- 107 - bo‘ylab harakat tezligiga nisbatan ta’sir kuchi oz talab
qilinadi.
Kuch oshirilishining uzluksizligi va birin ketinligi. Bu
qoida Nyutonning ikkita (inertsiya va tezlanish) qonunidan
kelib chiqadi. Eng katta kuch harakatni boshlash uchun, tinch
(turg‘un) inertsiyani yengish uchun kerak bo‘ladi. Masalan,
shtangani ko‘krakka olishga harakat boshlash uchun oyoqning
va yelkaning orqa muskullaridan, ularning kuchidan
foydalaniladi. Chunki uni to‘xtatish yoki tinch turgan jism
enertsiyasini ozgina bo‘lsa-da, o‘zgartirish uchun yana
qo‘shimcha zo‘riqish talab qilinadi. Aslida bu zo‘riqishdan
mashq tezligini yanada oshirishda samarali foydalansa bo‘lar
ekan. Mabodo yadro turtishning qaysidir joyida harakatning
ozgina sekinlashtirilishi yoki ushlanishiga yo‘l qo‘yilsa,
oldingi harakatning foydali effektidan mahrum bo‘lib qolish
mumkin. Harakatlarning uzluksizligi va davomiyligi texnik
tayyorgarligi yuqori bo‘lgan sportchilarda, ayniqsa uloqtirish,
sakrash, suzishning barcha turlarida yaqqol ko‘zga tashlanadi
va harakat samarasiga ta’sir qiladi.
Insonning kuch namoyon qila olishdagi asosiy faktor
– muskul zo‘riqishi, lekin uning tanasining massasi (vazni) ham
ma’lum darajada rol o‘ynaydi. Shunga ko‘ra,
absolyut va nisbiy kuch deb ham farqlanadi. Birinchisida insonning tanasi
vaznini hisobiga olmay, qandaydir bir harakatda kuch
namoyon qila olishi tushunilsa, ikkinchisida, uning tana
vaznining har bir kilogrammiga to‘g‘ri keladigan qilib
namoyon qilinadigan kuchning me’yori tushuniladi.
Kuchni o‘lchash. Absolyut kuch inson dinamometriyasi
ko‘rsatkichlari va boshqalarga asoslanib, ko‘tara oladigan yuk
