Microsoft Word 00 KeyNote Speakers Materiallar
Yüklə 22,28 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS
- Results and conclusions
- TƏHSİLİN İNKİŞAF ÜZƏRİNƏ BİRBAŞA TƏSİRLƏRİ Bəxtiyar BAYRAMOV
- MƏCMU TƏKLIF YÖNÜMLÜ IQTISADI ARTIM PROBLEMLƏRI: ABŞ VƏ YAPONIYA IQTISADIYYATLARININ MÜQAYISƏSI Ülvin ÖMƏROV
- FAİZSİZ BANKÇILIQ VƏ TÜRKİYƏ İQTİSADİYYATINA TƏSİRLƏRİ Sübhan HÜMMƏTOV
|
Method of the research: The conceptual analysis of the paper will be based on the distinction between the power of the EU trade (i.e. agreements, resources, institutions and values), the EU external trade policy activities, trade regulation and its effects. EU ultimately relies on the ability to change norms, beliefs, rules and regulations in partner countries what raises a question – How this changes affect Georgia’s trade and what can be possible outcomes from deeper trade cooperation.
IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS
591 Qafqaz University 29-30 April 2016, Baku, Azerbaijan While presenting the theoretical framework for understanding the regulation of international trade using comparative methodology, it will be possible to draw parallels between regulation and policy formulation of trade, at national and international levels. Based on the statistical data, using qualitative and quantitative analysis, along with existing literature, reports and results of surveys conducted and reviewed by government agencies, donors, international organizations etc., will create an image about the EU external trade relations and existed policy in its meaning and development prospects, see positive and negative sides of the trade policy and problems that developing countries collide, while trading with the European Union.
between developed and developing countries. And here raises another question - How the EU plays a constructive role in bringing the parties together? The EU trade policy mostly developed because a pressure of the WTO rules, which tend to minimize restrictions on trade, by eliminating or reducing trade barriers. Tariffs in the EU are mostly eliminated or reduced, but there are regulatory instruments like rules of origin, technical and non-tariff barriers, anti dumping, anti subsidy and safeguard measures, sanitary and phyto-sanitary standards, as well as production, transportation, labeling (so-called “Euro standards”) and storage requirements etc. what cause serious impediments and make it harder to access the EU single market. On the other hand standards and regulations have quite important functions. They establish cooperation between buyers and sellers while introducing them common trading language, by promoting convergence of rules, standards, testing and certification practices, ensuring public safety by the protection of the environment and health of society. And because trade does not stimulate growth in economies with excessive regulation, it is important to make afford towards minimizing unnecessary regulation costs. The core question here to answer is - How existing external trade regulations affect the EU economic and third parties? How is it possible to draw the line between protection (of workers, consumers, the environment, the rights of others), while using non-tariff barriers and protectionism? And how should be balanced free trade and fair trade? Researching new tendencies and priorities will lead to find the best solutions for better cooperation in trade related issues, address specific problems occurring in this sphere, while providing background, analysis, recommendations and perspectives, trying to evaluate possible changes and important steps towards positive outcomes. And as the WTO and the EU play very important role in the international trade system, it will be more than interesting to research how all this work and affect developing countries like Georgia.
TƏHSİLİN İNKİŞAF ÜZƏRİNƏ BİRBAŞA TƏSİRLƏRİ Bəxtiyar BAYRAMOV Qafqaz Universiteti bakhtiyar8888@gmail.com AZƏRBAYCAN
Cəmiyyət üzvlərinin ehtiyaclarını qarşılamaq üçün qurulan bir sistem olan təhsil təşkilatın, ölkənin bacarıqlı və ixtisaslı insan gücünü hazırlayan bir vasitədir; həm fərdin həm də cəmiyyətin rifah və xoşbəxtliyinin təmin edilməsində əhəmiyyətli bir rola malikdir. Ölkələrin iqtisadi inkişafı baxımından əhəmiyyət kəsb edən faktorlardan biri də hər cəhətdən ixtisaslaşmış və yetişmiş insan gücünün olmasıdır. Yetişmiş və keyfiyyətli insan gücünün artmasını təmin edəcək ən əhəmiyyətli vasitə isə təhsil olaraq qəbul edilməkdədir. Ölkələrin inkişaf səviyyələri adam başına düşən milli gəlirlə yanaşı, ölkələrin sahib olduğu ixtisaslaşmış insan gücü nisbətiylə izah edilməyə başlanmışdır. Ölkənin inkişafında fundamental olan iqtisadiyyat və səhiyyə faktorları ilə bərabər, bunlar qədər əhəmiyyət qazanan, hətta bunların qaynağı olan təhsil faktoru əsas inkişaf göstəricilərindən biridir. Son illərdə ölkələrin inkişaf səviyyələri açıqlanarkən sahib olunan ixtisaslı iş qüvvəsi nisbətləri da istifadə edilməkdədir. IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS
592 Qafqaz University 29-30 April 2016, Baku, Azerbaijan Təhsil insanlar və iqtisadiyyat üzərində çox ölçülü bir təsirə malikdir. İxtisaslı iş qüvvəsi iqtisadi inkişaf üzərində müsbət təsirlərinin yanında, ölkənin yerli və xarici investisiyaları üçün siyasi, iqtisadi və ictimai ətraf mühiti də təmin etməkdədir. Bir ölkənin inkişafı həmin ölkə insanların yüksək səviyyədə və davamlı bir təhsil almaları və bununla qazandıqları bilik, bacarıqla iqtisadi böyüməyə müsbət təsirlərini göstərəcəkdir. İnkişafın təməli olan fərdin formalaşması üçün axtarış, çalışma, öyrənmə və düşünmə istəyi ilə təchiz edilməsi lazımdır. Bunun görə də, sosial-iqtisadi inkişafın ən əhəmiyyətli gücü və səmərəlilik artımının ən əhəmiyyətli amili, cəmiyyətin və işçi qüvvəsinin təhsil səviyyəsi olaraq qarşımıza çıxmaqdadır. İxtisaslı insan gücü tələbatının ödənilməsi beynəlxalq rəqabət gücü qazanmağa səy içində göstərən iqtisadiyyatlar üçün böyük əhəmiyyət kəsb edir. Təhsilin insan resurslarının bacarıq və məhsuldarlıq həcmini inkişaf etdirmək yolu ilə əmək məhsuldarlığını artıraraq iqtisadi böyüməni sürətləndirdiyi, iqtisadi böyümənin də gəlir artımı yolu ilə səhiyyə, təhsil, sosial xərcləri artıraraq insani inkişaf səviyyəsini yüksəltdiyi fikri əhəmiyyət qazanmışdır. Ümumi olaraq, təhsil və ümumbəşəri kapital ikilisi fərdin inkişaf etdirilməsi nöqteyi- nəzərdən özünü göstərməkdədir. Əlavə olaraq, bu əlaqə bəşəri ölçüdən sosial, mədəni və iqtisadi ölçüyə çataraq güclü bir inkişaf dinamikasını meydana gətirməkdədir. İnkişaf etmiş ölkələr üçün məqsəd fiziki sərmayədən daha əhəmiyyətli olan insan kapitalı və onu inkişaf etdirmək olmuşdur. Çünki sənaye və informasiya cəmiyyəti halına gələ bilmək üçün ən azından fiziki sərmayə qədər bəşəri sərmayəyə də əhəmiyyət verilməsinin zəruri olduğu ortaya çıxmışdır. Bu baxımdan insan kapitalının inkişaf baxımından araşdırılması bəşəri sərmayəni də göz önünə gətirir. İxtisaslı əməyi təmsil edən bir anlayış olaraq qarşımıza çıxan bəşəri sərmayə müxtəlif şəkillərdə izah edilməkdədir. Bu anlayış ilk dəfə iqtisadi ədəbiyyata A.Smith, Mill və Marshallın çalışmaları ilə daxil edilmişdir. Daha sonra bu fikirlərin davamı olaraq indiki vaxtda istifadə edilən bəşəri sərmayə anlayışı ortaya çıxmışdır. İqtisadçılar ümumi olaraq üç istehsal faktoru üzərində dayanırdılar. Bunlar, torpaq, iş gücü və fiziki sərmayədir. Zamanla bu faktorlardan əmək getdikcə daha əhəmiyyətli hala gəlmişdir. Keyfiyyətli əməyə qarşı ödənilən yüksək əmək haqqı insan bacarıqlarının və fərdi inkişafın artmasına səbəb olmuşdur. Bu vəziyyətdə bəşəri sərmayə anlayışını ortaya çıxmışdır. Bəşəri sərmayə fərdi və ictimai inkişafı təmin edən və iqtisadi rifahın artmasına imkan verən insan gücü tərəfindən sahib olunan məlumat və bacarıq mənasına gəlməkdədir. Bəşəri sərmayə (human capital), iş qüvvəsinin malik olduğu məlumat və bacarıqların cəmi olaraq izah edilməkdədir. Digər bir ifadə ilə istehsalı reallaşdıran fərdin sahib olduğu və ümumi mənada insanın xüsusiyyətini vurğulayan bilik bacarıq, təcrübə və dinamiklik kimi müsbət dəyərlər bəşəri sərmayə olaraq qəbul edilməkdədir. Bu dəyərlər həm yeni texnologiyaların inkişaf etdirilməsinə, həm də mövcud istehsal faktorlarının daha məhsuldar bir şəkildə istifadə edilməsinə imkan yaradır. Bəşəri sərmayə ümumiyyətlə təhsil və təhsildə keçən ümumi müddətin bir nəticəsidir. Beləcə məhdud bir həyat müddətində fərd bəşəri sərmayəsini sərhədsiz şəkildə artıra bilməkdədir. İnkişaf iqtisadiyyatının əsas mövzusu, ölkələrin inkişafı üçün lazımlı olan istehsal faktorlarını müəyyən etmək və bunların necə istifadə ediləcəyini ifadə etməkdir. Ölkələrin inkişafını təmin edəcək ən əhəmiyyətli faktorların başında insan faktoru gəlməkdədir. Bu faktor, iqtisadiyyat ədəbiyyatında "bəşəri sərmayə" anlayışı ilə adlandırılmaqdadır. Dövrümüzdə bəşəri sərmayə, sürətlə dəyişən, inkişaf edən və qloballaşan dünyanın ən əhəmiyyətli istehsal faktoru halına gəlmişdir. Məcmu bir şəkildə artan texnoloji inkişaflar və buna bağlı olaraq gün keçdikcə müasirləşən, yaşayış səviyyəsi artan cəmiyyətlərin demək olar ki, hamısı gəldikləri bu vəziyyəti, bəşəri sərmayənin artması üçün qoyulan investisiyalara borcludurlar. Fiziki sərmayəyə qoyulan investisiyalar nə qədər əhəmiyyət daşıyırsa bəşəri sərmayəyə edilən investisiyalar da ölkələrin inkişafı baxımından daha böyük əhəmiyyət kəsb edir. Bəşəri sərmayə ilə iqtisadi inkişafın nəzəri səviyyədə müzakirə edilməyə başlandığı illərdə Birləşmiş Millətlər Təşkilatının İnkişaf Təşkilatı (UNDP), ölkələrin inkişaf səviyyələrini ölçmək üçün Bəşəri İnkişaf İndeksi (HDI Human Development İndex) adı altında araşdırmalara başlamışdır. Bu araşdırmalarda iqtisadi inkişaf səviyyəsi yalnız böyümə sürəti ilə deyil həyat səviyyəsini və inkişafı göstərən digər göstəricilərlə birlikdə ifadə edilməkdədir.Bəşəri inkişaf indeksi olaraq adlandırılan anlayış hər il Birləşmiş Millətlər İnkişaf Proqramı tərəfindən nəşr olunur. Əslində bəşəri inkişafın
IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS
593 Qafqaz University 29-30 April 2016, Baku, Azerbaijan sonsuz sayda göstəricisi var. Ancaq ölçmədəki çətinliklər səbəbiylə bu göstəricilərlə ölçmələr məhdud sayda aparılır. Bəşəri inkişaf indeksinə görə dəyərləri 0,800-in üzərində olan ölkələr yüksək bəşəri inkişaf qrupuna daxil olan ölkələri təmsil edir. Dəyərləri 0,500-0,800 arasında olan ölkələr orta bəşəri inkişaf qrupuna daxil olarkən, dəyərləri 0,500 ün altında olan ölkələr isə aşağı bəşəri inkişaf qrupuna daxil edilir.
ABŞ VƏ YAPONIYA IQTISADIYYATLARININ MÜQAYISƏSI
Qafqaz Universiteti
AZƏRBAYCAN
olmayan, bəzən dinamik, bəzən də stabil və daim dəyişəndir. Bütün bu tip dəyişikliklər birbaşa ölkələrin iqtisadi siyasətlərindən qaynaqlanan proseslərdir. Bu proseslərə təsir edən isə daha çox ölkələrin daxili və xarici tələb və təklif istiqamətli iqtisadi davranışlarıdır. Müasir dövrdə dünya iqtisadiyyatına əhəmiyyətli dərəcədə təsir gücünü göstərən, eyni zamanda dünya bazarında yüksək keyfiyyətli əmtəə və xidmətlərlə özünə məxsus yer tutan hegemon iqtisadiyyata malik olan ölkələrin iqtisadi inkişafı və siyasəti tənzimləyən, bazar qiymətini tarazlayan vasitələrdən biri kimi: təklif yönümlü araşdırılması məqsədəuyğundur. Son zamanların aktual müzakirə mövzularından olan ABŞ və Yaponiya iqtisadiyyatlarının təklif yönümlü müqayisəsi həmin ölkələrin həm daxili, həm də xarici bazarlarını (işçi qüvvəsi, kapital, ərzaq, mineral resurslar), iqtisadi artım və keyfiyyətlərini, bu ölkələrdə sosial vəziyyətin əsas məsələlərinin mövcud vəziyyətini, beynəlxalq bazarlarda mövqelərini, onların xüsusiyyətlərini, ayrı-ayrı ölkələrlə beynəlxalq iqtisadi-ticarət və digər vəziyyətini nəzərdən keçirdiyi və onları təhlil etdiyi üçün vacib hesab edilir. Ölkələrarasında baş verən bir sıra dəyişikliklər, problem və proseslər: investisiya təminatı, beynəlxalq ticarət, sosial yardımlar, TMK-ın və bankların inkişaf tempi və s. məhz ölkələrarası beynəlxalq iqtisadi münasibətlərinin öyrənilməsi, təhlil edilməsi və müqayisə edilməsi ilə aşkara çıxarılır. Eyni zamanda ABŞ və Yaponiya iqtisadiyyatlarının artım tempinin məcmu təklif istiqamətli müqayisəsi bu ölkələrin milli təsərrüfatlarının imkanlarını, ixrac potensialını ortaya çıxara bilir. Məhz buna görə də bu ölkələrin təklif baxımından iqtisadiyyatlarının araşdırılması və tədqiq edilməsi aktual hesab edilir. ABŞ və Yaponiyanın ayrı-ayrı promlemləri bir çox iqtisadçı alimlərin elmi əsərlərinə əsasən tədqiq edilmişdir. Lakin, araşdırmalar daha çox məcmu şəkildə beynəlxalq əməkdaşlıq, milli iqtisadiyyatların inkişaf strukturu və s. üzrə aparılmışdır. Qeyd etmək istəriyəm ki, bu ölkələrin təklif yönümdə funksional fəaliyyəti, inkişaf prinsip və qanunauyğunluqları, formalaşması və inkişafına təsir edən amillər, onların inkişafı və təkmilləşdirilməsi istiqamətləri bu işdə kompleks tədqiq olunmuşdur. Məqalənin məqsədi bazar münasibətləri şəraitində yuxarıda adları çəkilən ölkələrin iqtisadiyyatlarının öyrənilməsi əsasında onların müasir vəziyyətlərini və səviyyələrini müəyyən və müqayisə etmək və gələcək inkişaf istiqamətlərinə dair təklif və tövsiyyələr işləyib hazırlamaqdan ibarətdir. Məqalənin məqsədinə uyğun olaraq qarşıya aşağıdakı vəzifələr qoyulmuş və məntiqi ardıcıllıqla araşdırılmışdır: - bazar iqtisadiyyatı şəraitində ABŞ və Yaponiya iqtisadiyyatlarını tədqiq etmək; - Həmin ölkələrin ÜDM-lərinin mövcud vəziyyətini təhlil etmək və qiymətləndirmək; - Təklif baxımından hər iki ölkənin iqtisadi artım problemlərini araşdırmaq və mövcud vəziyyətlərini müqayisə etmək; IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS
594 Qafqaz University 29-30 April 2016, Baku, Azerbaijan - ABŞ və Yaponiyanın dövlət sərhədlərindən kənara, xarici bazarlara əmtəə və xidmətlərin təklifinin inkişafına təsir edən amilləri araşdırmaq və iqtisadi artımın ixcarın inkişafına təsirinin gücləndirilməsi amillərini göstərmək; - ABŞ və Yaponiyanın iqtisadiyyatlarının təkmilləşdirilməsi və iqtisadi artım problemlərinin həlli istiqamətlərini müəyyən etmək. Məqalənin obyekti istehlak, investisiya, işsizlik yaxud məşğulluq, davamlı tarazlıq, dövlət xərcləri və ən əsası xalis ixraca, bir sözlə ÜDM-ə və məcmu tələbə təsir edən təklifdən ibarətdir. Məqalənin yeniliyi aşağıdakılardan ibarətdir: ABŞ və Yaponiya iqtisadiyyatlarını təşkil edən ÜDM-də investisiya təminatını, ixracı, monetar və fiskal siyasətlərin inkişaf strukturlarını və məşğulluğu təkmilləşdirmək üçün təkliflər verilmişdir; Araşdırılmış və sistemləşdirilmiş statistik göstəricilər nəticəsində dünya təcrübəsinə uyğun səmərəli mexanizmin yaradılmasının vacibliyi əsaslandırılmışdır; ÜDM-lərin subyektlərinin inkişaf proqnozları verilmişdir; Iqtisadi artımın ÜDM-ə təsiri istiqamətləri müəyyən edilmiş və ölkələrin iqtisadiyyatlarının, həmçinin ÜDM-in təkmilləşdirilməsi üçün konkret təklif və tövsiyələr hazırlanmışdır.
FAİZSİZ BANKÇILIQ VƏ TÜRKİYƏ İQTİSADİYYATINA TƏSİRLƏRİ Sübhan HÜMMƏTOV Qafqaz Universiteti subhan_hummatov@hotmail.com AZƏRBAYCAN
İnsanların müəyyən ehtiyaclarını ödəməsi üçün borc verilən pulun müqabilində qazanılan gəlirə faiz deyilir. Başqa sözlə borc müqaviləsinin satışı nəticəsində əldə olunan gəlir dərəcəsidir.İstifadə olunan kreditin mənfəətlə yekunlaşıb yekunlaşmayacağından asılı olmayaraq,mənfəət qazanılsa belə bu mənfəətin miqdarı əvvəlcədən müəyyən edilməməsinə rəğmən,faiz nisbətinin əvvəlcədən müəyyən edilməsi,tərəflərin arasındakı ədalətin aradan qalxmasi ilə tərəflərdən birinin istər borc alan istər borc verən olsun,mütləq şəkildə zərərə uğraması və zərərin heç bir şəkildə geri ödənməsi mümkün olmadığından islam dinində faiz haram buyurulmuşdur.İslam bu tip ədalətsizliyin qarşısını almaq üçün faiz yerinə mənfəət-zərər ortaqlığı və ya ticarət əsaslı fəaliyyətin daha faydalı olacağını buyurmuşdur. Beləki əvvəlcədən mənfəətə və zərərə ortaqlıq payı müqavilə əsasında müəyyən edilir.Bu halda sonradan yaranan dəyişikliklərdən heç bir tərəf təsirlənməyəcəkdir. Orta şərq ölkələrində toplanan neft dollarlarının Amerika və ya Avropada dəyərləndirmək yerinə öz ölkələrinin və digər müsəlman dövlətlərinin inkişafında istifadə edilməsini təmin etmək üçün bu ölkələrdə faizsiz bankçılıq sisteminin yaranması zərurəti ortaya çıxmışdır.Həmin ölkələrdə, eləcə də Türkiyədə də faizin haram buyurulması səbəbi ilə yastıq altında toplanan gizli pul fondlarının iqdisadiyyata cəlb edilməsilə ölkənin inkişafını təmin etmək məqsədilə 80-ci illərdə faizsiz bankçılıq sistemi yaranmışdır. Digər məqsədlər isə ölkədə dini inanclarına görə faizdən qaçan əhalinin əlində olan yığımları real iqdisadiyyata qazandırmaq,Türkiyənin İslam ölkələri ilə əlaqələrini genişləndirmək və neft zəngini olan İslam ölkələrindən Türkiyəyə pul axınını təmin etməkdir. Faizsiz bankların maliyyəsi bir neçə mənbədən formalaşır,bunlardan birincisi özəl hesablardır ki,bu hesablar Türkiyə lirəsi və ya digər valyutalarla açıla bilər.İstənilən anda hissə hissə vəya tam olaraq müştəri tərəfindən geri alına bilər.Əsas məqsəd pulun güvənliliyidir.İkinci mənbə iştirak hesablarıdır ki, faizsiz banklara TL və ya başqa valyutalarla yatırılan vəsaitlərin bu banklarda istifadə edilməsindən yaranan mənfəət ve zərərə ortaqlıq nəticəsi verən,lakin hesab sahibinəəvvəlcədən müəyyən edilmiş hər hansı faiz mənfəət payı-gəlirin ödənməməsi,hətta əsas pulun tamamının geri
IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS
595 Qafqaz University 29-30 April 2016, Baku, Azerbaijan ödənişinin qarantiyası olmayan bir hesabdir.İştirak hesab sahibleri faiz yox ortaqlıqdan pay almaqdadırlar.Sonuncu mənbə isə digər mənbələrdən, xüsusilə, körfəz ölkələrindən neft gəlirlərinin cəlb edilməsidir. Faizsiz banklar özəl ve iştirak hesabları vasitəsilə toplanmış pul vəsaitlərindən istifadə edərək müxtəlif kredit məhsulları təklif edirlər. Bu təkliflər bəzən ortaqlıq yoluyla, bəzən də ehtiyac olan malın və ya avadanlığın alışı eləcə də icarəsi yolu ilə həyata keçirilir: 1.Mudarebe(Əmək ilə kapitalın ortaqlığı)-əmək sahibinin əməyi ilə kapital sahibinin kapitalının birləşdiyi ortaqlıq növüdür başqa sözlə, kapitalı bir başqasına təslim etməkdir.Bu yolla da hər hansı sahədə ixtisaslı lakin kapitalı olmayan insanlar iqtisadiyyata cəlb edilir. 2.Musareke (Mənfəət-zərər ortaqlığı)-firma və bankın hər hansılahiyəyə və ya mövcud biznesə birlikdəkapital və əmək qoyaraq əvvəlcədən razılaşdırılmış nisbətdə mənfəət və zərər payına uyğun kredit növüdür. Burada əsas fərq hər iki tərəfin həm kapital, həm də əmək sərf etməsidir. 3.Musareke Mutanakisa- ilk mərhələləri mənfəət-zərər ortaqlığı krediti ilə eynidir, lakin sonradanmüştərinin istəyilə dəyişə bilər. Belə ki, müştəri qurulmuş biznesin tək sahibi olmaq istəyirsə bu zaman bankın hissələrini satın ala bilər. Hissələri azalan bankın mənfəət ve ziyandakı hissələri dəzaman keçdikcə azalmaqdadır. Müştəri bütün hissələri aldıqdan sonra bankın biznes üzərində hüquqları bitmiş olur. 4.Murabaha (istehsala dəstək)- hər hansı mala ehtiyacı olub lakin lazımlı vəsaiti olmayan müştəri faizsiz banka müraciət edir və həmin malın alınmasını istəyir. Faizsiz bank da bu malı nağd olaraq satın aldıqdan sonra,müəyyən bir mənfəət payınıüzərinə gələrək müştərinin ödəmə gücünə görə müddətli bir şəkildə satmaqdadır.Malın qiyməti və bankın əldə edəcəyi mənfəət marjasıəvvəlcədən müştəri ilə razılaşdırılır və sənədləşdirilir. 5.İcarə (Leasing)-uzun müddətli kredit növüdür,müştərinin tələb etdiyi hər hansı avadanlıq,bina, avtomobil kimi vəsitələrin bank tərəfindən satın alınaraq müştəriyə icarəşərtləriylə verilməsidir.Malın sahibi faizsiz bank, faydalanan isə müştəridir. 6.İcarə və iktina-faizsiz bank hər hansı bir avadanlığı müəyyən bir dövr üçün icarəyə verir. İcarəyə götürən bu dövr ərzində icarə ilə birlikdə malın mülkiyyətini qazandıran məbləğləri də ödəyir.İcarə sonunda malın mülkiyyətiicarəyə götürənəkeçir.Göründüyü kimi heç bir kredit növündə müştəri və bank arasinda pul münasibətləri gərçəkləşmədi.Bütün kredit növlərində münasibətlər pulun yox,ticarət, istehsal,biznes fəaliyyətinin üzərində qurulmaqla faiz əldə olunmasının qarşısı alınır. Faizsiz bankçılıq real iqdisadiyyatdan kənarda qalmişəhalidə olan yığımları iqdisadiyyata qazandırır.Əldə olan yığımların investisiyaya çevrilməsi nəticəsindəölkə iqdisadiyyatının inkişafına bir başa təsir edir.Türkiyə kimi inkişafda olan iqdisadiyyata malik ölkədə yığım dərəcələrinin aşağı olması böyük bir problemdir.Belə ki,Türkiyədə dini inanclardan dolayı ənənəvi banklarda deposit yaratmayan ciddi bir potensialın olduğu təxmin edilir ki,məhz faizsiz banklar bu yığımların böyük bir qismini iqdisadiyyata qazandırmışdır.Faizsiz bankların Türkiyədəki aktiv fəaliyyəti ilə yanaşı,müsəlman ölkələri ilə dəəlaqələr də genişləndirilmişdir.Bununnəticəsində də körfəz ölkələrindəki neft gəlirləri faizsiz banklar vasitəsilə Türkiyə iqtisadiyyatına gətirilmişdir.Faizsiz banklar böhranlardan ənazziyanla çıxmğı bacarmışdır.Çünki dövlət mənbələrindən heç bir şəkildə yararlanmadığıüçün hətta,belə bir dəstəyə heç bir ehtiyacı olmadığından böhranlardan çıxmağı bacarmışdır.Bu banklar məşğulluğatəsir göstərməkdədir.Türkiyədə fəaliyyətdə olan faizsiz banklar,bu illər ərzindəşöbələrinin sayını artıraraqyeni işçiləri cəlb etməkləölkədəki ümumi işsizliyin azalması və məşğulluğun artmasında böyük rola malikdir.
Yüklə 22,28 Mb. Dostları ilə paylaş:
|