Microsoft Word etno kitab son srift 12
Yüklə 1,89 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
ETNOPSİXOLOGİYA
54 daxildir. Etnik identikliyin koqnitiv komponentinə ilk növbədə etnik məlumatlılıq, yəni etnos haqqında lazımi məlumata malik olmaq əsas yer tutur. Yəni, hər bir etnosun üzvü həm öz etnosu, həm də başqa etnosların tarixi, adət-ənənləri, ümumən mədə- niyyətinin xüsusiyyətləri haqqında məlumat və təsəvvürlərə malik olması başa düşülür. Affektiv komponentə isə fərdin daxil olduğu qrupa aid olmaq hissi, onun keyfiyyətlərini qiymətləndirməsi, onun üzvü olmağa münasibət aiddir. Etnik identikliyin affektiv (emosional) komponenti öz xalqının taleyi ilə bağlı olan məsələlərə dərin emosional reaksiyalar verilməsində aydın surətdə özünü göstərir. Xalqın, millətin müvəffəqiyyətinin milli qürur hissi doğurması, onun məğlubiyyətinin isə dərin kədər hissi yaratması, məhz etnik identikliyin emosional komponenti ilə əlaqədardır. Emosional identiklik hissi nə qədə güclü olarsa, etnos üzvlər arasında da bir o qədər güclü psixoloji birlik hissi yaranır. Bu halda etnosun özünə hörməti artır və milli iftixar hissi güclənir. Deməli, “Mən kiməm?”, “Biz kimik?” suallarına asanlıqla cavab vermək olur, yəni hansı xalqa mənsub olduğunu aydın surətdə təsəvvür edir və ona özlüyündə deyil, həm də başqaları qarşısında cəsarətlə cavab verə bilirsən. Bu halda həm vətəni və etnik mənşəyi, həm də öz xalqına məxsus etnik psixoloji xüsusiy- yətləri dərk etmiş olursan. Bu səviyyə artıq etnik özünüdərket- mənin formalaşdığını və təzahürünü bildirir. Bəs necə etmək olar ki, yeniyetmə və gəncin sosializasiya nəticəsində öz etnosu ilə bağlı mənimsədiyi məlumatlar, yəni etnik identifikasiyanın koqnitiv komponenti affektiv komponentə çevrilsin? Buna nail olmaq üçün, gəncin əldə etdiyi etnopsixoloji biliklər, onun üçün şəxsi məna daşımalıdır və həmin bilikləri sərvət kimi dəyərləndirməlidir. Fikrimizi Q.V.Ollportun nəzəri konsep- siyası əsasında izah edək. Q.V.Ollport marağın formalaşması mexanizmini açıqlayanda “sərvət” anlamına və bu əsasda iki kateqoriyanı “bilik” və “məna” kateqoriyalarını fərqləndirir. Əsl sərvət isə əslində bilik kateqoriyası ilə deyil məna kateqoriyası ilə |