Microsoft Word 00 KeyNote Speakers Materiallar

IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS 

 

683

 

Qafqaz University                                                                                          29-30 April 2016, Baku, Azerbaijan 

Так, например, согласно версии Гарвардской школы бизнеса выделятся такие типы команд, 

как: 

1.  Функциональные  команды.  Эти  команды  представляют  собой  организационные  группы, 

которые отчитываются  единственному  руководителю. Их  отличительной  чертой  является 

то,  что  члены  команды  могут  работать  совместно  для  достижения  поставленной  цели,  а 

могут и не работать совместно.  

2.  Кросс-функциональные  команды.  Членами  команд  становятся  люди,  работающие  в 

разных  функциональных  отделениях  организации.  Они  вынуждены  тратить  часть  своего 

времени  на  выполнение  обязанностей  в  других  функциональных  отделениях,  наряду  с 

обязанностями по командной работе.  

3.  Тайгер-  команды.  Эти  команды  собираются  из  членов,  относящихся  к  разным 

функциональным отделениям организации. Члены этих команд полностью посвящают свое 

время командным работам. 

4.  Специальная  команда.  Под  этим  термином  подразумевается  временная  рабочая  группа 

людей, которые объединены для решения определенной задачи, выполнения конкретного 

задания и исследования определенных возможностей для организации. 

5.  Комитет.  Продолжительная  команда,  которая  развивает  и  контролирует  определенную 

философию, политику или набор инструкций.   

Кроме  того,  выделяется  новый  тип  команд – виртуальные  команды,  которые  позволяют 

сотрудникам  быть  вовлеченными  в  работу  над  проектами  даже  в  условиях  географической 

удаленности. 

Практическая  часть  работы  была  направлена  на  выявление  специфики  деятельности 

самообучающейся  организации  в  Азербайджане  и  следует  отметить,  что  большая  часть  из 

теоретических  основ  функционирования  самообучающейся  организации  нашла  свое 

подтверждение  на  практике.  Было  проведено  исследование  на  выявление    характеристик 

самообучающейся  организации у  объекта исследования-  компании Azercell методом  полевого 

исследования  и  результаты  анкетирования  проверены  на  основе  бенчмаркинга  Д.А.Гарвина, 

Э.С.  Эдмонсона,  Ф.Гино,  рассмотрена  культура  компании  и  ее  влияние  на  персонал,  типы 

команд,  среди  которых  в  частности  были  рассмотрены  старт-апы,  создающиеся  в  рамках 

инновационного  центра Barama и  способствующие  инновационному  развитию  компании. 

Отдельное  внимание  было  уделено  изучению  процесса  обучения  персонала,  а  также 

деятельности  Академии,  по  факту  представляющей  собой  корпоративный  университет, 

позволяющий  с  одной  стороны    повышать  квалификацию  персонала,  а  с  другой  стороны 

привлекать высококвалифицированных специалистов для работы в компании.  

Т.к.  одним  из  факторов  определяющих  конкурентоспособность  компании  на  рынке 

являются  инновации,  а  самообучающаяся  организация  всегда  стремится  сохранять  высокую 

конкурентоспособность  и  эффективность,  были  изучены  ключевые  условия  инноваций,  среди 

которых можно выделить:  



  Культура.  Ценности  и  нормы  организационной  культуры  способствуют  инновациям  и 

инновационному поведению людей. 



  Лидерство.  Полное  и  постоянное  внимание  к  инновациям  и  ответственность  за  них  со 

стороны высшего управления 



  Структура.  Сдвиг  от  бюрократической,  вертикальной  структуры,  повышение  гибкости, 

ориентации на рост, а не стабильность 



  Люди.  Лидерство,  коммуникации,  мотивация  и  развитие  персонала  ориентированы  на 

продвижение инноваций 



  Среда.  Климат  в  организации  поощряет  обостренное  ощущение  и  понимание  изменений 

на рынке и в обществе, их воздействие на бизнес.  

И  главные  ценности  корпоративной  культуры  самообучающейся  организации Azercell 

можно представить в виде следующей схемы:  

 

IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS 

 

684

 

Qafqaz University                                                                                          29-30 April 2016, Baku, Azerbaijan 

 

 

Работы  имеет  большое  практическое  значение,  т.к.  были  предложены  пути  совершен-

ствования  и  развития  самообучающейся  организации,  что  в  целом  должно  привести  к  росту 

конкурентоспособности  и  эффективности  деятельности,  одними  из  ключевых  показателей 

которых может выступать доля рынка, прибыльность и качество предоставляемых услуг.   

 

 

İDARƏETMƏDƏ SOSİOLOJİ-PSİXOLOJİ AMİLLƏR 

 

Tahir KƏRİMLİ 

Bakı Dövlət Universiteti 

[e-mail] 

AZƏRBAYCAN 

 

Müasir inkişaf mərhələsində  cəmiyyətin, bütövlükdə xalq təsərrüfatı sahələrində idarəetmənin 

sosial-psixoloji metodlarına getdikcə daha çoxəhəmiyyət verilir. İdarəçilik fəaliyyəti çox mürəkkəb 

ictimai hadisə  və prosesdir. Bu hərtərəfli və  hərcəhətli münasibətləri, prosesləri  əhatə etdiyinə görə 

müxtəlif istiqamətdə  və müxtəlif elmlər tərəfindən öyrənilir, izah olunur. Belə ki, iqtisadi, təşkilati, 

inzibati və s. məsələlərlə yanaşı  fəaliyyətinpsixoloji-emosional və  mənəvi estetik, etik tərəflərini 

bilmək son dərəcəvacibdir. Lakin idarəçilik fəaliyyəti sosioloji-psixoloji cəhətdən hələ lazımi 

səviyyədə öyrənilməmişdir. Halbuki, idarəçilik əməyi hər bir rəhbərişçinin fəaliyyəti, birinci növbədə, 

adamlarla aparılan işdən ibarətdir. Hələ vaxtı ilə F.Engels göstərmişdir ki, adamların, şəxslərin idarə 

olunması sosioloji idarəetmənin başlıca formasıdır.İdarəetmə  əməyinin özünəməxsus xüsusiyyətləri 

vardır.  Əgər fizikiəməklə  məşğul olan işçilər üçün bilavasitə  əmək obyekti təbiət cisimləri,əmək 

alətləri olduğu halda, rəhbərlik əməyi üçün başlıca obyekt insanınözüdür. Bundan başqa belə bir cəhəti 

də qeyd etmək lazımdır ki, əmək cisimləri və əmək alətlərindən fərqli olaraq insan müxtəlif keyfiyyətə 

malikdir. Bu ilk baxışda adama çox sadə və aydın görünən bir həqiqətdir. Halbuki, həmin xüsusiyyət 

rəhbər işçilərlə tabeçilikdə olan işçilər arasıda mürəkkəb sosioloji-psixoloji əlaqələr yaradır. 

İdərəetmə əməyi və idarəetmə mədəniyyəti adamlara qarşı nəzarətli və işdə səriştəli olmağı tələb 

edir. Təcrübə göstərir ki, mədəni halda verilən göstəriş kobud formada veriləndən çox yaxşı  nəticə 

verir. Amerika idarəetmə sistemi baxımından idarəetmə  işçisi hətta yumor qabiliyyətinə malikdir. 

Əlbəttə bu ümumi halda deyilmiş bir fikirdir. Çünki bütünziddiyyətlərin aradan qaldırılmasına heç bir 

yumor təsir göstərə bilməz. Təsadüfi deyildir ki, bir çox inkişaf etmiş kapitalist ölkələrində  işin 

keyfiyyətinin yaxşılaşdırılmasında sosioloji-psixoloji amillərin öyrənilməsinəböyük əhəmiyyət verilir. 

Bununla əlaqədar olaraq “insan münasibətləri” doktrinası irəli sürülür. Məsələn, ABŞ-da 400-dən çox 

iri sənaye müəssisələrində xüsusi “sosioloji şöbə” yaradılmışdır. Bundan əlavə 500-əqədər xüsusi 

firmalar müəssisələrə “insan münasibət”lərinin müəyyən edilməsi xətti ilə xidmət göstərirlər. Bir çox 

ali məktəblərdə “insan münasibətləri” müstəqil bir fənn kimi keçirilir. Bir sıra sosioloqlar və 

iqtisadçılar isə belə bir fərziyyə irəli sürürlər ki, belə bir sosioloji xidmət işçiləri ilhamlandırmaq, 

onların  əmək fəaliyyətlərini səmərəli təşkil etmək, habeləhəyat fəaliyyətini firavanlaşdırmaq, 

şənləndirmək məqsədini güdür. Müasir dövrdə, insanların  şüurunu artırdığı, mədəni-texniki 

Добавь 

ценность 

Проявляй 

уважение

Ценност

и 

культуры

Воплоти 

в жизнь  

IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS 

 

685

 

Qafqaz University                                                                                          29-30 April 2016, Baku, Azerbaijan 

səviyyəsinin yüksəldiyi bir şəraitdə korporasiya, firma, assosiasiya aparatı  işçininsosioloji-psixoloji 

amillərə, bu amillər vasitəsi ilə  işçilərə  təsir etməsi qabiliyyətinə malik olması son dərəcə vacibdir. 

Təcrübə göstərir ki, doğrudanda insanlar, nece deyərlər, yalnız görmə, eşitmə  və digər qabiliyyətinə 

görə deyil, həmçinin həm özünün və  həm də idarə  rəhbərinin xarakterinə uyğun çalışmağa səy 

göstərirlər. Deməli, sahibkardan və onun tabeçiliyində olan işçinin xarakterindən çox şey asılıdır. 

Adamlar müəyyən xarəkterlərə -xeyirxah, güclü, zəif, həlledici, ünsiyyətçil, iradəli və iradəsiz, igid 

yaxud qorxaq, fəal və ya passiv, səriştəli, intizamsız, müstəqilliyi sevən, təmkinli və digər xarakterə 

malik olurlar. Lakin adamların bir-birindən bu dərəcədə fərqlənməsi heç də hər kəsin öz bildiyi kimi 

hərəkət etməsi deyildir. Sosioloji-psixoloji amillərin nəzərə alınmasını, bu amillərlə hesablaşmanı heç 

dəbəsit halda başa düşmək düzgün deyildir. Adamlar arasında fərdi psixoloji xüsusiyyətlərdən başqa 

ümumi ümumbəşəri xüsusiyyətlər, ülvi münasibətlər də vardır. Ona görə adamların xarakteri birinci 

növbədə onların əməyə, öz vəzifəsinə, bizi əhatə edən mühitə, adamlara və özünün özünə olan sağlam 

münasibətilə, tələbkarlığı ilə müəyyən olunmalıdır. Bizdeyərdik ki, burada adamların özünün 

münasibəti, nece deyərlər, yalnız başqalarının deyil, özünün özünü aldatması, müstəqil xətt tutması 

mühiti  əhəmiyyətə malikdir. Ümumiyyətlə, müstəqillik  şəxsiyyətin mürəkkəb psixi proseslər 

kompleksi və xassəsi olub, onun özünə sahibolma, özünütəqidetmə, cəsarətlilik, məqsədəuyğunluq, 

inadkarlıq, fəallıq və kifayətqədər intellektual inkişaf səviyyəsi ilə  əlaqədardır. Məhz bu cəhətlərin 

yalnız ayrı-ayrı adamlarda deyil, bir çox adamlarda bütün kollektivdə  təşəkkür tapması  və inkişafı 

xeyli dərəcədə yenə  də biz deyirik ki, rəhbər işçidən, onun nümunə gücündən, onun bu işdə  nə 

dərəcədə maraqlı olması da asılıdır. Adətən, bir qayda olaraq sahibkar işçini tənqid etməyi bacardığı 

kimi, tənqidə dözməli, təmkinli olmalıdır.  İşçiləri tənbeh etdiyi kimi, onları  mənəvi cəhətdən 

həvəsləndirməyi də bacarmalıdır.  Əgər bu xususiyyət rəhbər işçidə yoxdursa, deməli, o, nəinki 

sosioloji-psixoloji amilləribilmir, həmdə idarəetmə haqqında prinsipləri kobud surətdə pozmuş 

olur.Məlumdur ki, hər bir istehsalat kollektivi kompleks texniki, texnolojivə iqtisadi hadisələr 

məcmusundan ibarət olmaqdan başqa, həmdə ictimaipsixoloji hadisələr, proseslər məcmusundan 

ibarətdir. Ona görə  də idarəetmə prosesində  həmin obyektə  təsir edən amillərdən, o cümlədən 

sosioloji-psixoloji amillərdən bacarıqla istifadə etməyin böyük əhəmiyyəti vardır. Burada psixoloji 

iqlim deyilən “iqlimin” də yaradılması müstəsna  əhəmiyyətə malikdir. Doğrudan da bu “iqlimin” 

öyrənilməsi və idarə edilməsi bəzilərinin düşündüyü kimi çox da asan bir məsələ deyildir. Çünki bir 

görüşdəbir anda, adamların  əhvali-ruhiyyəsini, arzusunu, amalını, məqsədini bilmək tənzim etmək 

çətindir. Bunu bilmək böyük təcrübə tələb edir. Bu cəhətlər psixologiya dilində psixoqnostika-insanı 

hiss etmək “psixoqnotikanın” isə  hərfi mənası ürəyi bilmək adlanır. Bu isə  rəhbər işçidən hər 

biradamın davranışını müəyyən edən psixoloji amillərin dərindən öyrənilməsivə konkret müəssisədə 

onun hansı formada təzahür etməsini bilməyi tələb edir. Burada, şübhəsiz, işçinin xarakteri, peşəsi, 

mənafeyi, yaşı,cins tərkibi, iş şəraiti, mədəni səviyyəsi, tələbatı, zövqü, lazım gəldikdə ailə vəziyyəti 

və s. etik, estetik, sosioloji-psixoloji cəhətlər nəzərə alınmalıdır.Deməli, rəhbər işçi bu cəhətdən də 

diqqətcil və müşahidəçi qabiliyyətinəmalik bir adam olmalıdır. Doğrudan da elə  işçi vardır ki, 

müdriyyətin onun ünvanına deyilmiş  hər hansı  tənbehedici sözü çox dərin həyəcanla, hissedici 

emosiya halında qəbul edir. Eləsi də vardır ki, belə sözləri soyuqqanlılıqla qarşılayır və ona fərqsiz, 

əhəmiyyətsiz bir şey kimi yanaşır. Onagörə  də  rəhbər işçi hər bir kollektiv üzvünə  fərdi halda 

yanaşmağı, hansı ilərəsmi iclasda, hansı ilə ikilikdə danışmağı, ikilikdə  tənbeh etməyi bacarmalıdır. 

Göründüyü kimi, rəhbər işçi idarəetmənin psixoloji əsaslarını bilməklə, onunla hesablaşmaqla 

tabeçiliyində olan işçilərlə mənəvi-etik və estetikmünasibətləri daha yaxşı qura bilər. İctimai istehsalın 

səmərəsinin daha daartırılması, işçilərin işə can yandırması, xeyli dərəcədə  rəhbər işçi ilə 

işçilərarasında qarşılıqlı münasibətdən, bir sözlə, psixoloji iqlimdən xeyli dərəcədə asılıdır. Burada 

əsas məsələ ondan ibarətdir ki, bu münasibətlər  şəxsi münasibətlər, həm də qeyri-normal şəxsi 

motivlər  əsasında deyil, obyektiv əsaslar, yüksək tələbkarlıq, prinsipial mövqe əsasında qurulmuş 

olsun. Bu münasibətlər  ədalətli, hər kəsin öz üzərinə düşən vəzifələri vicdanla etməyə bir-birinə 

diqqətcil olmağa, qarşılıqlı hörmətə əsaslanmalıdır. 

 

 

 

 

IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS 

 

686

 

Qafqaz University                                                                                          29-30 April 2016, Baku, Azerbaijan 

MARKETİNQİN AZƏRBAYCAN SAHİBKARLARI ÜÇÜN ÖNƏMİ 

 

Tofiq İSMAYILOV 

Qafqaz Universiteti 

[e-mail] 

AZƏRBAYCAN 

 

Biznes fəaliyyətinə başlamadan öncə marketinq araşdırması etmək çox vacibdir.Bu araşdırma 

bizim qarşılaşa biləcəyimiz riskləri öncədən göstərməklə bizim investisiya qərarımıza  əhəmiyyətli 

şəkildə təsir göstərəcək. Bir istehsalçı satışlarına yox,istehlakçı istəyini özünə rəhbər tutaraq hərəkət 

etməlidir.Marketinqlə satış arasındakı  ən önəmli fərqlərdən biri marketinqdə müştəri  ən önəmli 

faktordur. Satışda isə satış sayısı önəmlidir,yəni hər nə qədər çox satarsaq bir o qədər mənfəət əldə edə 

bilərik. Bu qısa müddətlik bir əməliyyatdır və müəssisənin gələcəyini risk altında qoyur. Marketinq isə 

uzun müddətdə  və istehlakçı  məmnuniyyətini  əsas götürərək hərəkət edir.Bu müəssisənin gələcəyi 

üçün böyük inkişaf prespektivi yaradır. 

Respublikamızdakı sahibkarlar investisiya etməzdən öncə düzgün və dəqiq marketinq araşdırması 

etməlidir. Bu araşdırma zaman və vəsait tələb edir. Lakin,nəticə olaraq investisiya qərarının doğruluq 

payı sahibkar üçün aydın olur. Sonradan qarşılaşacağı riskləri indidən idarə etmək imkanı  əldə edir. 

Marketinq istehsaldan əvvəl başlayır.Bu marketinqin tədbiqinin ilk və önəmli nüansıdır. 

Hal-hazırda respublikadakı sahibkarların böyük əksəriyyəti əllərindəki vəsaiti ticarətə yönəldirlər. 

Ticarətlə  məşğul olan sahibkarların həddən artıq çoxluğu bu sahənin təklifini artırır. Təklifin tələbi 

həddən artıq üstələməsi sahibkarların bəzilərinin müflis olması ilə nəticələnir. Bu problemlərin başlıca 

səbəbi investisiya qərarlarını düzgün şəkildə analiz etmədən verdiklərindən qaynaqlanır. 

Dünya praktikasına baxsaq Koka-Kola şirkəti marketinq araşdırması edərək Çin bazarına daxil 

olmuşdur. 10 il zərərlə işləməsinə baxmayaraq, sonda dünyanın ən böyük istehlak potensialına sahib 

olan Çin bazarını  fəth edə bilmişdir. İndi dünyanın sərin içkilər ticarət dövrüyəsinin əhəmiyyətli bir 

hissəsini öz əlində tutmaqdadır. Koka-Kola şirkətinin marketinq strategiyasının uğurunu təkcə 

reklamlarının müvəffəqiyyəti ortaya qoymağa bəs edir. Marketinq bir növ istehlakçıların alım istəyini 

idarə etməkdir. Respublikamızda Novruz Bayramını, Türkiyədə isə Ramazan Bayramını  əsasənda 

iftarı Koka-Kola-sız təsəvvür etmək qeyri-mümkündür.Marketinq əhalinin reklam psixologiyasi,adət 

ənənəsi,ağız dadı bir sözlə istehlakçı ehtiyacının və istəyinin doğru  şəkildə müəyyən edilməsidir.Bu 

müəssisənin marketinqinin nəticəsi isə göz qabağındadır qlobal bazarın  əhəmiyyətli hissəsi,yüksək 

mənfəətli fəaliyyət və dünya markası kimi özünü artıq təsdiqləməkdədir. 

Respublikamızdakı sahibkarlar düzgün araşdırma edib idxal təməlli sektorlardan daha çox 

xammalı Azərbaycanda olan təsərrüfatlara yönəlməlidir. Xammalın daxili olması  məhsulun maya 

dəyərinin aşağı olması deməkdir ki, buda qurulan müəssisənin homojen olan idxal məhsullarıyla 

qiymət rəqabətində güclü olmasını təmin edər. 

Azərbaycanda qurulan istehsal sektorları,xalqımızın istəkləri doğrultusunda fəaliyyət göstərmə-

lidir. Respublikamızda qida,yeyinti və yüngül sənaye üçün çox böyük potensiallar mövcuddur. Hər nə 

qədər istifadə edilsədə potensialımızı  nəzərə alsaq həm miqdar,həmdə keyfiyyət meyarı baxımından 

ola biləcəkdən çox az nəticə göstəririk. Yuxarıdakı sektorların xammalı ölkəmizdən təmin 

edilməlidir.Kənd təsərrüfatı imkanlarımız daxili bazardakı tələbi qarşılamaqla yanaşı, xarici bazarlarda 

yüksək rəqabət qabiliyyətinə malikdirlər. Sadəcə bunları təşkilatlanmış şəkildə etmək lazımdır ki, sözü 

gedən nəticələri əldə etmək imkanı yaransın.Ümummilli Liderimizin 1996-cı ildəki torpaqların pulsuz 

olaraq istifadəyə verilməsi üçün atdığı addım böyük siyasi və iqtisadi inkişafın təməlini qoymuşdur.Bu 

torpaqlar sahibkarlar tərəfindən kooperasiyalar qurularaq birləşdirilməlidir. Bu zaman həm texnikanın, 

həm suvarmanın və digər faktorların maliyyəti nəticədə isə ümumi maya dəyəri aşağı düşmüş, həm-

çinin keyfiyyəti yüksək olacaq. Bu fəaliyyətlərdən qabaq isə istehsalatdan öncə başlayan marketinq 

olmalıdır. Torpağın strukturunun bizə istədiyimiz məhsulu yetişdirməyə imkan verib vermədiyini, bu 

məhsula istehlakçıların istəyinin hansı yöndə olduğunu, bunun kimi bizim investisiyamızın gələcəyini 

müsbət yöndə inkişaf etdirəcək nüansları araşdırmalı və analiz etməliyik.Kənd təsərrüfatı dəyər zənciri 

qurulmalıdır. Yəni, fermer məhsulu  əkin sahəsində vasitəçiyə satmalı, vasitəçidə öz növbəsində 

istehsalçı müəssisəyə məhsulu təklif etməlidir. Deməli fermer satışla yox, təsərrüfatla intensiv məşğul 

IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS 

 

687

 

Qafqaz University                                                                                          29-30 April 2016, Baku, Azerbaijan 

olmalıdır. Bu proses nəticəsində həm maliyyət,həmdə zaman baxımından bütün tərəflər qazanacaq.Bu 

sistem qida və yeyinti sənayesini inkişaf etdirəcək,həmçinin fermerlərin məhsullarının xarici bazarlara 

çıxmasını asanlaşdıracaq. 

Sahibkar yuxarıda diqqətinizə çatdırdığım kimi girəcəyi bazarın istehlakçıların istəyini və 

ehtiyacını öyrənməlidir. Bu məlumatları  marketinq yöntəmləri ilə(müşahidə,analiz və elmi araşdırma) 

əldə etmək  ən uyğunudur.Əgər istehlakçıların istəklərini qarşılamaq potensailımız varsa, investisiya 

qərarımızı maliyyələşdirə bilərik.  İstənilən halda həmin bölgədəki rəqabət faktorunu da nəzərə 

almalıyıq. Təbii ki, bu nüans hansı sektora yönələcəyimizdən asılıdır.Ticarət sektorunu fikirləşdikdə  

bölgədə bu ticarətlə məşğul olan başqa sahibkarların olub olmadığını və ya varsa hansı növ məhsulları 

təklif edəcəyi faktoru da mütləq nəzərə alınmalıdır. Bu tərz sektorlarda kiçik bölgədə bir sahibkar 

varsa bizim oraya investisiya qoymağımız o qədərdə uyğun deyil. Bunlardan başqa girəcəyimiz 

bazarın satın alma gücünü, istehlakçıların xərcləmə istəyinidə göz ardı etməməliyik. 

Yuxarıdakı ön araşdırmadan sonra girəcəyimiz bazarın potensialını hesablamalıyıq. Respublika-

mızdakı sahibkarların  əksər hissəsi öncəliklə daxili bazara yönəlirlər.  Əgər yeyinti sektoruna inves-

tisiya qərarı almışıqsa potensial  bazarımız son rəqəmlərə görə 9.700.000 istehlakçıdır. Daha sonra 

bazardakı satış potensialımızı və bunun nəticəsində satış təxminini hesablamalıyıq. Satış təxmini bizə 

təqribi əldə edə biləcəyimiz gəlirimizi hesablamağa imkan verəcək. 

Marketinqin fəaliyyətiylə idarə olunan investisiyalarda  sahibkarlarımız  dörd faktoru diqqətə 

almalıdırlar. İdarəetmə mərhələsi adlanan bu faktorlar ard-arda həyata keçirilən analiz etmək, planlaş-

dırmaq, həyata keçirmək və  nəzarət mərhələrindən ibarətdir.İstənilən sahibkarlıq fəaliyyəti zamanı 

müəyyən plan hazırlanmalı ona görə  hərəkət edilməlidir. Plan ən incə detaylarına kimi göstəril-

məli,çıxa biləcək problemlər  əvvəlcədən nəzərə alınmalıdır. Marketinqdəki 5N+1K prinsipi əsas 

götürülərək təşkil edilməlidir. Hədəflər müəyyənləşməli,bu hədəflər əsasında uzun müddətli strategiya 

qurulmalı və bu strategiyanı düzgün həyata keçirmək üçün taktikalar tədbiq edilməlidir. Nəticədə isə 

qurulan müəssisənin  əsas məqsədi olan şirkət dəyərini maksimum etmək və daim inkişafa nail 

olunmalıdır.Təbii ki, plan kağız üzərində nə qədər mükəmməl olsada praktikaya yansımadıqca heç bir 

önəm qazana bilməz.  İnvestisiya müqabilində baş verəcək fəaliyyətlər təşkilatlanmalı,kadrların öz 

səlahiyyətləri üzrə  iş bölgüsü həyata keçirilməlidir. Bu fəaliyyətlər daim koordinasiya edilməli və 

düzgün  şəkildə idarə edilməlidir.Maliyyə ilinin sonunda işlərin dəyərləndirilməsi aparılaraq planda 

göstərdiyimiz hədəflərin nə  qədər reallaşdırıldığını  və bunların effektivliyi ölçülməlidir.Əskikliklər 

düzəltilməli və yeni maliyyə ilinə düzgün taktikalar seçilərək başlanılmalıdır. 

Nəticə olaraq yuxarıda da ümumi çərçivəsi ortaya qoyulan marketinqin önəmi və bunun sahib-

karlarımız tərəfindən istifadə edilməsi iqtisadiyyatımıza makro səviyyədə yüksək müsbət təsir 

edəcək.Azərbaycan sahibkarlarının  əksər hissəsi investisiyanı hansı sektora yönəldəcəklərinə savadlı 

şəkildə, doğru məlumatlar əsasında vermirlər.Bunu aradan qaldırmaq üçün və sahibkarlarımızın uğurlu 

investisiyalar qoymaları, mənfəət qazanmaları, respublikamızın iqtisadiyyatına və yeni iş yerləri 

yaradaraq xalqımızın rifah halını qaldırmaları üçün yuxarıda göstərilən nüansları öz fəaliyyətlərində 

tədbiq etmələri vacibdir. 

 

 

KÜMELENME, REKABETÇİLİK VE  

M. PPORTER’İN ELMAS MODELİ 

 

Seçkin GÜL 

Qafqaz Universiteti  

[e-mail] 

AZERBAYCAN 

 

Bölgesel kalkınma modelinde kümelenme yaklaşımının uygulanması  işletmeler arasında iş 

birliğinin ve buna bağlı olarak kurumsal gelişmenin sağlanması ve teşvik edilmesi amacına yöneliktir. 

Kümelenme diğer bir deyiş ile aynı coğrafi alanda sektörel olarak yoğunlaşmış işletmelerin bir araya 

toplanmaları olarak tanımlanabilir. Kümelenme,geleneksel sektörel ve bölgesel kalkınma yaklaşımda 

ekonomiye yönelik kararlar ve planlamalar merkezi bir kurum tarafından yürütülmekte, gelirin