Microsoft Word islom ensik ziyouz com doc

 
MUHAMMAD SHAYBONIY, to‘liq ismi Abu Abdulloh Muhammad ibn al-Hasan (749-
805) -faqih, musulmon huquqshunosligini bir tizimga solib, tartib beruvchilardan biri. 
Vosit sh.(Iroq)da mavlo oilasida tug‘ilgan. 14 yoshidan 18 yoshigacha Abu Hanifa 
mashg‘ulotlariga qatnagan, so‘ngra bir muncha payt Abu Yusufdan saboq olgan. 20 
yoshida Kufaning jome masjidida va’z aytgan. Sufyon as-Savriy (777-78 y.v.e.) va 
Abdurahmon al-Avzo’iy (774 y.v.e.) ma’lumotlaridan foydalanib hadislarni o‘rgangan. 3 
yil mobaynvda Madinada Molik ibn Anas ma’ruzalarini tinglagan. Iroqqa qaytib kelgach, 
M.Sh. Bag‘dodning eng e’tiborli faqihlaridan biriga aylangan. 792-93y.larda zaydiylar 
imomi Yah’yo ibn Abdullohni qo‘llab-quvvatlagani uchun xalifa Horun ar-Rashidning 
qahriga uchragan. Biroq, keyinchalik xalifa o‘z qarorgohini Furotga ko‘chirishga jazm 
qilganida xalifa M.Sh.ni xalifaljning yangi poytaxti - Rakka sh. qozisi etib tayinlaydi. 805 
y. Xurosonga yo‘l olgan xalifa Horun ar-Rashid M.Sh.ni o‘zi bilan olib ketgan. Xalifa uni 
Xuroson qozisi etib tayinlamoqchi edi. Biroq, u yo‘dda, Ray sh. yaqinida vafot etgan. 
M.Sh. juda katta sa’y-harakat qilib, asarlarida Abu Hanifa ilmiy merosini to‘plagan. Shu 
bilan birga uning qarashlari ko‘p hollarda Abu Hanifanikidan farq qilgan. M.Sh. fiqhga 
ovd al-Mabsut (2-nomi - Kitob al-asl fi-l-furu) to‘plamini tuzgan va unga Kitob az-
ziyodatni qo‘shimcha qilgan; fiqhga doir katta ma’lumotnoma - Kitob al-jome al-kabir va 
kichik ma’lumotnoma - Kitob al jome as-sag‘irni, shuningdek, harbiy huquqqa oid asar 
va b.ni yozgan. M.Sh. imom Molik ibn Anasning al-Muvatta asarini tuzuvchi va 
sharxlovchisidir. M.Sh. shogirdlari orasida eng mashhuri shofi’iy mazhabi asoschisi 
Muhammad ash-Shofi’iy hisoblanadi. 

---

Islom Ensiklopediyasi 
www.ziyouz.com kutubxonasi 
212
MUHARRAM (arab. - taqiklangan, muqaddas) - qad. arablarning Oy taqvimvda, 
shushshgdek, musulmonlarning hijriy yil hisobida birinchi oy. M. islomdan ilgari ham 
arablarda muqaddas oy hisoblangan, bu oyda qabilalar o‘rtasidaga urush-janjallar va 
qon to‘kishlar taqiqlangan. Bu M. oyining nomidan ham ko‘rinib turadi. M. oyining 
birinchi o‘n kunida shialar imom Husaynni yodlab motam tutadi, turli diniy marosimlar 
o‘tkazadi (q. Ashuro). Islomda M. urush man qilingan to‘rt oyning biridir. 
MUHOJIR ("hijrat qilgan") - Makka fathiga qadar Muhammad (sav)ga ergashib 
Madinaga ko‘chib borgan musulmon. Dastlabki yillarda M.lar soni yuzga yaqin erkak 
bo‘lgan. Badr jangida 70 ga yaqin kishi qatnashgan. Ular musulmon jamoasining eng 
sara qismini tashkil qilgan. Ular imon, e’tiqod yo‘lida qarindoshlik rishtalarini uzib, uy-
joy, mulklarini tashlab Rasululloh (sav)ga ergashganlar. 
Dastlabki davrda M.larning ko‘pchiligi badavlat dindoshlari xayriyalari hisobiga qashshoq 
yashaganlar (Qur’onda saxiylikka qilingan ko‘plab da’vatlar shu bilan bog‘liq), lekin, 
yahudiylarning Banu Nadir qabilasi ko‘chirib yuborilgach, ular uy va yerlarga ega 
bo‘lishgan, o‘lja hisobiga boyiy boshlashgan. Umar I ularga boshqa musulmonlarga 
qaraganda kattaroq maosh belgilagan (qancha ilgari hijrat qilgan bo‘lsa shuncha ko‘p); 
o‘lja taqsimotida ularga ko‘proq ulush ajratilgan. Hatto 8-a. boshidagi Misr hujjatlarida 
Mlarga atalgan ta’minotlar alohida qayd etib o‘tilgan. Xalifalik taxtiga da’vogarlarning 
barchasi M.lar ichidan chikqan. Muhammad (sav) M.lar qatoriga Makkadan 
Habashistonga ko‘chgan va 629 y. Madinaga qaytib kelgan musulmonlarni ham 
kiritganlar, lekin Umar I maosh belgilash chog‘ida ularni oliy darajaga kiritmagan, zero, 
ular dastlabki janglarda qatnashmaganlar. Keyinchalik ularni M. deb atashmagan.