Microsoft Word 00 KeyNote Speakers Materiallar
Yüklə 22,28 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- FOOD INDUSTRY IN AZERBAIJAN Hesen HESENOV
- IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS
- Structure of the food sector
- AZERBAYCAN GIDA SEKTÖRÜNDE FİYAT STRATEJİLERİ Dos. Təyyar MUSTAFAYEV
- Kaynak
- İşçi Qüvvəsi Planının Hazırlanması
- Mərhələ 1 - Strateji istiqamətin təyin edilməsi
|
IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS
698 Qafqaz University 29-30 April 2016, Baku, Azerbaijan FOOD INDUSTRY IN AZERBAIJAN Hesen HESENOV Qafqaz University hasanov_hasan1997@hotmail.com AZERBAIJAN
The organization of the processing and sale of produced goods is an important issue. In recent year, major creative works were implemented in wine-making, tea-growing, fruit and vegetables, canning industries, scores of new small and large enterprises were restored and launched in these industries. However, main characteristics, infrastructure of the market fit new economic relations for the purchasing-sale of products. As there is no procurement-sale markets, the procurement, preservation and selling of fruits and vegetables in the field is not organized in the necessary level. According to calculations, 10-15% of the 35 produced fruits and vegetables are lost each year because of the weakness of the market, processing, selling infrastructure. Sorting, packaging, storing, advertising, reputation issues must be solved in order increase exports of agricultural products and sell competitive products in foreign markets and activities must be conducted that stimulate exports. The lack of enterprises for processing some agricultural products in the country and others’ lagging behind modern requirements negatively influence the delay in growth level of agricultural production, loss of some part of products, full provision of producers with variety of local products, as well. It should be noted that, share of food industry in total employment is very low.Enterprises do not meet the demand in full. For example, as a result of limitation of milk processing industry, at least 150 thousand tons of milk loses its quality each year. Thus, relevant works must be conducted in the country to enlarge the network of meat and milk processing enterprises that meet modern requirements and that has exports potential. 14% or 23 thousand tons of slaughter weight is sold with no processing. Only 43.5 percent of produced milk is industrially processed. And as the result the demand for butter, cheese, curds and sour cream is met via import. The development of entrepreneurship is one the main conditions of the population’s reliable food supply. In connection with this, constant improvement of entrepreneurship environment in the country forms one of the important directions of the state’s economic policy. In order to extend entrepreneurship activities in the field of production of agricultural and food products, the state’s financial support activities are being successfully implemented. Particularly important measures are to establish store-houses, refrigeration cells, elevators for the storage of food products, as well as enterprises for the production of agricultural equipments and fertilizers, packaging enterprises, to extend the production of grains, feed, meat and meat products, fruit and vegetables, rice paddy, honey and other food products, to develop processing industry. Food production At present, development of processing industry is of an urgent need. For example, there are different processing enterprises engaged in grains processing like mills, bakeries, macaroni factories etc. And this played a positive role in the development of the field. But still there’s need for further development. According to statistics, number of the food industry enterprises was 439 units in 2013 in Azerbaijan. 17 of these are public enterprises and the rest 422 private enterprises. Number of processing enterprises of agriculture, forestry and fishing in the regions is given in the table below. Regions
Total number of enterprises Including individual entrepreneurs Absheron 263 226 Ganja-Gazakh 289 113 Guba-Khachmaz 183 107 Lankaran-Astara 506 195 Aran 1769 1204 Yukhari Kharabakh 288 124
Kalbajar-Lachin 21 15
Dagkhlıg Shirvan 142
125 Nakhchivan 171 149
IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS
699 Qafqaz University 29-30 April 2016, Baku, Azerbaijan At present, 22 refrigerated warehouses have been constructed to store agricultural products. Only 5% of producers use these warehouses because of the lack of proper usage mechanism, and high prices. Packaging and transportation mostly depend on decisions interim mediators. Most of the times the amount of the product is higher than freight rate of the machine and makes a potential danger on the road. But in fruit and vegetable sector the situation is different. When we look to the structure of food products in the country, we can see that, 16% of fruit and vegetable juices, 10% of canned fruits and vegetables come from import. The main purpose of development of fruit and vegetable processing industry is reducing crop loss, processing and packing products according to international standards, ensuring the safety of products and ensuring the economic efficiency of the sector. Poor development of the sector compared to others is also connected to low level of salaries.
In processing industry, the main share belongs to few of companies. Azersun Holding and Gilan Holding are on the top of the list. Other companies are small and after privatization process they are still in recovery process. Azersun Holding started out back in 1991 to become a strong market leader position in the food production, retail and farming sectors throughout the country and region wide. Consistent with the considerable role it plays in shaping the country's producing and exporting image today Azersun Holding takes pride in its wide overseas market network powered by a huge production capacity of its factories countrywide. Today the Group operates more than one dozen enterprises engaged in the following areas of industry: • Food-processing • Farming • Trade • Packaging and Paper Industry Azersun Holding has well enough large export geography. Presently, Azersun Holding products are successfully exported to Russian Federation, Ukraine, Republic of Belorussia, Georgia, Kazakhstan, Turkmenistan, Tajikistan, Kyrgyzstan, Uzbekistan, UAE, Lithuania, Poland, Iraq, Germany, USA, Turkey, Israil and China. Our exported products include tea, canned goods, edible oil, paper products, salt, sugar, hazelnut and other foods manufactured by our Holding
Ensuring the quality of food products is of the highest importance for Azerbaijan. Also, Azerbaijan has chosen the way of development with the close integration to developed world and EU and that’s why legislative and legal framework of the country is being fit to EU framework. In line with that, Azerbaijan is going to enter WTO and that’s why modernization of sanitary and phytosanitary measures is implemented. Azerbaijan has corresponding legal framework and also, there’s a separate organization carrying out the phytosanitary control. Our country is the member of International Plant Protection Convention (IPPC) form 2000 and an assessment of phytosanitary control system was implemented by IPPC. Modern laboratories with high material-technical base and staff potential were established in Baku city, as well as Nakhchivan, Jalilabad, Ganja, Khachmaz, Shaki and Saatli cities.
AZERBAYCAN GIDA SEKTÖRÜNDE FİYAT STRATEJİLERİ Dos. Təyyar MUSTAFAYEV Qafqaz Universitesi teyyarm@qu.edu.az AZƏRBAYCAN Pervin PAŞAYEVA Qafqaz UniversiteSi parvin.pashayeva91@gmail.com AZƏRBAYCAN Globalleşen dünyamızda gıda sektörü üretim potensialinin arttırılmasında, ekonominin sürkekli gelişim moduna geçilmesinde, ekonominin tüm alanlarının faaliyyetlerinin verimliliğinin yükseltil- mesinde önemli yere sahiptir. Bu durumun doğal bir sonucu olarak ortaya çıkan küresel rekabet koşullarına ayak uyduramayan, özgün stratejiler üretemeyen şirketlerin başarılı olması, hatta uzun süre
IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS
700 Qafqaz University 29-30 April 2016, Baku, Azerbaijan hayatta kalması, artık mümkün görünmemektedir. Gelişmekte olan ve yüksek üretim potansiyeline sahip gıda sektöründe, giderek artan rekabet ortamında, sahip olduğumuz üretim becerisinin üzerine, strateji üretme becerisini katamadığımız sürece, bu görüş, giderek daha yaygın hale gelecektir. Özellikle şiddetli rekabet içinde bulunan bu sektörde ve ekonomilerde işletme stratejileri geliştirmek ve uygulamak çok daha önem kazanmaktadır. Gıda endüstrisi Azerbaycan’da üretim yapılan ürünlerin miktarına ve bu alanda çalışan nüfus sayısına bağlı olarak sanayi alanları arasında ilk sırada yer almaktadır. Gıda sektörü Azerbaycanda üretim potensialinin arttırılmasında, ekonominin sürkekli gelişim moduna geçilmesinde, ekonominin tüm alanlarının faaliyyetlerinin verimliliğinin yükseltilmesinde önemli yere sahiptir. Aşağıdaki tabloda yer alan veriler gıda endüstrisi ürünlerinin üretim hacminin sürekli artış eğilimi içerisinde olduğunu gösterse, tablonun son iki sütunundaki veriler önemli bir hususu ortaya çıkarmaktadır. Gıda endüstrisi üretiminin genel sanayi üretimi içerisindeki payı aşırı derecede değişkenlik göstermektedir. Tablodaki veriler analiz edildiğinde sanayinin GSYİH bağlamında ülke ekonomisinin lokomotifi durumundayken, gıda endüstrisinin sanayinin genel gelişim tempoları, ülke ekonomisinin büyüme tempolarının çok gerisinde kaldığını görmek mümkündür. Tablo 1.1 Azerbaycan’da GSYİH, Sanayi ve Gıda Endüstrisinde Üretim Dinamiği (reel fiyatlarla, bin. manat) Yıllar GSYİH Sanayi Üretimi
Sanayinin GSYİH
içerisinde payı, % Gıda Endüstrisi Üretimi
Gıda Endüstrisinin GSYİH içerisindeki payı, % Gıda Endüstrisinin Sanayi üretimi içerisindeki payı, % 2000 4718,1 3640,00 77,1 698,9
14,8 19,2
2001 5315,6 3769,00 70,9 776,5
14,6 20,6
2002 6062,5 4019,00 66,3 801,4
13,2 19,9
2003 7146,5 4982, 69,7
1022,6 14,3
20,5 2004 8530,2 5961 69,9 1057,4
12,4 17,7
2005 12522,5
9290,5 74,2 1197,4 9,6 12,9 2006 18746,2 14454,7 81,5 1301,8 7,3
9,0 2007 28360,5 20277,4 75,6 1457,1 5,4
7,2 2008 40137,2 29697,0 78,1 1549,7 4,1
5,2 2009 35601,5 22564,0 65,3 1694,9 4,9
7,5 2010 42465,0 27978,0 67,3 2117,1 5,1
7,6 2011 52082,0 35027,0 70,0 2107,6 4,0
6,0 2012 54743,7 34565,0 64,0 2574,8 5,0
8,0 2013
57708,2 - -
- - -
“Azərbaycanın Statistik Göstəriciləri 2010”, ss. 40-43; Azerbaycan Devlet İstatistik Komitesi, “Azerbaycanın Sənayesi”, ss. 101-105 Sektörün geliştirilmesi amacıyla, iç ve dış pazar için ürün üretimi kapasitesinin artırılması, sabit sermaye yatırımlarının öncelikle faaliyette bulunan işletmelerin yeniden yapılandırılması, diğer gıda ürünleri üreticileri ile işbirliği ilişkilerinin geliştirilmesi gereklidir. Gıda sektöründe pazarlama sisteminin analizi ve rekabet yönlü fiyatlandırmastratejileri incelenerek ve bu konular hakkında literatür taraması yapılarak bu stratejilerin Azerbaycan’da hangi düzeyde uygulandığını ortaya koymak için yapılan bu çalışmada gıda sektöründe belirli bir yere sahip firmalardan bazıları, A fabrikası, B MMC ve C MMC firmaları ele alınmıştır. Bu araştırmada gıda sektöründe faaliyet gösteren bu firmalarda pazarlama sisteminin analizi ve rekabet yönlü fiyatlandırma stratejilerinin hangi düzeyde uygulandığını, bu konularda çalışmaların ne kadar verimli olup olmadığını, stratejiler uygularken ne tür sorunlarla karşılaşıldığını, bu sorunları önlemek için nelerin yapıldığını ortaya çıkarılması amaçlanmıştır. Günümüzde Azerbaycan gıda sektöründe bir çok firmanın olması şiddetli bir rekabet doğuruyor. Gıda sektöründe üretim yaparak satış yapan her bir firma rakiplerinden geri kalmamak, onlara ayak uydurabilmek için yoğun pazarlama faaliyyetleri, rekabet ve fiyat stratejileri uygulamaktadırlar. Değişen teknoloji, yeni muşteriler, yeni icatlar, değişen tüketici istekleri, gıda ürünlerinin dayanıklılık süresinin az olması, talepin esnekliği nedeniyle güclü bir rekabet sözkonusudur. Firmalar bir birileriyle şiddetli bir rekabet etme durumundadırlar. Azerbaycan gıda sektöründe pazarlama sisteminin analizi ve rekabet yönlü fiyatlandırma stratejileri ile ilgili işlemlerin bu sektörde faaliyyet gösteren firmalarda IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS
701 Qafqaz University 29-30 April 2016, Baku, Azerbaijan nasıl uygulandığını, bu çalışmaların şirkete katkılarının neler olduğunu, bu süreçte hangi sorunlarla karşılaşıldığını, ne tür çözüm yolları arandığını ortaya koymak için yapılan araştırmalar A fabrikası, B MMC ve C MMC firmalarında uygulanmış ve aşağıdaki sonuçlar elde edilmiştir. Çalışma sonucunda araştırmanın yapıldığı firmalarda pazarlama faaliyyetlerinin orta düzeyde yapıldığı, firmaların daha çok satış yönümlü pazarlama çabaları gösterdiği, rakiplerden geri kalmamak, onlara ayak uydurabilmek için rakip analizleri, rakip satış rakamlarının izlenmesi, stratejik ve politik kararlar uyguladıkları tesbit edilmiştir. A fabrikası, B MMC ve C MMC firmaları mevcut rekabete ayak uydurabilmek icin rekabet ve fiyat stratejileri uygulamakta ve bu stratejilerin sonucunda aldığı stratejik kararları uygulamaya koymadan önce ve sonra analiz etmektedir. Alınan kararlar ve uygulanan stratejilerin başarı durumu ölçülmektedir. Üstün bir rekabet elde edebilmek için firma sürekli pazar araştırması yapmakta ve rakiplerinin ürün, hizmet, kampanya ve teşviklerini hep daim göz önünde bulundurmaktadır. Yapılan araştırmanın sonucundan görüldüğü gibi A fabrikası, B MMC ve C MMC firmaları rekabetin bilincindedir ve ona ayak uydurabilmek için rekabet ve fiyat stratejileri uygulamaktadırlar. Ancak uygulanan bu stratejilerde zayıflıklar, eksiklikler, ve başarısızlıklar da söz konusu olabilmektedir. Genellikle firmalar kısa ve orta vadeli starejiler kurmaktadırlar ve genellikle ortalama olarak belirlenmiş stratejilerin vadesi 3-5 yıldır. Firmalar rakipleri ile etkin rekabet edebilmeleri için doğru fiyat stratejileri uygulamalı, bu stratejiler uygulanırken pazarladıkları ürün için talep durmu dikkate alınmalı, talep tahminleri doğru şekilde yapılmalı, ürün üzerinde yeterli araştırma yapılmalı ve ürün esaslı 4P uygulanmalı, rakiplerin fiyatlarına gore deyil ürün indeksli fiyatlandırma yapılmalı, müşteri temsilcilerine yeterli düzeyde ilgilenebilecekleri ürün türü verilmelidir. Firmalar pazarlama stratejilerini daha çok ürün kompleksi üzerinde kurulmaktalar bu nedenle ürün için yoğunlaştırılmış stratejileri belilenmeli, pazar araştırmaları daha profesyönel yapılmalıdır. Firmalar başarılarını sürkli kılmak ve etkin rekabeti sağlamak konusunda gerçek rekiplerini belirlemeli ve hedef pazara yönelik fiyat uygulaması geliştirmelidir. MÜƏSSİSƏLƏRDƏ İŞÇİ QÜVVƏSİNİN PLANLAŞDIRILMASI Təyyar MUSTAFAYEV Qafqaz Universiteti teyyarm@qu.edu.az AZƏRBAYCAN Elvin MAHMUDOV Qafqaz Universiteti elvin_mahmudov@yahoo.com AZƏRBAYCAN İşçi qüvvəsinin planlaşdırılması (bundan sonra İQP) “lazımi zamanda, lazımi yerdə lazımi bacarıqları olan lazımi qədər insanların (4R yanaşması) olmasını təmin etmək üçün davamlı olaraq icra edilən bir insan resursları prosesidir. Bir başqa ifadə ilə desək, İQP, təşkilatın əsas məqsədləri istiqamətində mövcud və gələcəkdəki insan resursları ehtiyacının müəyyən olunması, insan resurslarının təmin olunması, inkişaf etdirilməsi, motivasiyası və əldə saxlanılması ilə əlaqəli planlamaların aparıldığı prosesdir. İQP-nın əsas iki məqsədi vardır. Birincisi, təşkilatın insan resurslarını ən effektiv və səmərəli bir şəkildə istifadə edərək optimum məhsuldarlığı təmin etməkdir. İkincisi isə, gələcəkdə ehtiyac duyulacaq insan resurslarını kəmiyyət və keyfiyyət baxımından qarşılaya bilməkdir. Yaxşı hazırlanmış İQP təşkilatlara : - Təşkilatın məqsədlərinə çatmaq üçün ehtiyyatların düzgün paylanmasını təmin edən bir strategiyanın olmasına, - Təşkilatın məqsədlərinə çatmasına maneə törədə biləcək vəziyyətlər qarşısında əvvəlcədən hazırlığın görülməsinə, - Təşkilatın nizamlı qaydada böyümə və inkişafı üçün insan resursları ilə bağlı bir çərçivənin müəyyənləşdirilməsinə, - İnsan resursları ilə bağlı strateji qərarların verilməsi üçün zəminin yaranmasına, - İnsan resursları ehtiyyaclarını qarşılayarkən proaktiv davrana bilməyə, - Mövcud insan resursları profili və arzu olunan insan resursları profilinin daha yaxından görülməsi IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS
702 Qafqaz University 29-30 April 2016, Baku, Azerbaijan ilə gələcək insan resurslarının daha effektiv şəkilləndirilməsinə, - Təşkilatın strateji hədəfləri istiqamətində müvafiq motivasiya, inkişaf, əldə saxlama və işçi cəlbi siyasətlərini müəyyən edərək insan resurslarının digər funksiyalarının fəaliyyətləri üçün istiqamətlərin təyin edilməsinə, - İnsan resursları ilə əlaqəli xərclərin daha dəqiq təyin edilməsi və nəzarət edilməsinə, - Təşkilatın məqsədlərini, strateji planını, büdcəsini, insan resurslarına olan ehtiyyacları inteqrasiya edərək təşkilati effektivliyi artırmağa şərait yaradır. Müxtəlif təşkilatlar bu planlaşdırma prosesini müxtəlif forma və qaydalarda aparır, lakin bütün bu müxtəlifliklərin təməlində sadə “tələb və təklif” yanaşması dayanır. Kadr planı və ştat cədvəli sadə “tələb və təklif” yanaşması əsasında qurulmuş qısa müddətli dəyər yaradan ibtidai İQP formasıdır. Gələcəyə strateji baxışı və yanaşması olan təşkilatlarda isə İQP ştat cədvəlləri və kadr planlarından fərqləndirilir və bu planda qarşıya qoyulmuş məqsədlərə çatmaq üçün daxili və xarici faktorların təsirini də nəzərə alaraq kəmiyyətlə yanaşı kadrların keyfiyyətlərinin planlaşdırılmasına böyük əhəmiyyət verilir. İQP-na strateji yanaşma, təşkilatı məqsəd, vizyon, strateji planlar, maliyyə resursları, kvalifikasiya və yetkinlik modeli çərçivəsində rəhbərlərin gələcək kadr qərarları ilə bağlı bir bələdçi və istiqamətləndirici proses funksiyasını daşıyır. Bu proses mahiyyət etibarı ilə sadə görünsə də, təşkilatın fəaliyyəti, biznes prosesləri, insan resursları, strateji istiqaməti haqqında ətraflı analizlərin aparılmasını tələb edir. İQP prosesi sadəcə İR Strukturlarını əlaqələndirmir. Bütün təşkilati səviyyələrdəki struktur bölmələri, xərc mərkəzləri effektiv İQP-larının hazırlanmasında iştirak etməli, təşkilati liderlik sistemi bu prosesi vizyon, missiya, strateji istiqamət və hədəflər kimi komponentlərlə təmin etməli, müxtəlif funksional sahələrin və şəxslərin prosesə cəlb olunmasına şərait yaratmalıdır. İşçi Qüvvəsi Planının Hazırlanması İQP yuxarıda da qeyd etdiyim kimi, mahiyyət etibarı ilə sadə görünsə də əslində əhəmiyyətinə və həcminə görə qəliz proses hesab edilir. Ümumiyyətlə, insan maraqları, xüsusiyyətləri, yanaşmaları kimi "yumuşaq" əsaslara söykənən planları hazırlamaq hər zaman mal-material planlamaqdan daha qəlizdir. İQP-nın hazırlanmasına bir layihə planı gözü ilə baxılmalı və prosesə başlamadan öncə maraqlı bütün tərəfdaşların bu prosesə cəlb olunması təmin edilməlidir. İQP hazırlanması 5 mərhələdən ibarətdir. Sadə formada desək, İQP prosesi təşkilatın insan resursları ilə bağlı strategiyalarının müəyyən edilməsi, bu strateji istiqamət əsasında mövcud insan resurslarının (təklif) analizi, gələcək insan resursları ehtiyyaclarının (tələb) müəyyənləşdirilməsi, mövcud vəziyyətlə gələcək ehtiyyacların qarşılaşdırılaraq boşluğun hesablanılması, boşluğun və ehtiyyac duyulan işçi qüvvəsi ehtiyyaclarının qarşılanması üçün bir strategiyanın və əməliyyat planının hazırlanması və insan resursları ilə bağlı strategiyanın düzgün olmasını və hədəflərin nə dərəcədə yerinə yetirildiyini yoxlamaq üçün qiymətləndirmələrin aparılmasını ehtiva edir. Mərhələ 1 - Strateji istiqamətin təyin edilməsi Bu mərhələ təşkilatın uzunmüddətli nailiyyətlərini dəstəkləyə- cək bir modelin hazırlanılması prosesini ehtiva edir. Təşkilatlar əsasən az resurs və məhdud büdcələrlə çox qəliz və dəyişkən problemləri həll edərək müştəri (və ya təsisçi) istək- lərini ən yaxşı şəkildə qarşılamaq və ən optimal performans sər- giləmək məcburiyyətində olurlar. Məhdud resurslarla optimal performans göstərmək üçün təşkilatlarda effektiv bir planlaşdırma prosesinin olması labüddür. Təşkilatın məqsəd və vizyonunun müəyyən edildiyi və bu istiqamətdə ən strateji planlaşdırmanın aparıldığı proses, strateji planlaşdırma prosesidir. Strateji planlaşdırma, müəyyən bir dövr ərzində təşkilatın məqsədlərinə nail ola bilməsi üçün daxili və xarici faktorların tədqiq edərək analiz nəticələrinə əsasən hədəf təyin edən, hədəfə çatmaq üçün yolları müəyyənləşdirən və lazımi resursları ayıran bir fəaliyyətdir. İQP əsas istiqamətini təşkilatın strateji planından; onun missiya, vizyon, strateji hədəflərindən alaraq insan resurslarını təşkilatın strateji planında göstərilmiş məqsədlərinə çatması üçün planlayır.
|