Microsoft Word islom ensik ziyouz com doc

www.ziyouz.com kutubxonasi 
253
4. Makruh. Yolg‘iz juma yoki shanba yakshanba kunlarida, shuningdek, ikki hayitda 
tutilgan R.lar. 
RO’ZA HAYITI - q. Hayit 
 

---

Islom Ensiklopediyasi 
www.ziyouz.com kutubxonasi 
254
- S -
SABAIYLAR, as-Saba’iya - "o‘ta" shialarning g‘oyaviy o‘tmishdoshlari; Abdulloh ibn 
Saba’ning izdoshlari. Sunniy mualliflar S.ni Ali (kv) ibn Abu Tolibni ilohiylashtirishni 
targ‘ib qilgan islomdagi eng dastlabki guruh deb hisoblashgan. Rivoyatlarga ko‘ra, Ali 
(kv) uni xudo deb e’lon qilgan S. guruhini gulxanda yondirishga buyruq bergan, bunga 
javoban S. "endi biz sening haqiqatan ham xudo ekanligingni bildik, zero faqat xudogina 
o‘t bilan jazolaydi" deganlar. S. Ali (kv)ni vafot etganligini rad etadilar, ularning fikricha, 
u dushmanlaridan o‘ch olish va adolat o‘rnatish uchun qaytib kelar emish. Ali (kv)ni 
payg‘ambar Muhammad (sav)ning vasiyatlariga ko‘ra, vorisi deb e’lon qilgan S. islomda 
birinchi bo‘lib, Ali (kv) imomligini to‘xtashi (tavaqquf) va uni Qiyomat kunigacha Mahdiy 
sifatida qaytishi" (ar-raj’a) haqidagi g‘oyani ilgari surganlar. Bu tasavvurlar keyinchalik 
"o‘ta" shialar, xususan kaysoniylar orasida rivojlangan, ular imomlarni "yashirin holati" 
(al-g‘ayba) va ularni Xaloskor (al-Mahdiy) sifatida qaytib kelishi haqidagi g‘oyani ishlab 
chiqqanlar.
 
SABR - g‘am-kulfat, azob-musibatlarga chidash, toqat qilish; o‘z ixtiyori bilan nafsni 
tiyish; yoqmagan narsa sodir bo‘lganda Alloh taolodan qo‘rqib va Uning roziligidan 
umidvor bo‘lib o‘zini tutishlik. Islomda to‘g‘ri yo‘ldan adashmasdan borish uchun kishi o‘z 
mayllarini so‘ndirishi lozimligi ta’kidlanadi. S.li bo‘lish musulmonlarning asosiy 
fazilatlaridan biri hisoblanadi. Qur’onning bir necha oyatlarida musulmonlarning S.li 
bo‘lishiga da’vat bor. Hadislarda inson uchun S.dan yaxshiroq va ulug‘roq ne’mat ato 
etilmagani bayon qilingan. Tasavvufda S. turlicha talqin etiladi. S. doim kerak. Yaxshilik 
yetganida ham, yomonlik yetganida ham, zarar-kamchilik paytda ham, foyda-borchilik 
paytida ham. Yo‘qchilikka S. qilish oson. Ammo borchilik, to‘qchilikka hamma ham S. 
qila olmaydi. Aslida esa, banda og‘ir paytda bardosh bilan, ne’mat yetganida shukr va 
yaxshilik bilan S. qilish kerak. Ulamolarning ta’kidlashlaricha, S. turli xil bo‘ladi. Eng 
ulug‘ S. imon - islom talablarini bajarish yo‘lvdagi qiyinchiliklarga chidash. Odamlarning 
noo‘rin tasarruflariga S. qilish. Yetgan musibatlar va ne’matlarga S. qilish va h.k. 
S. ko‘pchilik xayol qilgandek salbiy ma’noda, ya’ni nima bo‘lsa ham S. qilyapman, deb 
jim-harakatsiz turish emas, balki Allohning aytganini bajarish jarayonida duch keladigan 
mashaqqatlarni yengashdagi S.dir. Eng bosh S. havoi nafs, rohat-farog‘at, mansabni 
tark qilib, Allohning aytganiga yurishga chidamdir. Qur’oni karimda S.ga da’vat ko‘p 
gakrorlanadi. Chunki, Allohga toatda ham, gunoxdan saqlanish yo‘lidagi to‘siqlarni 
yengish uchun ham, zaiflik kelib qolganda ham, havoi nafsni jilovlash uchun ham S. 
kerak va h.k. O’tgan ulamolar S.ni umumiy tarzda uchga bo‘lganlar: 
Birinchisi: Alloh harom qilgan narsalardan va gunoxlardan saqlanishga S. Ikkinchisi: toat 
va kurbat hosil qilish uchun S. 
Uchinchisi: yetadigan musibat va qiyinchiliklarga S. Payg‘ambar (as)ning hadislarida 
ham S.ga ko‘plab chaqiriqlar bor. A.bu Musodan rivoyat qilinadi: ''Hech kimga sabrdan 
ko‘ra yaxshiroq va kengroq ne’mat ato qilinmagan", dedilar. Rasululloh (sav): 
"Odamlarga aralashib, ularning ozorlariga S. qilgan musulmon, ularga aralashmaydigan 
va ozorlariga S. qilmaydigan musulmondan yaxshidir", deydilar. Bundan odamlarning 
ozoridan qo‘rqib ularga aralashmay qo‘yish durust emasligi chiqadi. Odamlarga aralashib 
ularning ozorlariga S. qilgan odam savob oladi. U o‘sha aralashishi davomida ularga 
yaxshilik ham qilib yurgan bo‘ladi. Odamlarga aralashmagan kishi esa, ko‘pchilikka foyda 
yetkazishdan bosh tortgan bo‘lishi mumkin. 

---

Islom Ensiklopediyasi