Microsoft Word forma muhazire docx
Yüklə 0,96 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Kartoqrafiya
Ə
Qədim zamanlardan, yer səthini kiçilmiş təsvirini müstəvi üzərində də göstərilməsinə coğrafiya xəritəsi deyilir. Lakin bu sadə tərif dəqiq və tam deyil. Əvvala, həmin təriflər səthinin hər hansı fotoşəkli və bədii surətdə təsviri olan mənzərə şəkli üçün də doğrudur. Ikincisi, həmin tərifə görə xəritə yalnız yer səthini təsvir edir. Əslində isə müasir xəritələrin məzmununa müxtəlif təbii və ictimai-iqtisadi obyekt və hadisələr (məsələn, havanın temperaturu və təzyiqi, əhalini sıxlığı və milli tərkibi və s) də aiddir. Buradan aydın olur ki, yer səthini təsvir edən digər şəkillərdən fərqli olaraq coğrafiya xəritələtinin özünəməxsus xüsusiyyətləri vardır. Bu xüsusiyyətlər aşağıdakılardır: 1) xəritələrin riyazi qanun üzrə tərtib edilməsi: 2)_xəritə tərtibində kartoqrafik şərti işarələrdən istifadə edilməsi;3) xəritədə təsvir edilən obyekt və hadisələrin kartoqrafik generalizasiyası. 1. Xəritələrin riyazi qanun üzrə tərtib edilməsi. Yerin fiziki səthindən onun müstəvi üzərindəki təsvirinə keçmək üçün 2 əməliyyat tərtib olunur; a) Əvvəlcə, Yerin fiziki səthini səviyyə səthi üzərində proyeksiyası alınır. Həmin proyeksiya səviyyə səthinə perpendikulyar olan şaquli xətlərlə alındığından, coğrafi obyektlərin vəziyyəti plan üzrə düzgün təyin edilir. Səviyyə səthinin əmələ gətirdiyi fiqur- Yerin nəzəri forması olan geoid mürəkkəb olduğundan o, kartoqrafiya işlərində fırlanma ellipsoidi, yaxud da kürə ilə ( az dəqiqlik tələb olunan işlərdə) əvəz edilir. b) Sonrakı əməliyyat ellipsoid (yaxud kürə) səthindən müstəvi səthə keçməkdən ibarətdir. Demək Yer, kürə çəkilli olduğundan, onun düzgün forması əyani surətdə və heç bir təhrif olmadan yalnız qlobusda təsvir edilə bilər. Qlobus səthini isə dartılma və sıxılma olmadan müstəviyə çevirmək mümkün deyil. Ona görə də qlobus səthinin arası Melikov Behruz
|