IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS
744
Qafqaz University 29-30 April 2016, Baku, Azerbaijan
statusunda olan üç kateqoriyadan danışa bilərik. Birinci kateqoriyaya Sovetlər Birliyini idarə edən
komitə üzvləri və dövlətlərin başlarında olan üst səviyyə idarəçilər daxil edilər. Bu kateqoriyada
olanlar ölkənin idarə olunması üçün alınan qərarlarda söz sahibi olan kəslər idi. İkinci kateqoriyada isə
alınan qərarların icrası ilə vəzifələndirilən məmurlar olan idi. Bu məmurlar əmək qanunu hökmlərinə
görə işə götürülməkdə idi. Üçüncü kateqoriyada olan məmurlar isə gündəlik büro işləri ilə
vəzifələndirilmiş kəslərdən ibarət idi.
XX əsrin 80-ci illərin sonu və 90-cı illərin əvvəllərində Şərqi Avropada və keçmiş Sovetlər
Birliyində siyasi kursun dəyişməsi bu ölkələrin siyasi və iqtisadi sistemində dəyişikliyə səbəb oldu,
komanda sistemində bazar münasibətləri sisteminə keçidi və hüquqi islahatların aparılmasını şərtlən-
dirdi. Bu dövrdə sosializm cəbhəsinin iflasa uğraması, sosialist münasibətlər sisteminin 70 ildən sonra
dayandırılması yeni dövlətçiliyə müvafiq yeni sistemin yaradılmasını tələb edirdi.
Müstəqil Azərbaycan Respublikasının ilk Konstitusiyasının qəbulu Azərbaycanda dövlət
qulluğunun yaradılması üçün islahatların başlanmasına start vermiş oldu. 1996-cı ildə Respublika
Prezidentinin sərəncamı ilə “Hüquqi islahat komissiyası” yaradılır və müstəqil dövlətin öz
qanunvericilik bazasının yaradılması prosesi başlanır. Komissiyanın qarşısında duran əsas məqsəd
Azərbaycanda hüquq sistemini dünyanın inkişaf etmiş dövlətlərinin modelinə uyğunlaşdırmaq və
onların təcrübəsini öyrənib tətbiq etməkdən ibarət idi. Müstəqillik əldə etdikdən sonra respublikanın bir
araya sığmayan iki hakimiyyət var idi: Hakimiyyətlərin bölgüsü prinsipi əsasında yaranmış və köhnə
sovetlərin ciddi iyerarxiyası sistemi və onun bütün hakimiyyət funksiyalarında monopoliyası. Dövlət
qulluğunun formalaşmasında “Azərbaycan Respublikasının dövlət idarəetmə sistemində islahatlar
aparılması üzrə dövlət komissiyasının yaradılması haqqında” Azərbaycan Prezidentinin 29 dekabr
1998-ci il tarixli fərmanı xüsusi rol oynayır. Fərmanda cəmiyyətin demokratikləşməsi və bazar
münasibətlərinin daha da inkişaf etdirilməsi üçün dövlət idarəetməsində köklü islahatlar aparılması,
yəni zəruri təsisatların formalaşdırılması, ölkə iqtisadiyyatının dünya iqtisadi sisteminə
inteqrasiyasının sürətləndirməsi məqsədi ilə iqtisadi fəaliyyət üçün beynəlxalq standartlara cavab
verən idarəetmə sisteminin hüquqi bazasının yaradılması vəzifə kimi qoyulurdu. Dövlət qulluğunu
tənzimləyən qanunvericiliyin ierarxik quruluşunda ikinci pillədə “Dövlət qulluğu haqqında”
Azərbaycan Respublikası Qanunu gəlir. Bu qanun yeni konstitusiya əsasında və aparılmış islahatların
nəticəsində 21 iyul 2000-ci ildə qəbul edilmişdir. Bu qanunda Azərbaycan Respublikası
Konstitusiyasına müvafiq olaraq Azərbaycan Respublikasında dövlət qulluğu sisteminin hüquqi və
təşkilati əsasları müəyyən edilir. Qanun dövlət qulluğu üzrə başqa qanunverici aktların əsasını təşkil
edir, onlar üçün baza xarakterlidir. Bu qanun dövlət qulluğunun təşkilinin hüquqi əsaslarını, dövlət
qulluqçusunun hüquqi vəziyyətini və dövlət qulluğu keçmənin mexanizmini müəyyən edir. Qanun
eyni zamanda “dövlət qulluğu”, “dövlət vəzifəsi”, “dövlət qulluqçusu” kimi əsas kateqoriyaları
legitimləşdirir, dövlət qulluğu kompleksi məsələlərini tənzimləyir, dövlət qulluğu sisteminin təşkilinin
baza prinsiplərini müəyyən edir. “Dövlət qulluğu haqqında” qanunun məqsədi Azərbaycanda dövlət
qulluğu sahəsində dövlətlə dövlət qulluqçuları arasında yaranan münasibətləri dövlət qulluqçularının
hüquqi vəziyyəti ilə bağlı məsələləri tənzimləməkdən ibarətdir. “Dövlət qulluğu haqqında” qanunun
müddəaları respublikamızda icra, qanunvericilik və məhkəmə orqanlarında dövlət qulluğu keçən
qulluqçulara şamil olunur.
THE EUROPEAN UNION-AZERBAIJAN RELATIONS AT GLANCE:
IN TERMS OF EUROPEAN NEIGHBOURHOOD POLICY
Leyla HASANOVA
Qafqaz University
lhesenova2@std.qu.edu.az
AZERBAIJAN
After declaration of independence in 1991, Azerbaijan started to establish close relations with
EU, and since 1992 Azerbaijan has been known as an independent country by the EU. Azerbaijan has
increased relationship with the European Union and making great strides in their political and
economic cooperation.
IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS
745
Qafqaz University 29-30 April 2016, Baku, Azerbaijan
EU implements the projects on different issues in Azerbaijan. In 1993 EU settled upon
implementation of TRACECA project in member states, including Azerbaijan. This project serves to
develop political and economic sovereignty among member states, to enhance regional cooperation, to
back up the investment and to combine transport corridor with world transport system. TRACECA is
the project for the establishment of transport corridor between Europe - the Caucasus and Central
Asia.
INOGATE is an operational program among EU member states, including Azerbaijan since 1996
which started and funded by EU. Enhancing energy security, supporting sustainable energy
development, attracting investment for energy projects are among the purposes of INOGATE
program.
EU established TACIS program in 1991 which implements technical assistance to EU member
states. TACIS program helps to enhance the infrastructure, private sector and human resources in
Azerbaijan. Elimination of poverty, economic development, and new strides in budgetary policy are
the main duties that TACIS program plans to carry out for immediate future.
Partnership and Cooperation Agreement (PCA) is the first legal document for expanding co-
operation between Azerbaijan and Europe. PCA intends to co-operate on political debates, human
rights, trade, investment, economy, legislation, culture, and other fields. Formal relations with the EU
began in 1996 when the EU-Azerbaijan Partnership and Cooperation Agreement were signed. This
agreement entered into force in 1999. According to PCA Cooperation Council, Cooperation
Committee, and Lower Committee were formed. This agreement marked the beginning of a mainly
positive relationship between Azerbaijan and EU, with both sides benefitting from the relationship.
European Neighbor Policy creates the opportunities to realize economical, administrative and
political reforms in Azerbaijan, to obtain respect to shared values, to have a certain share in home
market of EU, to evoke the processes of integration and liberalization, effective political negotiation
and cooperation with EU Member States, preferential trade relations, migration, collaboration in the
struggle against drugs and organized crime.
ENP Action Plan put into practice in order to strengthen political and economic interdependence,
security, stability and welfare, in 2006. The main priorities of Action Plan includes, resolution of the
Nagorno-Karabakh dispute by peaceful means, consolidation of democracy, reinforcement of Rule of
law, protection of Human rights and freedom, Improvement of entrepreneurship and investment
sector, development of work of Customs service, development of partnership between the EU and
Azerbaijanon energy and transportation, the Court, protection of environment, strengthen of regional
cooperation, deepening the partnership on freedom and security, as well as boundary issues.
One of the new projects of the EU is Eastern Partnership policy. Eastern Partnership is a new
initiative for developing partnership between EU- Azerbaijan (also five more countries namely
Georgia, Armenia, Belarus, Moldova and Ukraine). The main objectives of the Eastern Partnership are
to make close the post-Soviet states to the EU, and promote stability, economic development and good
governance.
Within the framework of the European Neighborhood Policy and Eastern Partnership programs
Twinning, TAIEX, SIGMA projects are decided to carry out. One of the most important instruments
of cooperation put forward by the European Commission is Twinning program. Twinning operations
started in 2006 in Azerbaijan. The main aim of Twinning project of ENP member states, training
institutions in the beneficiary countries, through the restructuring and modernization, and prepare laws
and regulations on the basis of EU legislation. The aim of Twinning is to ensure support for the
transportation, implementations and enforcement of the EU legislation.
TAIEX-Technical Assistance and Information Exchange, is the instrument of institutional
building of the ENP countries and Russia from 2006. TAIEX is an instrument of institutional building
whichis applied for the ENP countries and Russia from 2006. According to the ENP and Enlargement
Negotiations, TAIEX supports public administration with regard to the approximation application and
enforcement of EU legislation. TAIEX assistance can help the civil servants, judiciary and law
enforcement authorities, and representatives of social partners, trade unions and employer’s
associations.
IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS
746
Qafqaz University 29-30 April 2016, Baku, Azerbaijan
The European Union and the Organization for Economic Cooperation and Development (OECD),
which is a joint initiative of the SIGMA - Support for Improvement in Governance and Management -
the project is being implemented with the financial support of the European Union. Sigma was
accepted in 2009 and aims to improve good governance, socio-economic development and
implementation of administrative reforms. These programs influence Azerbaijan in a positive side and
make it to improve foreign policy.In Azerbaijan, SIGMA operates within the legal framework, the
civil service and the judiciary, financial control and external audit functions in the areas of public
procurement.
In conclusion, it is obviously seen that, relationship between European Union- Azerbaijan
making a great progress in terms of economic and political cooperation. All of the above-mentioned
are significant way for Azerbaijan’s foreign policy. Political, economic and social improvement
observed during the relationship and the natural consequence of the successful cooperation will shape
Azerbaijan’s system within European standards. The integration process keep going in a positive way.
THE PRINCIPLE OF SUBSIDIARITY FOR ENHANCING
EFFICIENCY AND EFFECTIVENESS
Elton HAJIZADE
Qafqaz University
ehacizade1@std.qu.edu.az
AZERBAIJAN
The history of subsidiary comes originally from theMiddle Ages and Renaissance, but as a
formulated principle of subsidiary emerged in the 19
th
century. The German bishop Ketteler talked
about the “subsidiary right “and Pope Leo XIII referred to it twice on his celebrated encyclical
“Perumnovarum” (1891). The principle of subsidiarity clearly formulated in 20
th
century. Subsidiarity
is a principle that is directly linked sharing and allocation of authority and responsibilities among
national and sub national units of any society. The main function of the principle of subsidiarity is to
maintain the
degree of independence for a lower authority in compare to a higher body or for a local
authority in terms of central government. It therefore composed of separation of powers between
different levels of authority, a concept which shapes the institutional basis for federal States. It has
been connected with the idea of decentralization. In its most basic formulation, it carries that social
problems should be dealt with at the most urgent (or local) level consistent with their resolution.
As a general principle it has been used by many countries, especially the countries which
located same region which aim is to found new and well developed state unions to gain opportunities
for democratic, welfare state as an example of European Union. The principle of subsidiarity applies
merely to areas in which adequacy is shared between the Union and the Member States. The principle
of subsidiarity enforces to whole the EU institutions. The rule stressed practical emphasis for
legislative procedures. The Lisbon Treaty made great influence both the national parliaments and the
Court of Justice in pursue conformity with the concept of subsidiarity. The Lisbon Treaty not only
provide an express reference to the sub national dimension of the subsidiarity principle, but also
facilitate the role of the Committee of the Regions and made it available, at the wariness of national
parliaments, for regional parliaments with legislative powers to be involved in the ex-ante 'early
warning' mechanism. Since the Maastricht Treaty in 1994, the Committee of the Regions has been
acknowledge by the EU institutions as the guardian of the principle of subsidiarity. In 2009, the
Lisbon Treaty shape the Committee of the Regions' role as the preserver of these principles, giving the
Committee the right to introduce a case before the European Court of Justice if it suppose the principle
has not been confirm. Committee of regions constitute 344 numbers of 27 European Union member
state its role is to involve regional and local authorities and the communities. They represent the
European Union decision making process. It is applicable in the perspective of the European Union;
the concept of subsidiarity is used to control the exercise of the Union’s non-exclusive powers. It is
IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS
747
Qafqaz University 29-30 April 2016, Baku, Azerbaijan
setting out Union intervention when an issue can be dealt with effectively by Member States at central,
regional or local level and express that the Community is justified in work out its powers. When
Member States are unable to attain the target of a proposed action satisfactorily and added usefulness
can be provided if the action is accomplish at Union level.
As a means of effectiveness subsidiarity principle accelerate democratic involvement, improve
efficiency of public and local officials. The subsidiarity is a principle that indicates sharing power
from national authority to local government, it accelerate government efficiency and responsiveness. It
directly linked the idea that local representatives are more effective to understand and being adequate
to local needs. In a centralized system, it is easy for small groups of community with local issues to
express themselves and to have their problems addressed. Subsidiarity principle applied that is
composed of many local governments provides a distribution of power that can prevent widespread
corruption or unresponsiveness. Local governments that become corrupted or that fail to adequately
respond to local community are easier than national governments to keep accountable due to their
small unit. Local governments represent smaller communities than centralized government and need to
reply to fewer disputes. As a result, they are able to remain smaller and more affordable and to
expedite their bureaucratic processes. Regional governments are able to implement new laws faster
and to respond more quickly and precisely to an area's problems than national governmentscan. Their
small unit and efficiency also mean that local governments are better able to adapt quickly to new
circumstances. For evaluating the effectiveness and the efficiency of the subsidiarity principle we use
subsidiarity monitoring network it is a valuable utensil for developing democracy, openness and
accountability public officials. The aim of this network is to facilitate the exchange of information
between local and central bodies.
AZƏRBAYCANIN XARİCİ SIYASƏTİNDƏ DAĞLIQ QARABAĞ
PROBLEMİ
Rüfət ƏHMƏDOV
Qafqaz Universiteti
rufet1991@gmail.com
AZƏRBAYCAN
Münaqişələr bəşəriyyət yarandığı dövrdən mövcuddur. Cəmiyyətin inkişaf tarixi ərzində
qəbilələr, şəhərlər, ölkələr, dövlətlər arasında mübahisə və müharibələr baş vermiş, bəzən bu illərlə
davam etmişdir. Silahlı münaqişələr milyonlarla insanı həyatdan məhrum etmiş, aclığa, səfalətə,
dağıntıya səbəb olmuşdur. Müasir dövr dünyanın müxtəlif regionlarında etnik, milli, dini, ərazi və s.
münaqişələrin kəskinləşməsi ilə əlamətdardır. Azərbaycan da bu bəladan yan keçə bilməmişdir.
Azərbaycan Respublikası da müasir dövrdə artıq iyirmi ildən çoxdur ki, davam edən Dağlıq
Qarabağ münaqişəsi ilə qarşı-qarşıyadır. Dağlıq Qarabağ münaqişəsi nəticəsində Azərbaycanın
Dağlıq Qarabağ Vilayəti və vilayətin sərhədlərindən kənar 7 rayon, yəni respublika ərazisinin
təxminən beşdə biri işğal olunmuş, ölkə daxilində təxminən hər 8 nəfərdən biri köçkün və ya qaçqına
çevrilmişdir. Torpaqlarımızın iyirmi faizinin itirilməsi Azərbaycan xalqı və dövləti üçün ciddi
problemə çevrilmişdir. Hal-hazırda da ölkəmiz üçün Ermənistan- Azərbaycan Dağlıq Qarabağ
münaqişəsinin nizama salınması Azərbaycanın xarici siyasətində əsas prioritet məsələdir. Problemin
illərdir həll edilməmiş vəziyyətdə qalması, hər bir dövlət üçün ən vacib məsələ olan ərazi
bütövlüyünün təmininin ölkəmiz üçün hələ də problem kimi davam etməsi deməkdir. Dağlıq Qarabağ
münaqişəsi mövzusunu Azərbaycanın xarici siyasəti konteksində araşdırmağı bir Azərbaycan
vətəndaşı kimi özümə borc bildim. Zənnimcə bu mövzunu bilmək və onun ədalətli həllinə çalışmaq
bütün həmvətənlərimizin borcudur.
Qloballaşan dünyamızda Dağlıq Qarabağ münaqişəsi sadəcə region dövlətlərinin deyil həmçinin
dünya dövlətlərinin və beynəlxalq təşkilatların maraq dairəsinə çevrilmişdir. Bəzi dövlətlər
münaqişənin beynəlxalq hüquq çərçivəsində ədalətli həllinə nail olmağa çalışsalar da, təəsüf ki,
müəyyən dövlətlər münaqişədən regionda öz maraqları baxımından istifadə etməkdədirlər. Bu isə
IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS
748
Qafqaz University 29-30 April 2016, Baku, Azerbaijan
münaqişənin həllinin indiyədək uzanmasına səbəb olmuşdur. Ermənistan- Azərbaycan Dağlıq Qarabağ
münaqişəsinin başlandığı vaxtdan bu günədək olan inkişafı yoluna nəzər saldıqda onun, əslində dünya
siyasətinin əlində bir alət olduğunu görürük. Beynəlxalq ictimaiyyət münaqişənin beynəlxalq hüququn
prinsip və normalarına uyğun həllinin tərəfdarı olduğunu bildirsə də, Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü
tanısa da, münaqişənin həllində ərazi bütövlüyünün əsas götürülməsinin dəstəklədiklərinin göstərsə də
hələ ki, onun həll edilməsi üçün nə Ermənistanı, nə Azərbaycanı, eyni zamanda Cənubi Qafqazda öz
mövqeyini möhkəmlətmiş hər bir dövləti qane edəcək konkret bir yol təklif edə bilmir. Dağlıq
Qarabağ ətrafında Azərbaycan- Ermənistan münaqişəsinin həlli beynəlxalq ictimaiyyətin diqqət
mərkəzində qalmaqla davam edir. ATƏT- in Minsk Qrupunun təşkilindən 20 ildən çox ötməsinə
baxmayaraq əvvələr olduğu kimi indi də irəliləyişlər demək olar ki, yoxdur. Bir çox görüş, həll
təklifləri, xarici təzyiqlər, beynəlxalq təşkilatların qəbul etdiyi qərarlar və ATƏT-in xüsusi olaraq
vəzifələndirdiyi həmsədrlər (ABŞ, Rusiya və Fransa) problemin həllinə kifayət qədər kömək edə
bilməmişdir. Hər dəfə prezidentlərin görüşündə problemin sülh yolu ilə həlli barədə qarşılıqlı
bəyanatlar verilsə də əks tərəfin, yəni, Ermənistanın kompromisə meyilli olmaması səbəbindən
məsələnin ədalətli həlli yubadılır.
Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həlli istiqamətində vasitəçilik prosesi 1992-ci ilin fevral ayında
Avropada Təhlükəsizlik və Əməkdaşlıq Müşavirəsi (ATƏM) çərçivəsində başlamışdır. Minsk qrupu
Ermənistan- Azərbaycan Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin siyasi həllini tapmaq üçün ATƏM tərəfindən
yaradılmışdır. Münaqişənin həlli üçün hüquqi və siyasi addımlar beynəlxalq hüququn norma və
prinsipləri, BMT Təhlükəsizlik şurasının 822, 853, 874 və 884 saylı qətnamələri, Avropada
Təhlükəsizlik və Əməkdaşlıq Təşkilatı (ATƏT) və digər beynəlxalq təşkilatların müvafiq sənəd və
qərarlarına əsaslanır. Bu qətnamələrin və qərarların heç biri Ermənistan tərəfindən yerinə
yetirilməmişdir.
Azərbaycana qarşı torpaq iddiası və onun bir hissəsini işğal etməsi Ermənistanın özünə çox ciddi
problemlər yaratmışdır. Ölkədə regioanal iqtisadi layihələrdən kənarda qalaraq çoxmilyardlı
gəlirlərdən və müvafiq olaraq iqtisadiyyatının modernləşdirilməsi imkanlarından məhrum olmuşdur.
Ölkədən əhali miqrasiyası kütləvi hal almış, sosial-iqtisadi vəziyyət pisləşmiş, özünütəcrid və
militarist siyasət Ermənistan dövlətçiliyinin gələcəyini böyük sual altına qoymuşdur. Qarabağ kimi
ağır probleminə baxmayaraq, Azərbaycanda aparılan düzgün siyasət ötən dövrdə ölkəmizdə müstəqil
dövlət quruculuğunda dünyanın etiraf etdiyi böyük uğurlar qazandıra bilmişdir. Heydər Əliyev siyasi
Kursunun prezident İlham Əliyev tərəfindən düzgün davam etdirilməsi hüquqi, demokratik dövlətin
qurulmasına, güclü iqtisadiyyatın əsasının qoyulmasına, beynəlxalq birlikdə layiqli yerinin
tutulmasına gətirib çıxarmışdır. Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyev aparılan
danışıqlar prosesində dəfələrlə və birmənalı olaraq bəyan edib ki, Azərbaycan ərazi bütövlüyü
danışıqlar mövzusu deyil, olmayıbdır və olmayacaqdır, Azərbaycan öz ərazi bütövlüyünü bərpa
etməkdə qərarlıdır, cəmi 5-7 rayonun qaytarılmasından söhbət söhbət gedə bilməz. 7 rayondan başqa
Dağlıq Qarabağ ərazisi də işğal altındadır. Azərbaycan tərəfi həmişə bu məsələyə belə yanaşıb və
haqlı olduğunu daima sübut edib.
Ermənistan – Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsi istənilən halda Azərbaycanın ərazi
bütövlüyü çərçivəsində həll ediləcəkdir, buna heç kim şübhə etməməlidir. Beynəlxalq hüququn norma
və prinsipləri, beynəlxalq təşkilatların qətnamələri, qərarları bunu deməyə əsas verir. Lakin fikrimcə
Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həlli müasir dövrdə mövcud şərtlər altında hələ ki, mümkün deyil.
Münaqişənin həlli üçün ilk növbədə, dünya məkanında, xüsusən də super güclərin siyasətində
müəyyən dəyişikliklər baş verməlidir. İlk növbədə, Rusiyada hal-hazırki imperiapərəst V.Putin rejimi
tamamilə devrilməlidir. İkinci növbədə isə ABŞ-a xidmət edən NATO-nun genişlənmə siyasəti
nəticəsində regionda üstünlüyü ələ alması və regioanda nəzarəti həyata keçirməsi ilə bu problemi sülh
yolu ilə Azərbaycanın xeyrinə həll edilə bilər. Yox əgər münaqişə sadəcə Azərbaycan və Ermənistanın
ixtiyarında olsaydı , onda hər bir Azərbaycanlı kimi mən də əminəm ki, dövlətimiz bu müharibədən
hətta 1 günün ərzində qələbəylə çıxardı.
Unutmaq olmaz ki, mübarizə bütün sahələrdə davam edir və burada hamı – ictimai statusundan,
vəzifəsindən asılı olmayaraq hər bir Azərbaycan vətəndaşı öndə olmalıdır!
|