Microsoft Word 00 KeyNote Speakers Materiallar



Yüklə 22,28 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə18/148
tarix16.02.2017
ölçüsü22,28 Mb.
#8634
1   ...   14   15   16   17   18   19   20   21   ...   148

Cədvəl 1. Kalium və sezium nitratların kristalloqrafik məlumatları                         

Maddə 


    

Mo

di



f

ik

asiy



a

Sinqoniya 

Kristal qəfəsin parametrləri 

Fəza qrupu 



a, Å 

b, Å 


c,  Å 

 

KNO



 

II 



III 

II 



III 

Rombik 4,411 



9,17 

6,42 


 

 Romboedrik 

7,148 

- - 


44

0

35



/

 

 Romboedrik 



4,35 

- - 


76

0

56



/

 

CsNO



 

II 



II 


Triqonal 10,87 -  7,76   

 Kub  8,98 

- -   


IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS 

77

 



Qafqaz University                                                                                          29-30 April 2016, Baku, Azerbaijan 

Morfoloji tədqiqatlara qarşılıqlı çevrilən modifikasiya kristalları arasında tarazlıq temperaturunu 

təyin etməklə başlanılmışdır. Baxılan nümunədə II

III çevrilmələri zamanı II və III modifikasiya 

kristallarının tarazlıq temperaturu üçün T0=450±1K alınmışdır. 

Optik mikroskop altında aparılan təcrübələr göstərmişdir ki, K

0,985

Cs

0,015



NO

kristalında II



III 

polimorf çevrilməsi T

çev

>T

0



 temperaturunda rombik quruluşa malik ana kristal daxilində romboedrik 

qəfəsli yeni kristal rüşeyminin yaranması və böyüməsilə baş verir (şəkil 1). 

 

Şəkil 1-dən göründüyü kimi III-modifikasiya kristalının ruşeyimi (kristal mərkəzi) ana kristalın 



daxilində yaranır. Bu ruşeyim  əvvəlcə ana kristalın [100] istiqamətində sürətlə böyüyür və bu 

istiqamətdə böyümə başa çatdıqdan sonra [001] istiqamətində hər iki tərəfə davam edir. Bu çevrilmə 

zamanı kristalın digər hissəsində (qarşı  tərəfdə) III fazanın  İkinci bir rüşeyimi yaranır ki, onun da 

böyüməsi [001] istiqamətində baş verir (şəkil 2 a, b). 

 

Çevrilmənin sonunda III modifikasiya monokristalı alınır (şəkil 2, c). Təcrübələr göstərir ki, 



Tçev

II polimorf çevrilməsi baş verir. Bu çevrilmə zamanı 

da III modifikasiya kristalı daxilində II modifikasiyanın kristal rüşeyimi yaranır və bu rüşeyim də 

əvvəlcə ana kristalın [100] və sonra [001] istiqamətində böyüyür. Hər iki keçid zamanı [100] 

istiqamətində böyümə sürəti [001] istiqamətindəkindən çox-çox böyük olur: 

[100]>>[001]. 

Morfoloji tədqiqatların təhlili göstərir ki, kalium nitrat kristalında K atomlarının Cs atomları ilə 

qismən  əvəz olunması  nəticəsində alınan K

0,985

Cs

0,015



NO

3

kristallarında II



III polimorf çevrilmələri 

ana kristal daxilində III və II modifikasiya kristallarının kristal rüşeyminin yaranması və böyüməsilə 

baş verir. Yaranan kristal rüşeyimi əvvəlcə ana kristalın [100] kristalloqrafik istiqamətində böyüyür və 

bu istiqamətdə böyümə başa çatdıqdan sonra [001] istiqamətində davam edir. Yeni modifikasiya 

kristalının rüşeyimi bir qayda olaraq ana kristalın defektli yerində yaranır və  həmin defektlər 

böyüməyə istiqamətləndirici təsir göstərir. 

Təcrübələr onu da göstərir ki, K

0,985


Cs

0,015


NO

3

kristalında II



III çevrilməsi T>T0=450±1K 

temperaturda baş verir. Lakin KNO

3

-də bu keçidin temperaturu 400K-dir. Deməli kalium nitratda K 



atomlarının Cs atomları ilə qismən  əvəz olunması çevrilmə temperaturunun ~50K artmasına səbəb 

olmuşdur. 

Çoxsaylı müşahidələr zamanı müəyyən edilmişdir ki, KNO3-də olduğu kimi K

0,985


Cs

0,015


NO

kristallarında III və II modifikasiyalar arasında I-aralıq modifikasiya mövcud deyildir. K



0,985

Cs

0,015



NO

kristallarında II



III polimorf çevrilmələri enantiotrop olub, monokristalmonokristal tiplidir.

 

 



 

a) 


c) 

b) 


II

III


III

Şəkil 2. 

III 


III 

III


II-kristal 

100 


001 

a) 


III 

d) 


c) 

III 


II 

b) 


II

III


Şəkil 1. 

IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS 

78

 



Qafqaz University                                                                                          29-30 April 2016, Baku, Azerbaijan 

MÜRƏKKƏB FORMALI Ga

1-x 

Al

x

N-GaN- Ga

1-x 

Al

x

N KVANT 

QUYUSUNDA HAL SIXLIĞI VƏ KİMYƏVİ POTENSİAL 

 

T.H.İSMAYILOV

 

Bakı Dövlət Universiteti 



tariyel.i@gmail.com 

AZƏRBAYCAN



 

S.İ.ZEYNALOVA

 

AMEA Fizika İnstitutu 



sebine-zeynalova@mail.ru

 

AZƏRBAYCAN



 

 

Son illər süni yaradılmış yarımkeçirici  əsaslı  aşağıölçülü elektron sistemləri (nanostrukturlar) 

həm informasiyanın ifrat sıx yazılışı, həm də spintronikanın cihaz və qurğularının yaradılması ilə bağlı 

olaraq intensiv tətqiq olunur. Bu strukturlara maraq onların unikal xassələrinin fundamental aspektdən 

öyrənilməsi ilə yanaşı, həm də prinsipial olaraq onların nanoektronikada və inteqral optikasında 

tətbiqinin yeni imkanları ilə də bağlıdır. Belə sistemlərdə yükdaşıyıcıların hərəkəti ən azı bir koordinat 

boyunca məhdudlaşmış olur. Bu məhdudiyyət ölçü kvantlanmasına gətirib çıxarır ki, nəticədə 

yükdaşıyıcıların, fononların eləcə də digər kvazizərrəciklərin enerji spektri köklü sürətdə dəyişir və bu 

da, öz növbəsində, nanosistemlərin bir sıra, keyfiyyətcə yeni, fiziki xassələrinin, o cümlədən kinetik və 

optik xassələrinin  yaranmasına səbəb olur. Nanostrukturlar yeni prespektivli qurğuların, görünən, 

yaxın və orta infraqırmızı diapazonlarında işləyən kvant quyu,  kvant nöqtə əsaslı lazerlərin həm də 

THz  diapazonunda şüalanma mənbələrinin, yeni fotoqəbuledicilərin və yüksək sürətli  şüalanma 

modulyatorlarının yaradılması üçün əlverişli obyektlərdir. Kvant nöqtələrindən və kvant məftillərindən 

hazırlananan lazerlər və  işıq diodları  gələcək optoelektronikada çox ümidvericidirlər, belə ki, onlar 

daha kiçik ölçülü, daha sürətli və daha etibarlıdırlar. Nanostruktur əsaslı yaddaş qurğularının 

yaradılması istiqaməti yüksək sıxlıqlı informasiya yaddaşının alınması ilə bağlı sürətlə inkişaf edən 

sahədir. Məsələn, bir elektronlu tranzistor adi fleş yaddaş elementinin nanoölçülü analoqu olan, nano-

fleş yaddaş  formasında yaddaş elementi kimi tətbiq edilə bilər.  Nanostrukturların əsas özəlliklərindən 

biri də odur ki, onların həndəsi ölçülərini və konfiqurasiyalarını  dəyişməklə xassələrini idarə etmək 

olar.   Strukturların parametrlərinin, ilk növbədə yükdaşıyıcıların və fononların enerji spektrinin 

məqsədəyönlü  şəkildə seçilməsi mümkünlüyü, nəticə etibarilə, nanostrukturların kinetik və optik 

xassələrinin idarə olunması üçün geniş imkanlar açır. 

Hazırda çox müxtəlif tətbiqlərlə bağlı olaraq 

Ga

1-x



AL

x

N-GaN-Ga



1-x

Al

x



kvant quyuları 

intensiv tədqiq olunmaqdadır. Bu mövzuya aid eksperimental işlərdə alınan nəticələri izah etmək üçün 

əsas etibarı ilə sonsuz dərin quyu və ya parabolik potensiallı quyu modellərindən istifadə olunur. Limit 

hallarda aldığımız nəticələr düzbucaqlı sonsuz dərin quyu və ya parabolik potensiallı quyu üçün 

alınmış nəticələrlə üst-üstə düşür. 

Təqdim olunan işdə hər iki potensialı özündə ehtiva edən  =

  potensallı kvant quyusu 

modelinə baxılmışdır. Burada 

−quyunun gücüdür.   –kvant quyusunun enidir. Bu potensial üçün 

Şredinger tənliyi həll olunmuş, yükdaşıyıcıların enerji spektri və dalğa funksiyaları tapılmışdır. 

Şredinger tənliyinin həlli  enerji spektri üçün aşağıdakı ifadəni verir.         

= (

+ (4 − 2) )                                                       



 

(1) 


Burada   = 1,2,3, .., 

=



 ,   – kvant quyusunun eni,  =



+ 1 − 1 , 



− 

quyunun gücüdür. (1) enerji spektrinə uyğun hal sıxlığı hesablanmışdır. Daha sonra  elektron qazı 

üçün konsentrasiyanın aşkar  şəkli tapılmış  və onun əsasında elektron qazının kimyəvi  potensialı 

hesablanmış, onun üçün kvant quyusunun enindən (L) və ( =

) parametrindən asılı analitik ifadə 

alınmışdır. Cırlaşmış və cırlaşmamış elektron qazı halları araşdırılmışdır. 

Aşağıda Ga1-xALxN-GaN-Ga1-xALxN kvant quyusundakı  cırlaşmış elektron qazının kimyəvi  

potensialının uyğun olaraq, quyunun enindən (Şək.1) və quyu parametrindən (Şək.2) asılılıqları 

göstərilmişdir.

= 0.2



 götürülmüşdür. Görünür ki, (şəkil 1) cırlaşmış halda kimyəvi potensial 

quyunun eninin artması ilə monoton olaraq azalır, quyu parametrinin artması ilə isə artır 

 

 


IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS 

79

 



Qafqaz University                                                                                          29-30 April 2016, Baku, Azerbaijan 

( )


eV      


 

 

   



 

 

 



 

 

 



 

 

POLİETİLENQLİKOL-LİMON TURŞUSUNUN NA DUZU-SU 



İKİFAZALI SİTEMİNİN HAL DİAQRAMINA ŞƏKƏRLƏRİN TƏSİRİ 

 

F.S.NƏSİROVA, 

T.O.BAĞIROV 

Bakı Dövlət Universiteti 



fidan03nasirova@gmail.com 

AZƏRBAYCAN



Z.M.BABAŞOVA 

Qafqaz Universiteti 

AZƏRBAYCAN

 

G.Ş.ƏYYUBOVA 

Elmi Tədqiqat Aerokosmik 

İnformatika İnstitutu 

AZƏRBAYCAN



 

 

Elmi  ədəbiyyatda hidrofobluğu kəmiyyətcə qiymətləndirmək üçün maddələrin ikifazalı 



sistemlərdə qeyri-bərabər paylanması metodundan istifadə edilməsi təklif olunmuşdur.  İkifazalı 

sistemlər dedikdə, müəyyən  şəraitdə alınmış su-qeyri-polyar, polimer-polimer-su və polimer-duz-su 

ikifazalı sistemləri başa düşülür. Qeyd etmək lazımdır ki, su-üzvi birləşmə ikifazalı sistemlərində 

maddələrin qeyri-bərabər paylanması metodundan istifadə etdikdə sistemin qeyri-polyar fazasının 

denaturasiyaedici təsiri nəticəsində bioloji molekulların və strukturların nativ xassələri dağılır və 

onların nisbi hidrofobluqlarını təyin etmək mümkün olmur və hətta mümkün olsa belə heç bir məna 

kəsb etmir. Ona görə  də sistemin fazalarının  əsasını (70÷90 faizini) su təşkil edən və biostrukturlar 

üçün «doğma» olan polimer-polimer-su və son zamanlar polimer-duz-su ikifazalı sistemlərindən 

istifadə edilməsi təklif olunmuşdur.  

Ümumiyyətlə, su-polimer ikifazalı sistemlərinin (SPİS) tətbiqi ön plana keçdiyindən, bu 

sistemlərin özlərinin fundamental elmi tədqiqi və metodun təkmilləşdirilməsi sahəsində görülən elmi-

tədqiqat işləri gecikmişdir və bu da onların yeni tətbiq imkanlarının aşkar edilməsinə mane olmuşdur. 

Təqdim olunan işdə polietilenqlikol-limon turşusunun Na duzu-su ikifazalı sistemlərində fazalara 

ayrılmanın mexanizmini, onun molekulyar aspektlərini, yeni alınmış ikifazalı sistemlərin hal 

diaqramlarını tədqiq etmək olmuşdur. 

Kiçikmolekullu birləşmələrin, o cümlədən, müxtəlif  şəkərlərin, spirtlərin, karbamid və bu növ 

digər maddələrin polimer-su sistemlərinin fiziki-kimyəvi xassələrinə  təsirinin sistemli tədqiqi bu 

sistemlədə qarşılıqlı  təsir problemlərinin izahına və faza keçidlərinin öyrənilməsinə geniş imkanlar 

yaradır. Bu tədqiqatları aparmadan iki polimerin və ya polimerlə  hər hansı duzun sulu qarışığında 

ikifazalı sistemin alınması haqqında E.Məsimov və B.Zaslavski tərəfindən, eləcə  də B.Bolognes və 

digərləri tərəfindən verilmiş hipotezləri nə  təsdiq, nə  də inkar etmək mümkündür. Bu birləşmələrin 

təsirini öyrənməklə həm də SPİS-də paylanma metodunun tətbiq imkanlarını genişləndirmək olar. 

(

)

 



L, m

Şəkil 1. Cırlaşmış elektron qazı üçün kimyəvi 

potensialın kvant quyusunun enindən (L)-dən asılılığı 

(L=5nm-20nm intervalında).

Şəkil 2. Cırlaşmış elektron qazı üçün kimyəvi 

potensialın  -dan asılılığı, (

= ,

= 0.1, 0.2, … 3) 



(L 5

20

i t



l d )

IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS 

80

 



Qafqaz University                                                                                          29-30 April 2016, Baku, Azerbaijan 

Yuxarıda qeyd olunduğu kimi, bir çox hallarda ikifazalı sulu sistemləri almaq üçün polimer-

polimer-su ikifazalı sistemlərə nisbətən həm ucuz, həm də bioloji hissəcikləri ayırma qabiliyyətinə 

görə effektiv olan ikifazalı polimer-duz-su sistemlərindən geniş istifadə olunur. Belə sistemlərdən olan 

PEQ-C

6

H



5

O

7



Na

3

-H



2

Oikifazalı sistemin hal diaqramının binodallarına bəzi  şəkərlərin təsiri tədqiq 

olunmuşdur.  İşdə  İspaniyanın “Panreac” firmasının istehsalı olan HO-(CH

2

CH



2

O)

n



Hpolietilenqlikol 

(PEQ-6000) istifadə edilmişdir. Alınmışdır ki, şəkərlərin təsiri ilə sistemin binodal əyrisi koordinat 

başlanğıcına tərəf sürüşür, ikifazalı sistem faza əmələ  gətirən komponentlərin daha kiçik 

konsentrasiyalarında baş verir. Qeyd edək ki, şəkərlər sırasından fazalara ayrılma prosesinə  ən çox 

təsir edən saxaroza olmuşdur. Eyni zamanda saxarozanın müxtəlif konsentrasiyalarının sistemin 

binodal  əyrisinə  təsiri tədqiq olunmuşdur. Müəyyən olunmuşdur ki, saxarozanın kosentrasiyası 

artdıqca fazalara ayrılma faza əmələ gətirən komponentlərin daha kiçik konsentrasiyalarında baş verir. 

Beləliklə, xarici amillərdən saxarozanın PEQ-C

6

H

5



O

7

Na



3

-H

2



Osisteminin binodal əyrilərinə  təsirinin 

sistemli tədqiqi nəticəsində müəyyən olunmuşdur ki, saxaroza suyun strukturuna strukturlaşdırıcı təsir 

göstərir və fazalara ayrılma prosesini sürətləndirir.  

Qeyd edək ki, elmi ədəbiyyatda karbamidin və karbamiddə azot atomunun kükürd atomu ilə əvəz 

olunmuş tiokarbamidin sistemə  əlavə olunması faza əmələ  gəlmə prosesinə  təsiri tədqiq edilmişdir. 

Məlum olmuşdur ki, karbamid komponentlərin suda həll birgə olmasını yaxşılaşdırdığı halda 

tiokarbamid fazalara ayrılma prosesinə demək olar ki, təsir etmir. Bu, ola bilsin ki, kükürd atomunun 

su mühitində hidrogen rabitəsinə girə bilməməsi ilə  əlaqədardır. Alınan nəticələr yenə  də ikifazalı 

PEQ-limon turşusunun natrium duzu- su sistemində iki tarazlıqda olan müxtəlif su strukturlarının 

yaranması ilə izah oluna bilər. Belə strukturların yaranması su molekullarının fazaəmələgətirən 

komponentlərin yaxınlığında müxtəlif cür oriyentasiya olmaları ilə  əlaqədardır. Karbamid suyun 

strukturunu dağıtdığından fazalaraayrılma prosesi komponentlərin konsentrasiyalarının daha böyük 

qiymətlərində baş verir. 

Alınan nəticələrin  şəkərlərin suyun strukturuna təsirinə aid elmi ədəbiyyatda olan nəticələrlə 

müqayisəsi göstərir ki, fazalara ayrılma prosesində əsas rolu iki su strukturunun yaranması oynayır və 

bununla da SPİS-də fazalara ayrılma prosesi üçün B.Zaslavski və E.Məsimov tərəfindən verilmiş 

hipotez təsdiq olunur. 

 

 

PbTe ƏLAVƏSİNİN AgSbSe

2

 BİRLƏŞMƏSİNİN  

XÜSUSİ MÜQAVİMƏTİNƏ TƏSİRİ  

 

A.A.SƏDDİNOVA, A.İ. ƏLİYEVA 

AMEA Fizika İnstitutu 



physics@mail.ru 

AZƏRBAYCAN 



 

AgSbSe


2

 üçqat birləşməsi nizamsız  NaCl quruluşlu yarımkeçiricilər ailəsinə aid olub, Fm3m fəza 

quruluşuna malikdir. Darzolaqlı yarımkeçirici olan AgSbSe2 birləşməsi termoelektrik xassələrinə 

xüsusilə, çox kiçik istilikkeçirməyə malik olmasına görə böyük maraq kəsb edir. Aşağı 

istilikkeçirməyə malik olması onun nizamsız quruluşu ilə əlaqələndirilir.  

Məlumdur ki, müxtəlif aşqarlar maddələrin zona parametrlərinə, səpilmə mexanizmlərinə, 

həmçinin onların termoelektrik xassələrinə təsir edir. Bu təsirləri öyrənmək və eyni zamanda AgSbSe

2

 



birləşməsinin termoelektrik xassələrini daha da yaxşılaşdırmaq məqsədilə ona PbTe əlavə etmişik. 

İşdə tədqiq olunan AgSbSe2 birləşməsi və AgSbSe

2

)

0.8



(PbTe)

0.2


 bərk məhlulu  99,99% təmizlikli 

maddələri kvars ampulada ərimə temperaturundan yuxarı temperaturda təqribən 10 saat saxlayıb sonra 

otaq temperaturuna kimi yavaş-yavaş soyutmaq üsulu ilə alınmışdır. Alınmış birləşmələr məsaməli və 

gümüşü parlaqlığa malikdir. Nümunələr məsaməli alındığı üçün otaq temperaturunda 2MPa təzyiq 

altında preslənmişdir. Tədqiq olunan nümunələr uyğun olaraq 8.6x3x6mm və 7.5x4x3.5mm 

ölçüsündədir. 

AgSbSe

2

  və AgSbSe



2

)

0.8



(PbTe)

0.2


 üçün 

 xüsusi müqavimətin və termoelektrik hərəkət 

qüvvəsinin temperatur asılılıqları  tədqiq edilmişdir. Tədqiqatlar 80-350K temperatur intervalında, 


IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS 

81

 



Qafqaz University                                                                                          29-30 April 2016, Baku, Azerbaijan 

sabit cərəyanda, dördzondlu potensiometrik metodla aparılmışdır. Şəkil 1-də AgSbSe

2

 birləşməsi üçün 



(T) xüsusi müqavimətin temperatur asılılığı verilmişdir. 

100


200

300


200

400


600

800


1000




Om

.cm


T (K)

 

Şəkil 1. AgSbSe2 birləşməsində xüsusi müqavimətin temperatur asılılığı. 

 

Şəkildən göründüyü kimi, 



 xüsusi müqavimət 77-220 K temperatur intervalında yavaş-yavaş, 

temperaturun sonrakı artması zamanı isə  kəskin azalır. Eyni zamanda, termoelektrik hərəkət 

qüvvəsinin ilkin tədqiqindən də görünür ki, 

(T) asılılığındakı kəskin azalma oblastında termoelektrik 

hərəkət qüvvəsinin işarəsinin inversiyası baş verir. 

(T) asılılığının 215K temperaturdan başlayaraq 

özünü belə aparması keçiricilikdə qarışıq xarakterin yaranmasını güman etməyə imkan verir. 

  Şəkil 2-də isə AgSbSe

2

)

0.8



(PbTe)

0.22


 bərk məhlulunun 

(T) xüsusi müqavimətinin temperatur 

asılılığı verilmişdir. 

100


200

300


1,8

2,0


2,2

2,4


2,6

2,8


, Om.cm


T (K)

 

Şəkil 2. AgSbSe2)0.8(PbTe)0.2 bərk məhlulunun xüsusi müqavimətinin temperatur asılılığı. 

 

Şəkildən görünür ki, PbTe əlavə edilməsi 



 xüsusi müqavimətin qiymətinin təxminən 2 tərtibdən 

çox azalmasına gətirib çıxarır. Biz düşünürük ki, bu azalma əlavə elektroaktiv aşqar mərkəzlərinin 

əmələ gəlməsi ilə əlaqədardır. AgSbSe

2

)



0.8

(PbTe)


0.2

 bərk məhlulunun termoelektrik hərəkət qüvvəsinin 

ilkin tədqiqi də bu əlavə elektroaktiv aşqar mərkəzlərinin donor təbiətli olmasını deməyə imkan verir. 

 


IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS 

82

 



Qafqaz University                                                                                          29-30 April 2016, Baku, Azerbaijan 

PHYSICAL PROPERTIES OF R-F SPUTTERED ITO AND 

ELECTROCHEMICALY DEPOSITED ITO/CdS THIN FILMS 

J.A.GULİYEV, G.KH.MAMEDOVA, SH.O.EMİNOV,  

KH.D. JALİLOVA, A.A.RAJABLİ, N.J.ISMAİLOV  

Institute of Physics NAS Azerbaijan 



ceferqulyev@box.az 

AZƏRBAYCAN 



 

In the current study, we have fabricated nanostructures of Glass/IndiumTin Oxide (ITO) 

/Al

2

O(AAO) and Glass/ITO/CdS directly on transparent Soda lime glass substrates by combining the 



radio frequency (r-f) magnetron sputtering of both ITO and aluminum thin films with the 

electrochemical anodization of Al and electrochemical deposition of CdS thin films on glass/ITO 

substrate. Afterwards, it was simultaneously analyzed how the growth conditions and further 

annealing temperature affects the electrical and optical properties of ITO, CdS and AAO thin films. 

This was carried out in order to evaluate the contribution of an each component of 

Glass/ITO/AAO/CdS structure on properties of the whole system during the temperature treatments 

which it undergoes during fabrication of solar cell. 

ITO and Al thin films were prepared by using Leybold semi-automatic Z550 cathode sputtering 

system equipped with 2xPK150 magnetron sputtering cathodes with diameter 150 mm, one for DC 

and one for radio frequency (rf). ITO films have been deposited on 1.5x2 cm

2

 dimension soda-lime  



glass slides by rf power using In

2

O



3

-SnO


2

 target in Argon-Oxygen (Ar-O

2

) mixture with various ratio 



of O

2

 flow flux using Ar gas for 2 minutes for all samples. After deposition the films were annealed in 



tube furnace in air and Argon for 10 min at temperature 400°C. Aluminum films deposition was 

carried out on glass substrates that had been pro-coated with ITO layer without breaking the vacuum. 

Electrochemical anodization of Al was conducted in a simple, homemade two-electrode cell which 

was provided with electrical motor for intensive stirring of solution. For fabrication of AAOtemplates 

the glass-ITO-Al substrate (the anode) and an inert electrode (Pt-mesh) were placed opposite to each 

other in a 0.3 M oxalic acid solution. The process wasconducted under constant cell potential of 40 V 

at 3-5ºC and intensive stirring of solution for 5-10 min. depending on thickness of Al layer. Pore 

widening and barrier-layer etching were performed in an 5% orthophosphoric acid solution at 60ºC.In 

order to  fabricate  CdS thin films  the  glass slides covered by ITO layer used as working electrode, 

were cleaned in acetone ultrasonically. The electrolyte for CdS deposition was composed of 0.055M 

CdCl

2

 and 0.19M elemental sulfur, dissolved in dimethyl sulfoxide (DMSO) at 120 °C. Sulfur was 



dissolved in the solution at 150⁰C during 1 hour. Under dc electrodeposition condition, a constant 

current density of 15 mA/sm

2

was applied for 10-100 sec. Glass-ITO substrate was mounted vertically 



on the beaker containing the solution. After the deposition was complete, the substrates were removed 

from the cell and were allowed to dry in air. The dried samples were rinsed with acetone with aim to 

remove the excess Sulfur from the surface and finally dried.The samples were then dipped in saturated 

CdCl


2

 in methanol solution and annealed in air at 400°C for 10 minutes. The aim of this step was to 

facilitate the recrystalization and purification of CdS films and condition the surface prior to CdTe 

deposition. The EDX spectra and Raman spectrum of CdS thin film obtained in backscattering 

geometry by using con-focal measurement system at room temperature. The sample is exhibit 

relatively sharp crystal-like peaks at 300 cm

-1

 and 600 cm



-1

 corresponding to the 1LO and 2LO phonon 

modes correspondently. The FWHM (full-width half-maxima) of Raman peak at the 1LO phonons 

was estimated to be 40 cm

-1



Because our findings could be applied to the last generation of energy harvesting and storage 



devices such as nanostructured solar cells and supercapacitors, as well as thin films manufacturing, 

they are likely to be interest to the researchers in the field of material sciences, nanotechnology, 

applied physics and electronic engineering. 


Yüklə 22,28 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   14   15   16   17   18   19   20   21   ...   148




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin