when a link of other associations supports it. Brand association is
able to provide value to the consumer by providing a reason to purchase the brand and by creating
positive attitudes towards the brand.
Finally, perceived quality is related to a consumer’s judgment of a product or brand’s overall
superiority or excellence. Thus, firms have to truly increase the real quality of the brands and then
communicate this quality through their marketing activities so as to affect perceived quality in a
positive manner. Aaker (1991) says that strong perceived quality allows for consumers to be
convinced about buying the brand; for differentiation of the brand from competition; and for the firm
to charge a premium price and then extend the brand.
BÖHRANLI VƏZİYYƏTDƏ MARKALAŞMADA YENİ
TENDENSİYALAR
Nüşabə İMANOVA
Azərbaycan Turizm və Menecment Universitetinin
AZƏRBAYCAN
Böhranlı vəziyətdə şirkətlər mühüm strateji qərarlar qəbul etməyə məcbur olurlar. Bunların
içərisində şirkətdə kütləvi ixtisarlar, maliyyə xərclərinin azaldılması və.s kimi strateji qərarıarın
verilməsi şirkət departmentlərinin gündəlikdə əsas müzakirə mövzusuna çevrilsa də ən mühüm strateji
plan markaya yönəlməlidir.
Azərbaycan şirkətlərinin mövcud bazarda daha da güclənməsi və ya yeni bazarlarda genişlənməsi
üçün mövcud məhsullar istifadə etmək mümkün olsa da, uzunmüddət yüksək bazar payını qoruyub
saxlamaq üçün yeni məhsul brendlərinin yaradılması vacibdir.
Bir firma yeni məhsul bazara təqdim etdiyi zaman məhsula verəcəyi ad üçün çox seçimə sahibdir:
a) yeni məhsul üçün yeni markanın seçilməsi; b) mövcud markalardan istifadə olunması; c) mövcud və
yeni markanın birləşməsindən istifadə oluna bilər. Dünyada şirkətlər sahib olduqları güclü brendlərini
yeni məhsullarında istifadə edirlər: Nivea, Kellog´s, Sony kimi bir çox global markalar bu strategiyanı
tətbiq etməklə uğurlu brendlər arasında öz yerlərini tuturlar.
Markanın genişləndirilməsi çox istifadə olunan strategiyalarından biri olmasının səbəbi, yeni
məhsul və bendlərin tanıdılması və istehlakçılar tərəfindən qəbul edilməsində olan çətinliklər, uzun
zaman alması və böyük xərclərdir. Makranın idarə edilməsində markanın genişləndirilməsi şirkət üçün
çox önəmli bir qərardır beləki, markanın dəyərini yeni məhsulların üzərinə keçirməklə zaman və pul
itgilərinin qarşısı alınır. Marka genişlənməsinə misal olaraq Nivea-nın klassik əl kremindən sonra
makyaj məhsulları bazarına girməsini, Palmali şirkətlər qrupunun xidmət sektoru olaraq logistikadan,
istehsal qida sektoruna Palsüd markası və Paldad markası ilə dondurma bazarına daxil olmasını
göstərə bilərik.
Azərbaycanda böhranlı vəziyətdə marka genişlənməsinin müsbət cəhətləri
Yaxşı planlaşdırılmış və tətbiq olunmuş marka genişlənmə stratrgiyası firma və brend üçün böyük
üstünlüklər gətirə bilər. Yeni məhsul markalarının isə uğursuz olma ehtimalı yüksəkdir. Marketinq
araşdırmaçıları yeni məhsulların uğur qazanma faizini 20 hətta 10-dan aşağı olasını qeyd edirlər.
Marka genişləndirilməsinin üstün cəhətlərini bu şəkildə siralaya bilərik: a) Marketinq kanallarının
rahat şəkildə artırılması; b) İstehlakçıların mənimsəmə riskinin azaldılması; c) Reklamın
səmərəliliyinin artırılması; d) Yeni bir marka yaradılmasından qurtulma; e) Əsas markanın imicinin
gücləndirilməsi və .s
Bu zaman marka genişlənməsinin mühüm aspektlərinin aşadıdakı kimi incələmək olar:
IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS
661
Qafqaz University 29-30 April 2016, Baku, Azerbaijan
Marka genişləndirilməsi bir neçə şəkildə tətbiq oluna bilər. Misal olaraq, tanınmş marka
mütəxəsislərindən biri olan Edward M. Tauber 276 marka genişlənməsi üzərində etdiyi
araşdırmalarda genişlənmədə tətbiq olunan 7 yanaşmanı bu şəkildə qeyd etmişdir:
1. Eyni məhsulu fərqli şəkildə bazara təqdim etmək. (Coca-Cola ailə boyu)
2. Markanın fərləndirici dadını, tərkibini və hissələrini bazara təqdim etmək.(Pepsi twist)
3. Marka üçün köməkçi məhsulların bazara çıxarılması.( Gillette təraş bıçağı, təraş köpüyü və
Duracell Durabeam əl fənərləri)
4. Markanın müştəri imtiyazları ilə əlaqəli məhsulların bazara təqdim olunması( Visa seyahət
çekləri)
5. Firmanın tanınan peşəkarlığından faydalanan məhsulların bazara çıxarılması.
6. Markanın fərqli faydasını və özəlliyini göstərən məhsulların bazara çıxarılması.( Lysol
dezodorantlı ev təmizləmə məhsulları, İvory təmizlik məhsulları)
7. Markanın fərqli imici və ya prestijindən faydalanan məhsulların bazara çıxarılması.(Calvin
Klein geyimlər və aksesuarları, Porsche günəş eynəkləri)
Dostları ilə paylaş: |