Microsoft Word islom ensik ziyouz com doc

www.ziyouz.com kutubxonasi 
288
TAYAMMUM (arab.) - tahoratning bir turi. Suv bo‘lmaganda qum yoki tuproq bilan 
tahorat qilib, ramziy poklanish. Suv bo‘lmaganda yoki suv bo‘lsa ham undan foydalanish 
kasallikka olib kelsa, suvni olish imkoniyati yo‘q hollarda T. g‘usl hamda tahoratning 
o‘rniga o‘tadi. T. qilish Qur’on oyatlari va sunnat ila sobit bo‘lgan. Payg‘ambarimiz "agar 
ummatim o‘n yil suv topa olmasa T. kifoya qiladi", deganlar. T.ning 4 ta farzi bor. 1. 
Niyat. 2. Yer jinsidan bo‘lgan toza tuproq, 3. Ikki qo‘lni tuproqqa yoki yer jinsidan 
bo‘lgan narsaga yoki ursa changgi chiqadigan ko‘rpa, yostiq va b. toza matoga bir bor 
urib, yuziga surtadi. 4. Ikkinchi bor yana ikki qo‘lni urib, ikkala qo‘lini tirsagi ila qo‘shib 
surtadi. 
 
TAQVO (arab. - saqlanish, parhezkorlik, xudodan qo‘rqish) - islomda dindorlikni 
ifodalovchi tushuncha. Qur’oni karim va hadisi shariflarda T. bir necha mazmunlarda 
keladi. Mas., Allohdan qo‘rqish, do‘zahdan saqpanish, parhezkorlik va b. Odatda dinga 
juda berilgan, o‘zini harom va shubhalardan saqpab yuruvchi odam taqvodor deb 
atalgan. Allohga T. qilish undan qo‘rqishdir. Allohdan qo‘rqish esa, gunoh ishlarni tark 
etish va b. savob ishlarni ko‘plab qilish bilan sodir bo‘ladi. Islom dinini bir tomonlama 
talqin qiluvchilarda taqvodorlik to‘g‘risida noto‘g‘ri tushuncha shakllangan. Aksarilar T.ni 
tarki dunyo qilish, qorong‘i xonaga kirib zikru ibodat bilan mashg‘ul bo‘lish deb 
tushunadilar. Hazrati Umar (ra)dan T. nima, deb so‘raganda, arablar sertikon 
maydondan yalang oyoq bo‘lib, tikondan saqlanib o‘tib ketishni T. deb ataydilar, 
deganlar. Xayotda gunoh ishlar ham xuddi tikonlarga o‘xshaydi, kim ulardan ehtiyot 
bo‘lmasa, ozor chekadi, ulardan saqlanib yurgan kishi esa, T. qilgan bo‘ladi. Oqibatda T. 
inson qalbidagi holatga aylanadi. Bu holat qalbni hassos qilib, har doim Allohdan qo‘rqish 
sezgisi bilan yashaydigan qilib qo‘yadi.
TAQDIR (arab. - oldindan belgalangan hayot yo‘li), q i s m a t - inson hayoti va 
faoliyatini hamda olamdagi barcha hodisalarni Alloh irodasiga bog‘lovchi diniy tasavvur. 
Islomda (sunniylikda ham, shialikda ham) rasman e’tirof etilgan aqidalardan biri. T.ga 
ishonish barcha dinlarga xosdir. Lekin ularning har birida o‘ziga xos xususiyatlar bilan 
talqin etiladi. Islomda T. xudoning qudrati tarzida namoyon bo‘ladi. Qur’onda "odamlar 
faqat xudo xohlaganinigina xohlay oladilar", "xudo o‘z istaganini qiladi" degan oyatlar 
bilan ta’kidlanadi. Islomda T. masalasida qadariylar bilan jabariylar o‘rtasida tortishuvlar 
bo‘lgan, kalomda o‘rtacha yo‘l topishga harakat qilingan. Mutakallimlar taqdirni inson 
iroda erkinligi bilan kelishtirishga harakat qilgan, bandaning gunohlardan xoli bo‘lishi, 
uning diniy e’tiqodiga, diniy faoliyatiga - savob ish, xayr-ehson qilishga bog‘liq deb 
bilgan.