Microsoft Word 00 KeyNote Speakers Materiallar

IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS 

 

722

 

Qafqaz University                                                                                          29-30 April 2016, Baku, Azerbaijan 

3)  Bütövlükdə  məcmu tələblə  məcmu təklifin nisbətini nəinki tamam pozur, həm də onların 

kəmiyyət miqyasını məhdudlaşdırır; 

4)  İstehsal xərclərini artırır; 

5)  Qiymətləri qaldırır; 

6)  Əhalinin məşğulluq dairəsini azaldır; 

7)  İnflyasiya prosesini əbədiləşdirir; 

8)  Qıtlıq yaratmaqda xroniki böhranı və iqtisadi tənəzzülü əsaslandırır; 

9)  Adamlarda tənbəlliyi və mənəvi düşkünlüyü formalaşdırır. 

Faizsiz bankların aşağıdakı məqsədlərini sadalaya bilərik: 

-  Mənfəət əldə etmə; 

-  Sosial-iqtisadi məqsədlərin həyata keçirilməsinin asanlaşdırılması; 

-  Tarazlaşdırılmış maliyyə sistemi qurma; 

-  Mədəniyyətə faydalı qurum qazandırma; 

-  Digər məqsədlər. 

Faizsiz bankçılığın ölkədə inkişafı üçün lazım olan birinci amil qanunvericilikdə bu məsələyə yer 

ayrılmasıdır. Türkiyə  və Malayziyada faizsiz bankların yaradılması  məhz konkret qanunlarla həyata 

keçirilmiş və tənzimlənmişdir.  

Azərbaycan reallıqları və perspektivləri 

Ölkədə faizsiz bankçılıq sistemi yoxdur. Rəsmi surətdə Kövsərbank göstərilsə də, praktiki olaraq 

faizsiz bankçılıq sisteminə heç bir töhvə verməmişdir. 

Beynəlxalq Bankın tərkibində yaradılan İslam pəncərəsi 2013-cü ilin əvvəllərində sözdə fəaliy-

yətə başlamış və faizsiz bankçılıq adına praktiki olaraq heç bir iş görmədən 2015-ci ilin sonunda ləğv 

edilmişdir. 

Azərbaycan üçün faizsiz bankçılığın tətbiqi və inkişafı aşağıdakı imkan və üstünlüklər gətirəcəkdir: 

-  Körfəz ölkələrindən ölkəyə investisiya axını; 

-  Neftdən gələn gəlirlərin daha uzunmüddətli strategiya əsasında layihələndirilməsi; 

-  Maliyyə çətinliyi olan şirkətlərə sabit faizi olmayan, qarşılığı mənfəətdən verilən payla ödənən 

risksiz bir maliyyə mənbəyi təşkil etməklə istehsalatı canlandırıb, malın maya dəyərini aşağı 

salmaq; 

-  Faizlə  işləyən klassik banklara dini əqidə  səbəbindən vəsait qoymayan şəxslərin, nəinki pul 

vəsaitini, həm də qızıl, bina, torpaq sahəsi və s. iqtisadiyyatın əmrinə verilməsi; 

-  Təşəbbüskar, maliyyə imkanları  zəif olan gənclərin həyata keçirmək istədikləri layihələrin 

reallaşdırılmasına geniş imkanların yaradılması; 

-  İnflyasiya səviyyənin nəzərə çarpacaq dərəcədə azalması; 

-  Qoyulan investisiyalar nəticəsində yaradılan istehsalat, ticarət və s. obyektləri nəticəsində yeni 

iş yerlərinin yaranması; 

-  Yaradılan obyektlərdən büdcəyə vergilərin verilməsi və s. 

Gördüyümüz kimi faizsiz bankçılığın həm bütövlükdə ölkə iqtisadiyyatına, həm də ayrı – ayrı 

vətəndaşlara faydaları danılmazdır. 

 

 

FƏALİYYƏT ƏSASLI QİYMƏTLƏNDİRMƏ : ORTAYA ÇIXIŞI, 

MAHİYYƏTİ VƏ ƏSAS ANLAYIŞLARI 

 

İbrahim MƏMMƏDOV 

Qafqaz Universiteti 

[e-mail] 

AZƏRBAYCAN 

 

İstehsal xərcləri birbaşa xərclər və ümumi xərclər olmaqla iki əsas qrupa bölünür. Birbaşa xərclər 

məshul istehsalı ilə birbaşa əlaqəsi olan, başqa sözlə məhsul iştirakında bilavasitə iştirak nəticəsində 

ortaya çıxan xərclərdir. Bu xərclərdə öz növbəsində iki qrupa bölünür – birbaşa  əmək və birbaşa 

xammal xərcləri. Ümumi xərclər isə birbaşa xərclərdən  əlavə yaranan, məhsul istifadəsində birbaşa 

iştirak etməyən, lakin dolayı yolla istehsalı dəstəkləyən xərclərdir. 

IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS 

 

723

 

Qafqaz University                                                                                          29-30 April 2016, Baku, Azerbaijan 

İstehsalatda avtomatlaşmanın əl əməyini əvəzləməsi xərclərin strukturunu, başqa sözlə müəssisə-

nin maliyyə sisteminə də öz təsirini göstərdi. Müəssisələr həm xərclərə daha yaxşı nəzarət etmək üçün, 

həm də doğru mənfəət hesablamaq üçün xərclərin uçotuna daha çox diqqət ayırmağa başladılar. Köhnə 

uçotun yeni istehsal şərtlərinin tələblərini qarşılamadığına görə ənənəvi xərclər uçotuna alternativ bir 

neçə yeni qiymətləndirmə metodu ortaya çıxdı. Bu metodlar müasir istehsal şəraitində daha doğru 

mənfəət hesablamağa imkan verirdi. Çünki ənənəvi uçot əməyin istehsalda əsas paya sahib olduğu, 

yəni işçilik xərclərinin cəmi istehsal xərcləri içində payının yüksək olduğu dövrlər üçün effektivdir. 

Müasir istehsalat isə avtomatlaşdırılmış, kompyuter əsaslı istehsalatdır və burda istehsal xərcləri içində 

birbaşa işçilik xərclərinin payı az, ümumi istehsal xərclərinin payı isə daha çoxdur. 

Birbaşa  əmək və xammal xərclərinin məhsullara yüklənməsi asanlıqla həyata keçirilə bilən 

mərhələdir, çünki yuxarıda da qeyd etdiyimiz kimi bu tip xərclər məhsul istehsalında bilavasitə iştirak 

nəticəsində ortaya çıxırlar. Ancaq ümumi istehsalat xərcləri ilə  məhsullar arasında birbaşa  əlaqənin 

olmaması, bu xərclərin məhsullara yüklənməsində, nəticə etibarı ilə məhsulun maya dəyərinin hesab-

lanmasında fikir ayrılıqları ortaya çıxarmağa başladı ki, bu da xərclərin uçotu üçün yeni sistemlərin 

meydana çıxması ilə  nəticələndi. “Activity-based costing (ABC)” bu müasir sistemlərdən biridir və 

azərbaycan dilinə Fəaliyyət əsaslı qiymətləndimrə (FƏQ) kimi tərcümə olunur. 

Ümumi olara götürüləndə, Fəaliyyət  Əsaslı Qiymətləndirmə (FƏQ) ümumi istehsal xərcləri ilə 

məhsullar arasında fəaliyyətlər vasitəsi ilə əlaqə yaradır və fəaliyyətlərə əsasən də xərcləri məhsullara 

paylayır. Burdanda başa düşüləcəyi kimi, FƏQ və  ənənəvi uçotda birbaşa xərclərin məhsullar üzrə 

bölüşdürülməsində fərq yoxdur. Əsas fərq ümumi istehsal xərclərinin məhsullara paylanılmasındadır. 

FƏQ-in əsas prinsipi “fəaliyyətlər resursları, məhsullar isə fəaliyyətləri istismar edir” şəklindədir. Bu 

üsula görə, məhsul istehsalı üçün fəaliyyətlər həyata keçirilir və bu faəliyyətlər də müəssisə resurs-

larının istifadəsinə səbəb olur, dolayısıyla xərc ortaya çıxır. Yəni faəliyyətlər, ortaya çıxan xərclərin 

səbəbidir. Daha sonra isə bu xərclər məhsullara, istifadə elədikləri resurlar nisbətində paylanır. Ənə-

nəvi uçotda isə ümumi istehsal xərcləri məhsullara ya birbaşa işçilik saatı  və ya birbaşa xammal 

miqdarına görə paylanır. 

FƏQ müəssisə resurslarını fəaliyyətlər əsasında istifadə edən, bunun müqabilində ümumi istehsal 

xərclərin fəaliyyətlərə görə qruplaşdırılmalı olduğunu qəbul edən və  məhsul ilə ümumi istehsal 

xərcləri arasında yalnız istehsal həcmi ilə deyil, müxtəlif səviyyələrdə əlaqə quran maliyyə sistemi və 

həmçinin idarəetmə konsepsiyasıdır.FƏQ məhsul haqqında daha doğru məlumatlar təqdim etmək üçün 

qurulmuş, həmçinin müəssisə üçün strateji əhəmiyyətli informasiyalar təmin edən və idarəçilərin daha 

doğru qərarlar almasına köməklik göstərən stratejik bir xərclər/idarəetmə uçotudur. 

Rəqabətin yüksək səviyyəd olduğu günümüzdə isə, bazardakı dəyişikliklərə vaxtında və düzgün 

reaksiya vermək üçün, doğru məlumatlar olduqca böyüh əhəmiyyətə malikdir. Bu baxımdan FƏQ 

yalnızca məhsulun maya dəyərinin hesablanmasında istifadə olunan bir metod deyil, həm də stratejik 

qərarların verilməsində əsaslı rol oynayan məlumatları təmin edən bir sistemdir. 

Həmçinin bu sistem ilk başda istehsal xərclərinin idarə edilməsi üçün düşünülsə də, daha sonralar 

layihə idarəetmə, bankçılıq kimi sahələrdə də tətibiqinin mümkünlüyü sübut edilmişdir. Son texnalogi-

yanın FƏQ sisteminə tətbiqi bu qiymətləndirmə metodunun istifadəsini daha da rahat hala gətirmiş və 

bir çox sektora, müəssisəyə bu sistemdən istifadə etməyə imkan yaratmışdır. 

FƏQ-də fəaliyyət, fəaliyyət hovuzu, xərclər hovuzu, xərc paylama əmsalı kimi bəzi anlayışlar yer 

alır. Fəaliyyət - bir məhsulun istehsal prosesində görülən hər hansı bir işdir. Fəaliyyət hovuzu - Homo-

gen fəaliyyətlərin funksional və ya ekonomik olaraq qruplaşdırılmasıdır. Xərc hovuzları - fəaliyyət-

lərin səbəb olduğu xərclərin ümumi məbləğlərinin, fəaliyyətlərə görə müəyyənləşdirilməsinə  xərc 

hovuzları deyilir. Xərc paylama əmsalı - xərc hovuzunda toplanan məbləğləri məhsullara yükləmək 

üçün istifadə olunan əmsallardır.  

FƏQ sisteminin tətbiqi bəzi məthələlərdən ibarətdir: 

1.  Fəaliyyətlərin müəyyənləşdirilməsi  

2.  Xərc paylama əmsallarının seçimi 

3.  Xərc hovuzlarına xərclərin toplanması 

4.  Xərclərin məhsullar yüklənməsi  

Bu tezin məqsədi Azərbaycanda hələ  də geniş istifadə olunan ənənvi uçota qarşı  təqdim edilə 

bilinəcək müasir maya dəyərinin hesablanması sistemlərindən biri olan Fəaliyyət  Əsaslı Qiymətlən-

dirmə haqqında məlumat vermək və üstünlüklərini ortaya qoymaqdır. 

IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS 

 

724

 

Qafqaz University                                                                                          29-30 April 2016, Baku, Azerbaijan 

FINANCIAL CATACLYSM OF TERROR 

 

Cihan BULUT 

Qafqaz University 

[e-mail] 

AZƏRBAYCAN 

 

Polad POLADOV 

Qafqaz University 

[e-mail] 

AZƏRBAYCAN

 

The total cost of terror acts perpetuated in 2014 was 52.9 billion USD in 2014 which is the 

highest since 2001 in accords with new 2015 Global Terrorism Index. In the Index if we look at the 

figures on different years we may come to conclusion that the highest point in terrorism cost reached 

in 2014 even surpassing the impact felt in 2001 as the result of so-called 11/9 attacks. This shows 10-

fold increase on the figure in 2000 and a rise of twenty billion USD on the previous year. As a point of 

comparison we can tell that the losses faced from violent crime or other terror-related incidents 

reached 1.7 trillion USD which is catastrophically high number ever noted down.  

Now we will talk about Iraq by estimating cost of terrorism to the GDP (Gross Domestic 

Product) of the country. If we glance at 2005-2014 years we may see the following picture regarding 

total accumulated costs to GDP from terrorism. Terrorism is estimated to have cost 159 billion USD 

since 2005. In 2005 the total cost of terrorism in the country became approximately 1 billion USD and 

the number began leveling off the following years. For example the GDP in 2009 was expected to 

have reached 400 billion USD but the actual number was 300 billion USD. So it means had there been 

no terrorism acts perpetuated in Iraq in 2009, GDP would have reached 400 billion USD, but the 

number actually reached 300 billion USD losing 100 billion USD just to terrorism. So, terror just 

caused 100 billion USD on overall GDP. In 2014 we were face to face with more catastrophic results, 

without terror acts GDP in Iraq would have come to 650 billion USD, but in reality it was just 500 

billion $, with 150 billion USD deficit which just went off because of terror in the country. And it is 

alleged that the terrorism has cost Iraq 159 billion USD in PPP (Purchasing Power Parity) which 

represented 32% of the country’s GDP in 2014.  

In Nigeria, where terror cells are abundant with Boko Haram topping the list, terrorism has 

caused foreign direct investment flows to drop to 6.1 billion USD in 2010 which is 30% decline when 

compared with the previous year. Across the globe, the report highlights that 10 countries most 

affected by terrorism saw decreased GDP growth rates of between 0,51 and 0,8 %.  

But which countries have had the most terror attacks in the world? If we list the countries we 

should begin with Iraq followed by Afghanistan, Nigeria, Pakistan and Syria. These countries 

witnessed high number of terror attacks in 2014 which had tremendous negative effect on their 

economics, the worst ever year for terrorism. According to the Global Terrorism Index 2015 which 

was published by Institute for Economics and Peace, the afore-mentioned 5 countries were victims of 

all 78 % attacks in 2014. The index ranks countries against terrorism statistics and analyses economics 

impacts of terrorism. In the Index the countries have been given 10 out of 10 ratings in accords with 

the impact of terror acts, where Iraq tops the list with the number 10 followed by Afghanistan 9,233 

and Nigeria 9.213 then comes Pakistan with 9.065, Syria 8.108. If we look at the chart (to be publish 

on the article) we may see countries on the following order from the highest impact of terrorism to the 

lowest India, Yemen, Somalia, ending with South Africa and Iran.  

The report (to be published in the article) says that in 93 countries 32,658 people lost their lives 

to 13,370 attacks. From 2000 there have been over 61,000 terrorist attacks killing more than 140,000 

people. There are nine times more people killed in terror attacks in 2014 in comparison with 2000. We 

can easily see rise of terrorism since 2000. Again, when we say rise of terrorism we should begin with 

Iraq, where it the “birth place” (if just it can be called) of terrorism hovering across the globe now.  

When we talk about terrorism cost on global economics, we have to note that it has also become 

reason for international labor markets losses causing people losing their jobs in the countries where 

terrorism is rampant. These terror cells have caused billions if not trillions of people leave their 

countries hence having large amount of impact on labor markets in the globe. Now countries in the 

world are allocating huge amount of finance to stop and destroy terror cells most of which I would tell 

result with no fruit otherwise we would not have been talking about the huge ever-rising impact on 

economics since 2000 and on.  

IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS 

 

725

 

Qafqaz University                                                                                          29-30 April 2016, Baku, Azerbaijan 

IFRS ADOPTION AND ITS IMPLEMENTATIONS IN AZERBAIJAN 

 

Nərmin BALAYEVA

 

Qafqaz University 

[e-mail] 

AZƏRBAYCAN

 

Aygün ƏSGƏROVA

 

Qafqaz University 

[e-mail] 

AZƏRBAYCAN

 

 

The purpose of the study is to illustrate the application of International Financial Reporting 

Standards in Azerbaijan and why it is essential to adopt IFRS. All companies in European Union and 

other countries as well as Azerbaijan since January 2008 are required to prepare financial statements 

in compliance with IFRS. We also find that the transition to IFRS had a significant effect on 

increasing transparency and effectiveness on reporting the financial statements. Our research seeks to 

examine how the transition to IFRS will happen or do the firms and banks in Azerbaijan have the 

incentives to apply IFRS . Our analysis support that the adoption of IFRS in Azerbaijan is helpful to 

economic development and financial system stability with positive economic effects. 

IFRS is the collection of financial reporting standards developed by the International Accounting 

Standards Board. The purpose of IFRS is to provide "a single set of high quality, global accounting 

standards that require transparent and comparable information in general purpose financial 

statements". Today, IFRS standards have been implemented or permitted in almost 100 countries 

worldwide. By adopting IFRS, a business can present its financial statements on the same basis as its 

foreign competitors, making comparisons easier.Most countries have adopted the IFRS. This adoption 

differs in terms of method of implementation from one country to another. In fact, the adoption of 

IFRS in the world by countries to listed companies can be classified in accordance to its level of 

compliance with the IFRS issued by the IASB into four methods: "due process", "standard by 

standard", "optional" and "not fully converged".  

The purpose of the study is to illustrate the application of International Financial Reporting 

Standards in Azerbaijan and why it is essential to adopt IFRS. All companies in European Union and 

other countries as well as Azerbaijan since January 2008 are required to prepare financial statements 

in compliance with IFRS. We also find that the transition to IFRS had a significant effect on 

increasing transparency and effectiveness on reporting the financial statements. Our research seeks to 

examine how the transition to IFRS will happen or do the firms and banks in Azerbaijan have the 

incentives to apply IFRS .  

IFRS is a collection of financialreporting standards developed by the International Accounting 

Standards Board. The purpose of IFRS is to provide a single set of highquality, global accounting 

standards thatrequire transparent and comparable information in generalpurposefinancialstatements. 

Today, IFRS standards have been implemented or permitted in almost 100 countries worldwide. By 

adopting IFRS, a business can present its financial statements on the same basis as its foreign 

competitors, making comparisons easier. Most countries have adopted the IFRS. This adoption differs 

in terms of method of implementation from one country to another. 

As we mentioned before International Financial Reporting Standards (IFRS) are a set of 

accounting standards developed by the International Accounting Standards Board (IASB) that is 

becoming the global standard for the preparation of public company financial statements. The IASB is 

an independent accounting standard-setting body, based in London. It consists of 15 members from 

nine countries, including the United States. It is funded by contributions from major accounting firms, 

private financial institutions and industrial companies, central and development banks, other 

international and professional organizations throughout the world. Approximately 120 nations and 

reporting jurisdictions permit or require IFRS for domestic listed companies, although approximately 

90 countries have fully conformed with IFRS as broadcasted by the IASB and include a statement 

acknowledging such conformity in audit reports. Advantages we can say that, the companies with 

subsidiaries in countries that require or permit IFRS may be able to use one accounting language 

company-wide. Companies also may need to convert to IFRS if they are a subsidiary of a foreign 

company that must use IFRS, or if they have a foreign investor that must use IFRS. Companies may 

also benefit by using IFRS if they wish to raise capital abroad. 

IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS 

 

726

 

Qafqaz University                                                                                          29-30 April 2016, Baku, Azerbaijan 

NEFT GƏLİRƏRİNİN AZƏRBAYCAN VƏ QAZAXISTANIN İQTİSADİ 

İNKİŞAFINDA ROLU 

 

Sevda RƏHİMLİ 

Qafqaz Universiteti 

[e-mail] 

AZƏRBAYCAN

 

Mayis ƏZİZOV  

Qafqaz Universiteti 

[e-mail] 

AZƏRBAYCAN

 

 

Sovet Sosialist İttifaqının 1991-ci ildən sonra dağılması  nəticəsində müstəqilliyini  əldə edən 

ölkələr sahib olduqları  təbii qaynaqlarını xarici bazarlara çıxarmaqla istiqamətli iqtisadi siyasət 

izləməyə başlamışlar. Bu fikirlə enerji qaynaqlarına malik olan Rusiya, Qazaxıstan və Azərbaycan 

özünə xas enerji siyasətini tətbiq edərək böyük qazanclar əldə etmişlər. Bu qazancların bir qismi 

yenidən enerji sektoruna investisiya edilsə  də,  əhəmiyyətli bir qismi nüfuzun həyat keyfiyyətinin 

artırılmasına istiqamətli sosial layihələrə yönləndirilmişdir. Enerji qaynaqları ilə  zəngin olan ölkələr 

əgər bu qaynaqları  məhsuldar dəyərləndirərlərsə, o zaman ölkə  vətəndaşların həyat standartı 

yüksələcəkdir. Neft və digər enerji resursları ilə  zəngin ölkələrdə nüfuzun sosial-iqtisadi inkişafı bu 

qaynaqlardan  əldə edilən gəlirlərin necə  xərclənməsi ilə birbaşa  əlaqəlidir. Çünki xüsusilə enerji 

resurslarının ixracı ölkə üzrə Ümumi Daxili Məhsuluartırdığındanadam başına düşən gəlirin artımına 

da səbəb olur. 

Xəzər dənizindəki iqtisadi qaynaqlar və bu qaynaqların Xəzəryanı ölkələrin yenidən iqtisadi 

quruluş, inkişaf və dünya iqtisadiyyatına inteqrasiyadakı  əhəmiyyəti təsiriolduğundanbu ölkələrin 

Xəzər dənizi və Xəzərin iqtisadi qaynaqları arasında ən əhəmiyyətli yerə sahib olan neft ümumi xətləri 

ilə nəzərdən keçiriləcəkdir.  

Makroiqtisadi göstəricilər nəzərə alaraq, Xəzər enerji qaynaqlarının Azərbaycanın dünya iqtisa-

diyyatına inteqrasiya olmasında ən əhəmiyyətli potensial imkanı olduğu ortaya çıxır. Enerji ehtiyatları-

nın istehsal və ixracına dair edilən razılaşmalar və müqavilələr ölkə iqtisadiyyatında  əhəmiyyətli 

irəliləyişlər təmin etmişdir.  

Xəzər dənizində perspektiv və mövcud ümumi neft ehtiyatları 200-250 milyard barrelarasındadır. 

Ümumi ehtiyatların 17-49 milyard barreli kəşf edilmişdir. Xəzər denizindəki ümumi ehtiyatların çox 

böyük bir qismi Qazaxıstanın payına düşür. Kəşf edilən neft ehtiyatlar baxımından ikinci sırada 

Azərbaycan iştirak edərkən, təxmini ehtiyatlar də nəzərə alındıqda Türkmənistanın ümumi ehtiyatları-

nın da Azərbaycan ehtiyatlarına bərabər miqdarda olduğu müəyyən edilir. Günbəgün edilən kəşf və 

araşdırmalar nəticəsində bu rəqəmlərdə və göstəricilərdə dəyişiklik ilə qeydə alınır. 

Azərbaycan neft ehtiyatlarının, edilən bəzi hesablamalara görə 60-67 il içərisində tükənəcəyi, rus 

mütəxəssislərə görə isə bu müddətin 25-35 il olduğu ifadə edilir. Azərbaycanın ümumi neft ehtiyat-

larının təsdiq edilmiş miqdarının yeddi milyard barrel, illik istehsalının 0.34 mlrd barrel olduğu düşü-

nülür. Ölkə iqtisadiyyatının təqribən 90%-dən artıq bir hissəsinin neftin ixracından daxil olan vəsait 

hesabına formalaşdığı iqtisadi göstəricilər əsasında məlum olur. Azərbaycan 2015-ci il ərzində ümumi 

2,197 mln. ton həcmində neft məhsulları ixrac edib. Azərbaycan Respublikası Dövlət Gömrük Komi-

təsinə istinadən müəyyən etmək olar ki, bu miqdarda neft məhsullarının məbləği 751,92 mln. Amerika 

Birləşmiş  Ştatları dolları  təşkil edib.2015-ci ildə ixrac olunan neft məhsullarının məbləği 2014-cü 

ildən 45% az olub. Ötən il neft və neft məhsullarının ümumi ixrac həcmində payı 6,58% təşkil edib. 

Ticarət istehsalına başlandığı 145 ildən çox müddətdir ki, ölkə və bölgədəki hadisələrdə açar bir 

rol oynayan neft və neft məhsuları, indiki vaxtda da yenə  həm ölkə  və bölgədəki inkişafın həm də 

ölkənin də əsas valyuta və ixrac həcminin ən əhəmiyyətli təyin edici faktoru deyil. Azərbaycanda neft 

və təbii qaz sektorunun inkişafının digər iqtisadi sahələrdən daha yaxşı olması səbəbi ilə, digər yeraltı 

qaynaqlarının araşdırılma və istehsalına da lazım olan əhəmiyyət verilməməkdədir. 

Azərbaycan Respublikası ilə Qazaxıstan Respublikası arasında diplomatik əlaqələr 30 avqust 

1992-ci il tarixində yaradılıb. Hazırda da Azərbaycan və Qazaxıstan strateji tərəfdaşdırlar və iki ölkə 

arasında siyasi və iqtisadi əlaqələr kifayət qədər yüksək səviyyədədir. Hər iki ölkənin qanunverici 

orqanlarında fəaliyyət göstərən dostluq qrupları  əlaqələrin inkişaf etdirilməsində  əhəmiyyətli rol 

oynayır. Eyni zamanda Azərbaycan və Qazaxıstan hökumətlərarası iqtisadi komissiyası  fəaliyyət 

göstərir və iki ölkə arasında 100-dən artıq sənəd imzalanıb. Hər iki dövlət başçısı neft və qaz