Microsoft Word 00 KeyNote Speakers Materiallar

 

 

IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS 

 

596

 

Qafqaz University                                                                                          29-30 April 2016, Baku, Azerbaijan 

THE IMPACT OF VOICE AND ACCOUNTABILITY ON  

ECONOMIC GROWTH 

 

 

Daniyar NURBAYEV 

Khoca Akhmet Yassawi International Kazakh-Turkish University 

[e-mail] 

KAZAKHİSTAN 

 

In the beginning of 90’s, along with the fall of the Berlin Wall and the dissolution of the Soviet 

Union, a new “good governance” concept was emerged. Since then a large amount of research was 

done on this subject, it becomes an important concept in the international development debates. This 

concept is used to explain why some countries with a large endowment of resources are struggling for 

economic and political development.  

Although it has been more than a quarter of the century since the concept was emerged, there is 

no consensus among researches about the definitions of “governance” (Weiss, 2000). Grindle (2005) 

in his research provides a list of definitions of “governance” and “good governance” from official and 

scholarly sources. In general, “good governance” is associated with the rule of law, transparency, 

efficient public service, accountability and citizens’ capacity to express their opinions. For example, 

World Bank’s good governance definition “is epitomized by predictable; open, and enlightened 

policymaking (that is, transparent processes); a bureaucracy imbued with a professional ethos; an 

executive arm of government accountable for its actions, and a strong civil society participating in 

public affairs; and all behaving under the rule of law”. From this definition, we can understand that, to 

assure good governance, the government needs to fulfill some important characteristics. 

Kaufmann et al. (1999) has distinguished six main characteristics (or dimensions) of governance: 

Voice and Accountability, Political Stability, Government Effectiveness, Regulatory Quality, Rule of 

Law, and Control of Corruption. It is widely believed, that good governance leads to economic 

development, and there are substantial literatures that explores the relationship between characteristics 

of governance and economic growth.  

In this research, I try to determine the effect of one of the dimensions of governance Voice and 

Accountability (V&A) on the economic growth. V&A is a very important dimension of good 

governance, and Kaufmann et al. (1999) defines it as an ability of the citizens to improve the 

government accountability, that influences on the government decisions or even changes the 

government through citizens’ freedom of expression and a free media. To have better understanding 

V&A dimension, it is preferable to consider “Voice” and “Accountability” as two different concepts.  

“Voice” is the capacity of the country’s different citizens to express their views, preferences, 

opinions and to demand proper actions from the government. Citizens can express their needs by 

demonstrations, protests, by free media, by voting and by participating in government processes. On 

the other hand, “Accountability” is the relationship between two parties, and mostly it is the 

relationship between authorities and countries’ citizens. The government should be accountable before 

citizens and be obliged to explain and justify its actions. In most cases, strong citizens’ voice leads to 

higher accountability and transparency from the government.  

Economic development mostly depends on the policies and actions of those who governs the 

country. In the society with higher V&A, people can influence to the government if its policies do not 

satisfy people’s needs and thus made the authorities more responsible for their actions.  

DATA AND THE EMPIRICAL MODEL 

Sample uses balanced panel data covering 121 countries for the period 2002-2014. The source of 

V&A is the World Bank’s World Governance Indicators (WGI) developed by Kaufmann et al. (2010). 

As an indicator of the economic growth, we use log of GDP per capita (constant 2005US$) from 

World Bank’s World Development Indicators (WDI). We also use other control variables: log 

inflation, population growth, log openness and foreign direct investment (FDI). Other control variables 

are also from WDI. For the inflation, we use consumer price index, also in order to avoid 

heteroskedasticity problems, resulting from the high variability of inflation rates, inflation was defined as 

log(1+CPI/100). While for openness measure, I use the share of total trade (exports plus import) in GDP.  

IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS 

 

597

 

Qafqaz University                                                                                          29-30 April 2016, Baku, Azerbaijan 

In this paper, I empirically determine the effects of V&A on the economic growth. There is 

extensive literature that explore this issue (Kaufmann et al., 1999; Bird and Martinez-Vazquez, 2008). 

The contribution of this paper is that it uses system-GMM(Generalized Method of Moments) estimator 

rather than common OLS estimator. 

GMM estimator, developed by Arellano and Bond (1991), overcomes the problems of the OLS 

estimator and helps to control endogeneity issue of all explanatory variables. This estimator uses first 

differencing to remove the specific effects of countries. In their research, Blundell and Bond (1998) 

noted that if the time series are persistent, then lagged levels are weak instruments for first-differences. 

This issue is typical for the empirical growth models as in our model, and we use system GMM 

estimator proposed by Arellano and Bover (1995), Blundell and Bond (1998) to overcome that issue. 

System GMM uses lagged values of the first-differences of the variables as instruments for equations 

in levels composed with the usual approach. In this research, I hypothesize that higher V&A leads to 

the economic growth.  

Empirical Results 

Regression results done by system-GMM estimators show that higher V&A leads to the economic 

growth and it is statistically significant. V&A coefficient is 0.0027 that means every percent increases 

(decreases) in V&A will increase (decrease) log of GDP per capita to 0.27%. Almost all control 

variables show an expected result, population growth negatively affects to the economic growth, while 

openness and FDI show the positive effect also as it was expected. Inflation shows positive and 

insignificant results while I expected the negative effect. While regression done by OLS and Fixed 

Effect does not show the link between V&A and the economic growth. In the Fixed Effect regression, 

only FDI from all explanatory variables was statistically significant.  

The results suggest that the ability of the citizens to express their opinions and the government 

accountability and free media are one of the determinants of the economic growth. The results of the 

research may be an important incentive to the governments and world development organization to 

improve this good governance dimensions.  

 

 

KƏND TƏSƏRRÜFATI - SƏNAYE SEKTORLARI  

ƏLAQƏLƏRİNİN İQTİSADİ İNKİŞAFA TƏSİRİ 

 

Elmar SADIQOV 

Qafqaz Universiteti 

[e-mail] 

AZƏRBAYCAN 

 

Bir ölkə iqtisadiyyatı başlıca olaraq kənd təsərrüfatı, sənaye ve xidmət sektorlarından ibarətdir. 

Müxtəlif ölkələrdə bu sektorlar müxtəlif üstünlüklərə malikdir. Bu müxtəliflilik ölkələrin sahib 

olduqları təbii sərvətlər, əhalinin sayı və sahibkarlıq qabiliyyətləri ilə birbaşa əlaqəlidir. 

Bütün inkişaf etmiş ölkələrdə sənaye, iqtisadi bir sektor olaraq önəmli bir paya sahibdir. Bununla 

bərabər, xidmət sektoruda öz əsas mövqeyini qoruyur. Ancaq, inkişaf etməkdə olan ölkələrdə isə əsas 

pay kənd təsərrüfatına düşür.  İnkişaf etmiş ölkələrdə  də  kənd təsərrüfatının ön sıralarda olduğu 

müşahidə olunur. Buna baxmayaraq bu ölkələrdə kənd təsərrüfatında çalışanların sayı azlıq təşkil edir. 

Kənd təsərrüfatının cəmiyyətin ən önəmli iqtisadi fəaliyyət sahəsi olmağının əsas 2 səbəbi vardır. 

Birincisi, insanların  ən  əsas problemi olan qidalanma ehtiyacını birbaşa qarşılayan sektor olması. 

İkincisi isə, dövrümüzdə  hər cəmiyyət üçün əsas məqsəd olan iqtisadi inkişafı irəliyə apara bilən 

mənbələrlə təmin etməsidir. Digər tərəfdən, kənd təssərrüfatı sektoru inkişafda olan ölkələrin ixracında 

ən önəmli valyuta ehtiyatını təmin etməsi, qida maddələrinə idxalında xərclənəcək valyutalara qənaət 

edilməsi, önəmli dərəcədə məşğulluq yaratması səbəblərindən dolayı çox böyük önəmə sahib iqtisadi 

sektordur. 

Sektorlar arasında nə  qədər çox fərqlilik görünməsinə baxmayaraq, əslində bütün sektorlar bir-

biri ilə qarşılıqlı  əlaqələri çox genişdir. Kənd təəsərrüfatı isə bu əlaqlərin  ən çox olduğu sektorların 

başında yer almaqdadır.  İstər kənd təəsərrüfatının xammalında, istərsə  də  kənd təəsərrüfatı 

IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS 

 

598

 

Qafqaz University                                                                                          29-30 April 2016, Baku, Azerbaijan 

məhsullarında sənaye ilə bir bütöv təşkil edən bu struktur hər iki sektorun inkişafına birlikdə təsir edir. 

Günümüzdə qloballaşmanın yayılmasıyla bu əlaqələr sərhədləri aşır və dünyada bu mövzudakı bütün 

yeniliklər sürətli şəkildə bu sektorların əsasını təşkil edir. 

Sənayeləşmiş olaraq qəbul edilən ölkələrin iqtisadi inkişaf dövrləri araşdırıldığında, sənayedəki 

müvəffəqiyyətlərinin böyük miqyasda kənd təsərrüfatı  və  mədənçilik sektorlarındakı inkişaflardan 

qaynaqlandığı müşahidə olunur. Qərbi Avropada sənaye inqilabından  əvvəl, kənd təsərrüfatı 

sektorunda uzun illər boyu inkişaf dövrü yaşanmışdır. 

İnkişaf etmiş ölkələrdə sənaye istehsalının sürətlə artması, kənd təsərrüfatında xammal ehtiyacını 

artırmışdır.  İstehlakçı  gəlirlərinin yüksəlməsi səbəbi ilə sintetik mallara olan tələb azalmışdır. 

Sənayeləşmə istiqamətindəki struktur dəyişmənin təbii nəticəsi olaraq, kənd təsərrüfatının milli 

gəlirdəki payının azalması bu sektorun gerilədiyi mənasına gəlinmir. Sadəcə, o biri sektorların kənd 

təsərrüfatı sektoruna nisbətlə daha çox inkişaf etdiyini göstərir. 

Kənd təsərrüfatı və sənaye sektorları bir-birilərinə qarşılıqlı şəkildə asılıdır. Heç bir ölkədə kənd 

təsərrüfatı fəaliyyətlərini sənayedən müstəqil olaraq müasir üsullarla inkişaf etdirilməsi mümkün deyil. 

Kənd təsərrüfatındakı inkişaf, bilvasitə olaraq sənaye texnologiyalarındakı irəliləmələrə bağlı 

vəziyyətə  gəlmişdir. Kənd təsərrüfatı sektorundakı investisiyalara diqqət yetirdikdə, kənd təsərrüfatı 

investisiyalarından çox, sənaye əsaslı investisiyaların olduğu müşahidə olunur. 

Kənd təsərrüfatı istehsal üsullarındakı inkişaflar, nəticədə  kənd təsərrüfatı ilə  məşğul olan 

əhalinin gəlirini və  işgücü məhsuldarlığını artırmışdır. Kənd təsərrüfatı ilə  məşğul olan əhalinin 

gəlirinin artması, sənaye məhsullarına  əlavə  tələb meydana gətirmişdir. Digər tərəfdən, kənd 

təsərrüfatı fəaliyyətlərində müasir istehsal üsulları istifadə edildikcə artan işgücü məhsuldarlığı kənd 

təsərrüfatındakı  məşğulluğu azaltmışdır. Buna görə, kənd təsərrüfatı sektorunda olan gizli işsizlik, 

sənaye sektoruna ucuz işgücü olaraq dönməkdədir. Kənd təsərrüfatındakı inkişaf sənaye məhsullarına 

olan tələbi artırarkən, eyni zamanda sənaye sektoruna istiqamətli xammal təklifini artırır. Sənaye 

sektoru, bir tərəfdən kənd təsərrüfatı  məhsullarını xammal olaraq istifadə edərkən, digər tərəfdən də 

kənd təsərrüfatı sektoruna xammal təmin edir. Görünən budur ki, kənd təsərrüfatı  və  sənaye 

sektorlarını rəqib olaraq deyil, bir-birlərini tamamlayıcı və dəstəkləyici sektorlar olaraq nəzərə almaq 

lazımdır. 

Sektorlararası  əlaqələr  şəbəkəsində  işlək bazar kanallarının açılması  və ya inkişaf etdirilməsi, 

kənd təsərrüfatı  və  sənaye sektorlarının bir-birlərinə istiqamətlənmələri və istehsalları ilə bir-birini 

dəstəkləmələri ilə mümkündür. Çünki, iqtisadiyyatın inkişafı sektor inkişafı  və sektorlararası 

inteqrasiya olunma faktına bağlıdır. 

İqtisadi inkişaf dövrünün başlanğıc mərhələsində  yığım və investisiyaların mənbəyi olan kənd 

təsərrüfatı sektoru, sənayeləşmənin başlanğıc mərhələsində investisiyaların maliyyələşməsi 

baxımından əhəmiyyətli bir mənbədir. İqtisadi inkişafın ilk mərhələsində, kənd təsərrüfatı investisiya 

olmasa belə, onun hazırlanmasında əsas rol oynayır. 

Kənd təəsərrüfatının ticarəti, koorparativlər, bölgələrdəki sənayelər və ya müqaviləli kənd 

təəsərrüfatı: hansı metodla olmağına baxmayaraq bu ünsürlər kənd təəsərrüfatı və sənaye sektorlarının 

iqtisadi və sosial cəhətdən bir olması  məqsədini daşıyır. Kənd təəsərüfatı  və  sənaye sektorlarının 

bütövlüyünü təmin edilməsi ilə ticarət dövriyyəsi artır, sektor iştirakçılarının rəqabət qabiliyyəti artır, 

həm kənd təəsərüfatı istehsalı həm də sənaye istehsalı daha məhsuldar olur.  

Kənd təəsərrüfatı  və  sənaye sektorlarının inteqrasyasında,  əsas və köməkçi məhsullar yenidən 

emal edilərək dəyərləndirilməsindən başqa, kənd təəsərüfatı xammalı  və  kənd təəsərüfatına bağlı 

texnologiya istehsal edən sənayə müəssisələrinin fəaliyyətə başlaması mümkün olur. Xüsusilə, bioloji 

quruluşda olan və ya alternativ istifadə sahələri olmayan məhsullar istehsal edən kənd təssərrüfatına 

bağlı  sənaye müəssisələri üçün inteqrasiya önəmli sayılır. Kənd təəsərrüatı  və  sənaye sektorlarının 

inteqrasyasında kənd təəsərrüfatı müəssisələri əsas yeri tutur. Kənd təəsərüfatı müəssisələrinin quruluş 

xüsusiyyətləri inteqrasyanı başlıca hala gətirir. 

İqtisadi inkişaf, mütləq olaraq sənayenin inkişafı ilə özünü göstərir. Dəyişmə  və inkişaf 

modellərinin kəsişdiyi ortaq nöqtə budur. Ancaq, bu vəziyyət kənd təsərrüfatının laqeydlik edilməsi 

mənasını daşımır.  İnkişaf müddətində  kənd təsərrüfatı  və  sənaye sektorları arasında bir paralellik 

təmin edilə bilinmirsə, tək başına heç bir sektor dünya bazarlarında baş verən dəyişikliklərə cavab verə 

bilməz 

IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS 

 

599

 

Qafqaz University                                                                                          29-30 April 2016, Baku, Azerbaijan 

CAUSALITY BETWEEN ENERGY USE AND GROSS DOMESTIC 

PRODUCT (GDP) IN SAUDI ARABIA 

 

Parvana PANAHOVA 

Qafqaz Universiteti 

[e-mail] 

AZƏRBAYCAN 

 

Sunar ABBASLI 

Qafqaz Universiteti 

[e-mail] 

AZƏRBAYCAN 

 

Ulvi RUSTAMOV 

Qafqaz Universiteti 

[e-mail] 

AZƏRBAYCAN 

Nowadays it is considered to be impossible to conceive mankind without energy. Energy has 

become one of the most crucial parts of our life. There are many types (sources) of energy: 

hydropower, solar power, wind power energy etc. We are going to use energy term as primary energy 

before transformation to end-use fuels (equals to indigenous production plus imports and stock 

changes, minus exports and fuels supplied to ships and aircraft engaged in international transport). 

However, there is a relationship between these energy types and economic growth. Many scientific 

researches are being done to lighten the importance and different aspects of energy in the development 

of an economy. One of the main issues in these researches is the relationship between energy and 

gross domestic product (GDP). In this paper, cointegration of time series data and error correction 

mechanism (ECM) was used by employing time series data information between 1990-2012 for Saudi 

Arabia (SA). There are, however, many research papers related to the investigation between energy 

and GDP for various countries and for different time periods, and most of them used GDP as 

dependent variable in order to evaluate the effect of other things on economic growth. Some studies 

state that there is a unidirectional causality flowing from economic growth to energy use (Saidi and 

Hammami, 2014; Arouri et al., 2012), and we are going to investigate the dependency of energy 

consumption from GDP. 

Some tests of OLS method were applied to the causality between these variables. The result of 

applied tests showed that the EC increases as the GDP rises up in SA for the taken sample period and 

this idea coincide with theorem and empiric analyses. The results of this research paper could be used 

to make decisions related to economic growth as a catalizator of energy consumption. As our sample 

size is said to be small, the results from empiric analyses need to be careful approach when making 

decisions. The future work could be done to investigate the verso effect, ides from EC to GDP 

direction. 

 

 

PUL SİYASƏTİ ALƏTLƏRİ 

 

Cabir KAMRANOV 

Qafqaz Universiteti 

[e-mail] 

AZƏRBAYCAN 

 

Pul siyasəti zamanı iqtisadiyyat pul və onun alətləri vasitəsilə idarə edilir və tənzimlənir. Monetar 

siyasətdən 19-cu ərslərin sonlarından etibarən istifadə edilməyə başlanılıb. Bu siyasət faiz dərəcəsinin 

iqtisadiyyata təsirinə əsaslanır və borc götürülən pulun qiymətini və pulun məcmu təklifini dəyişir. Pul 

siyasəti bunları idarə etmək üçün müxtəlif alətlərdən istifadə edir ki, bu da iqtisadi artıma, 

inflyasiyaya, işsizliyə və  məzənnəyə təsir göstərir. Belə ki, əgər valyutanın buraxılışı bir mərkəzdən 

həyata keçirilirsə və ya iqtisadi subyektlər üçün pulu təmin edən bankların mərkəzi banka tabe olduğu 

nizamlama sistemi mövcuddursa, pul siyasəti (iqtisadi məqsədlərə çatmaq üçün) pul təklifini və faiz 

dərəcəsini idarə edir. 1970-ci ildən bəri pul siyasəti ümumilikdə fiskal siyasətdən ayrı həyata keçirilir. 

Modern dövrdə əksəriyyət ölkələrdə pul siyasətini həyata keçirən müstəqil qurumlar (ABŞ-da Federal 

Ehtiyatlar Sistemi, İngiltərə Bankı, Avropa  Mərkəzi Bankı, Çin Xalq Bankı, Yeni Zellandiya Ehtiyat 

Bankı və Yaponiya Bankı) mövcüddur. Ümumilikdə bu qurumlar mərkəzi bank adlandırılır və adətən 

maliyyə sistemindəki əməliyyatların düzgün və səlis həyata keçirilməsində də məsuliyyətlidirlər. 

IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS 

 

600

 

Qafqaz University                                                                                          29-30 April 2016, Baku, Azerbaijan 

Tədqiqatıın məqsədi pul siyasəti alətlərini ümumi nəzərdən keçirərək, onların araşdırılması, 

hazırki iqtisadi şəraitdə bu alətlərin istifadəsindən ibarətdir. Məsələni daha aydın və xüsusi 

dəyərləndirmək üçün Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankının istifadə etdiyi pul siyasəti 

alətlərinə baxaq. Bunun üçün tədqiqat metodu olaraq Keys üsulunun İllustrativ növündən istifadə 

olunub. 

Pul siyasəti alətlərinilərini, birbaşa və dolayı pul siyasəti alətləri olaraq iki qrupda təsnif etmək 

mümkündür. Birbaşa pul siyasəti alətləri ilə mərkəzi banklar faiz dərəcələrinə və ya depozit və kredit 

səviyyəsinə  məhdudiyyətlər qoyaraq müdaxilə edir və maliyyə institutlarının balanslarını  hədəf alır. 

Dolayı pul siyasəti alətləri bazarda tələb-təklif səviyyəsinə təsir etməyə çalışır və əsas hədəf mərkəzi 

bankların balanslarıdır. Mərkəzi banklar iqtisadiyyatı tənzimləmək üçün birbaşa pul siyasətindən çox 

nadir hallarda istifadə edir. Daha çox istifadə etdiyi isə dolayı pul siyasətidir. Dolayı pul siyasəti 

vasitələri birbaşa pul siyasəti vasitələrinə nəzərən, biraz daha yumşaq bir siyasətdir.  

Birbaşa pul siyasəti alətləri hədəflərə birbaşa nəzarət edən vasitələrdir və ya mərkəz bankların pul 

siyasəti tətbiqlərini bazarın təşəbbüsü yerinə, qanuni tənzimləmələr yolu ilə yerinə yetirməsidir. 

Birbaşa nəzarət ümumiyyətlə banklardakı kredit və depozit qiymətinin və ya miqdarının mərkəz bankı 

tərəfindən birbaşa idarə edilebilməsidir. Miqdar məhdudiyyətlərinə nümunə olaraq bank kreditlərinin 

və ya depozitlərinin artımına məhdudiyət qoyulması göstərilə bilər. Faiz nisbəti nəzarətinə nümunə 

isə, bankın kredit və ya depozit nisbətlərinə üst sərhəd qoyulması göstərilə bilər. Birbaşa pul siyasəti 

alətləri aşağıdakılardır: 

1.  Faiz dərəcələrinə nəzarət 

2.  Kredit səviyyəsinə nəzarət 

3.  Likvidliyin tətbiq olunması 

4.  Maliyyə vasitəçilərinin portfellərinin yenidən təşkil olunması 

5.  Səhm və istiqrazların qəbuluna yönəlmiş kreditlərə nəzarət 

6.  İstehlakçı kreditlərinə nəzarət 

7.  Xüsusi depozitlər 

8.  Mərkəzi Bankın mənəvi gücləndirilməsi 

9.  Reklam və qeyri- rəsmi təşkilatlar 

10.  Kreditli atışlar 

11.  Boşa Danışma Siyasəti 

Birbaşa pul siyasətinin müsbət tərəfləri aşağıdakılar sayıla bilər: 

1.  Xüsusilə müvəqqəti böhranlar zamanı, mərkəz bankın depozit, kredit miqdarının maksimum 

böyüklüyünü və ya qiymətlərə nəzarət edə bilməsinin təsirli bir yolu ola bilər. 

2.  Maliyyə bazarlarının kifayət qədər inkişaf etmədiyi və ya Mərkəz Bankın dolayı pul siyasəti 

vasitələrini istifadə etməkdə texniki olaraq qeyri-kafi olduğu vəziyyətlərdə, birbaşa alətlər olduqca 

təsirli və faydalı bir şəkildə istifadə edilə bilər. 

Birbaşa pul siyasəti vasitələrinin mənfi cəhətləri isə aşağıdakılardır: 

1.  Ayrı-ayrı bank nəzarəti, maliyyə sistemi içində  iştirak edən hər kəsə fayda təmin edən 

rəqabətli bir quruluş olmasına mane olur. Rəqabət daha təsirli bir bank üçün, daha aşağı kredit, daha 

yüksək depozit faiz dərəcələrinin təklif edilməsinə imkan verir. 

2.  Bəzi banklar üzərində edilən seçilmiş kredit nəzarəti bazarları pozur və bu nəzarətin 

iqtisadiyyata yüklədiyi xərcləri böyüdür. 

3.  Birbaşa nəzarət, xaricə  və ya nəzarətsiz bazarlara doğru kəmər təşviq etməkdədir. Dünya 

maliyyə sisteminə inteqrasiya olmuş  və gedərək açıq hala gələn bir ölkədəki firmalar və ev 

təsərrüfatları, daxildəki maneələrdən qaçmaq üçün xaricdən borc alırlar. 

Dolayı pul siyasəti alətləri mərkəz bankların bazarlara bir vasitəsi kimi girərək  əməliyyat 

aparmasını  təmin edən, təşəbbüsü bazarlara yönəldən vasitələrdir.  Ədəbiyyatda bazar əsaslı alətlər 

olaraq da təyin oluna bilən dolayı alətlər, bazardakı  iştirakçıların istəyinə bağlı olaraq bazar 

qiymətləriylə edilən  əməliyyatlar sayəsində banklara təmin edilən likvidliyi dəyişdirməkdədir. Buna 

görə bir çox inkişaf etməkdə olan ölkə makroiqtisadi hədəflərinə çata bilmək məqsədiylə, bazar əsaslı 

vasitələrin istifadəsini daha aktiv bir hala gətirərək, istifadə etdikləri pul nəzarət sistemlərini yenidən 

qurmuşlar. Pul siyasətinin dolayı alətləri aşağıdakıalrdır: 

1.  Açıq bazar əməliyyatları 

2.  Valyuta əməliyyatları