Microsoft Word informatika cavab az docx
Sistemin entropiyası anlayı
Yüklə 0,78 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
8. Sistemin entropiyası anlayışı. Müəyyən bir α α α
α α α) ilə işarə olunan entropiyadır.Hər hansı β β β β məlumatı alındıqda sistemin entropiyası H β β β β
α α
α α α)> > > >H β β β β (α α α α), H(α α α α)< < < <H β β β β
α α
α α α)=H β β β β (α α α α) ola bilər,bunlar β β β β məlumatının məzmunundan asılıdır.Maraqlıdır ki,məhz H(α α α
β β β β (α α α α) fərqi alınan β
β β β məlumatının vacib xarakteristikasıdır. α α α α sistemi haqqında β β β β məlumatının bu xarakteristikası α α α α sistemi barədə β β β β məlumatındakı İ β β
β (α α α α) informasiyanın miqdarıdır: İ β β β β (α α α α)= H(α α α α)-H β β β β
α α
Aydindır ki, İ β β β β
α α
sa),mənfi ola bilər(əgər məlumat qeyri-müəyənliyi artırarsa) və sıfra bərabər ola bilər (əgər məlumat qərarın qəbulu üçün heç bir xeyirli informasiya vermirsə).So- nuncu halda H(α α α α)=H β β β β
α α
β β β məlumatı alındıqda dəyişmir və β β β β məlumatındakı informasiyanın miqdarı sıfra bərabərdir.Alinan β β β β məlumatı qeyri-müəyənliyi tamamilə aradan qaldırdıqda H β β
β (α α α α)=0 olur.Onda β β β β məlumatı α α α
β β β β (α α α α)= H(α α α α) olur. 9. İnformasiyanın kəmiyyət ölçüsü. Şennon düsturu. İnformasiyanın miqdarını müəyyən etmək üçün sistemin entropiyasinin necə qiymətləndirilməsini bilmək lazımdır.Ümumi halda K sayda mümkün vəziyyəti olan α α α
α α α) entropiyası Şennon düsturuna görə aşağıdakına bərabərdir: H(α α α α)=- ∑ = k i 1
i loq P i
burada P i -lər sistemin i-ci vəziyyətdə olması ehtimalıdır. Bu düsturu Klod Şennon 1950-cı ildə təklif etmişdir.Entropiya yalnız bir halda sifra bərabər olur,o halda ki,bütün P i -lər 0-dır yalnız birindən başqa və bu da vahidə bərabərdir.Bu halda qeyri-müəyyənlik olmur,sistem eyni bir vəziyyətdə olur.
Bütün ehtimallar bərabər olduqda H(α α α α) entropiyası maksimum qiymət alır. α α α α sisteminin i-ci vəziyyətdə olması ehtimalı P i =1⁄⁄⁄⁄k olduğundan H(α α α α) =- ∑ = k i 1
1
1
olur.Məsələn,0 və 1 simvollarından ibarət olan ikilik say sisteminin entropiyası H=loq2=1-ə bərabərdir. 10. İnformasiyanın sintaksis ölçüsü. İnformasiya miqdarının sintaksis ölçüsü verilənlərin həcmidir. β β β
dakı verilənlərin V d həcmi bu məlumatdakı simvolların (mərtəbələrin) sayı ilə ölçülür.Qeyd olunduğu kimi, ikilik say sistemində ölçü vahidi olaraq bit götürülür.Praktikada verilənlərin bu ən kiçik ölçü vahidi ilə yanaşı olaraq 8 bitə bərabər olan baytdan istifadə olunur.Eyni zamanda Kbayt(10 3 bayt), Mbayt(10 6 bayt), Hbayt(10 9 bayt) və Tbayt(10 12 bayt) kimi ölçü vahidlərindən də istifadə edilir.Baytlarla qısa yazılı məlumatların, kitabların, musiqi əsərlərinin, təsvirlərin ,proqram məhsullarının həcmi ölçülür.Aydındır ki,bu ölçü həmin informasiya vahidlərinin nə verdiyini xarakterizə edə bilməz.Kilobaytlarla hə hansı bir bədii ə səri,məsələn,deyək ki,M.İbrahimovun “Pərvanə”romanını ölçməklə onun sərt diskdə yerləşib-yerləşmədiyini və yaxud da sərt diskdə nə qədər yer tutduğunu öyrənmək olar. 11. İnformasiyanın semantik ölçüsü. İ nformasiyanın miqdarının semantik ölçüsü “ünvanın tezaurusu” ilə, daha doğrusu, informasiya qəbuleducisinin biliyi ilə təyin edilir. Çünki tezaurus dedikdə, xəbərlər və onların arasındakı əlaqələr məcmusu başa düşülür. Məsələn, insanın tezaurusu onun bilikləri cəmidirsə, kompüterin tezaurusu da informasiyanı qəbul etməyə, işləməyə, təqdim etməyə imkan verən proqramlar və qurğular çoxluğudur. Lakin qərar qəbulu üçün tezaurusu zənginləşdirən aktual informasiya daha qiymətlidir. Tezaurusu dəyişən informasiyanın miqdarı məhz semantik ölçünü ifadə edir. Başqa sözlə, semantik ölçü informasiyanın faydalılığını qiymətləndirməyə xidmət edir. Semantik informasiyanın miqdarı xəbərin məzmunluluğuna qiymət vermək üçündür. Semantik ölçü informasiyanın qəbulediciyə münasibətini təyin edir. Semantik ölçülər. Hər şeydən əvvəl qeyd edək ki, informasiyanın semantik kəmiyyət ölçüsü məna yükünün ölşülməsi istifadə oluna bilməz. Informasiya məna yükünün, başqa sözlə semantik səviyyədə kəmiyyətinin ölçülməsi üçün informasiyanın tezarus ölçüsü daha məqbul sayılır. Belə yanaşma İ.U. Şneyder tərəfindən təklif edilmişdir. İ.U. Şneyder informasiyanın semantik xassəni ilk növbədə istifadəçinin verilən xəbərləri qəbul etmək qabiliyyəti ilə əlaqələndirir və “istifadəçinin tezaurusu” anlayışı təklif edir. tezaurus verilən sistemin, istifadəçinin malik olduğu xəbərlər, məlumatlar məcmusu kimi anlaşılır. Informasiyanın məna yükü (S) və istifadəçinin tezaurusu (S
) arasında nisbətən asılı olaraq istifadəçi tərəfindən qavranılan və sonra öz tezaurusuna daxil edən informasiyanın semantik kəmiyyəti (İ c ) dəyişir S n =0 halında istifadəçi daxil olan informasiyanı anlamır və qavraya bilmir; S
halında isə istifadəçi verilmiş hadisə hər şeyi bilir və daxil olan informasiya ona lazım deyildir. Hər iki halda İ c =0 İ
-nin maksimum qiyməti ilə S
arasında uzlaşma olduqda əldə olunur bu halda daxil olan informasiya istifadəçi tərəfindən başa düşülür, onun üçün təzədir və tezaurusu zənginləşdirir. Deməli, xəbərdə olan semantik informasiyanın miqdarı, yəni istifadəçi tərəfindən alınan yeni biliklərin miqdarı şərti kəmiyyətdir. Belə ki, eyni bir xəbər məlumatlı istifadəçi üçün məna daşıyırsa, məlumatsız istifadə üçün mənasızdır. Eyni zamanda məlumatlı istifadə üçün anlaşılan, lakin onun bildiyi xəbər də semantik informasiyanın miqdarını dəyişmir.
Yüklə 0,78 Mb. Dostları ilə paylaş:
|