Microsoft Word islom ensik ziyouz com doc

KALOBODIY (yoxud al-Kaloboziy), Abu Bakr Muhammad ibn Ishoq al-Buxoriy (? - 990/ 
995 y.) - hanafiy mazhabining mashhur faqihi, tasavvufga doir arab tilida yozilgan eng 
dastlabki tartibli asarlardan birining muallifi. Buxorodaga Kalobod mahallasida tug‘ilib, 
shu yerda yashagan va vafot etgan. Muhammad ibn Fadldan huquqdan ta’lim olgan va 
so’fiy shayx Qosim Forisning shogirdi bo‘lgan. K. yozgan besh yoki olti asardan bizgacha 
ikkitasi yetib kelgan: Payg‘ambar (as)ning axloqqa doir ba’zi hadislariga yozilgan 
qisqacha sharh - "Ma’oniy al-axbor" va "at-Ta’arruf li-mazhab ahl at-tasavvuf" -
islomning dastlabki uch asri davrida islom tasavvufini o‘rganishda asosiy hisoblangan 
asarlardan biri. Kitob keyingi davr so’fiylari tomonidan yuqori baholangan, xususan, 
shayx Yahyo as-Suxravardiy al-Maqtul (1191 y. v.e.) bu hakda "Agar at-Ta’arruf 
bo‘lmaganda edi, biz so’fiylikni (tasavvufni) bilmagan bo‘lardik", degan. Bu bizgacha 
yetib kelgan so’fiylar qarashlari tizimi va tajribasi bayon etilgan birinchi asar bo‘lib, unda 
tasavvufdagi g‘oyalarni islomdaga u bilan tutashmagan qoidalar bilan kelishtirishga 
harakat qilinmagan, sufizm to‘lig‘icha musulmonchilik doirasidaligi va tizim sifatida u 
o‘zining dindorligi bilan shubha tug‘dirmasligini tushuntirishga harakat qilingan. 
Asar 75 bobdan iborat bo‘lib, ularni uch qismga ajratish mumkin: 1-(1-4, 64-75-boblar) 
tarixiy: so’fiy va tasavvuf tushunchalarini belgilash, eng muhim shaxslar, ularning 
so’fiylikdagi jasoratlari haqidagi hikoyalar va afsonalar; 2-(5-30-boblar) apologetik 
(madh etuvchi): sufizm qarashlari tizimi, uning "chinislomiy"ligini isbotlash; 3-(31-63-
boblar): sufizm amaliyoti, zohidlik yo‘lining asosiy bosqichlari, darvishlar orasida qabul 
qilingan texnik atamalar. K. asariga ko‘plab sharxdar yozilgan. Ayniqsa, uning 
zamondoshi va ehtimol shogirdi Abu Ibrohim Ismoil ibn Muhammad al-Mustammiy 
(1042 y. v.e.) tomonidan fors tilida yozilgan "Nur al-muridin" kitobi mashhur bo‘lgan. Bu 
sharh sufizm tarixi bo‘yicha manba sifatida original asardan deyarli qolishmaydi. Uning 
nusxalaridan biri 1081 y. ko‘chirilgan bo‘lib, u bizgacha yetib kelgan fors qo‘lyozmalari 
ichida ikkinchi eng qad. qo‘lyozma hisoblanadi.

---

Islom Ensiklopediyasi