Microsoft Word islom ensik ziyouz com doc

ZAYDIYLAR - shialikda vujudga kelgan firqa tarafdorlari. 8-a. o‘rtalarida paydo bo‘lgan. 
Arab xalifaligida ziddiyatlar keskinlashib, guruhlar o‘rtasidagi kurash kuchaygan, 
umaviylar hokimiyati inqirozga uchragan davrda vujudga kelgan. Firqa shialarning 5-
imomi Muhammad al-Bokirning ukasi Zayd ibn Ali Zayn al-Obidin nomi bilan atalgan. 
864 y.da Z. qo‘zg‘oloni Shim. Eronda g‘alaba qilib, mustaqil davlat vujudga keldi. 
Tabariston, Daylam, Gilon viloyatlarini o‘z ichiga olgan bu mustaqil davlatdagi Z. 
imomlari 300 yilcha hukmronlik qilgan. 901 y.da Z. Yamanda ham hokimiyatni qo‘lga 
kiritib, mustaqil davlat tuzgan. Yamanda Z. hukmronliga 1962 y. 26 sent. inqilobigacha, 
ya’ni Yaman respublika deb e’lon qilinguncha davom etgan. Z. Zaydni so‘nggi 5-imom 
hisoblab, undan keyingi shia imomlarini tan olmaydi. Ular o‘z aqidalari va marosimlari 
jihatidan shialar va sunniylar o‘rtasida turib, har ikkala oqimga nisbatan murosasozlik 
yo‘lini tutadi. Z. yashiringan imom Mahdiyga ishonmasliklari, Alidan ilgarigi uch xalifa 
(Abu Bakr, Umar, Usmon)ni la’natlamasliklari, taqiyya tamoyilini va muta (yoki siyg‘a) 
nikohini inkor etishlari bilan shialardan, avliyolar va mozorlarga sig‘inishni hamda 
darvishlik va zohidlikni inkor etishlari bilan sunniylardan ajralib turadilar. O’z aqidalarida 
mu’taziylardan iroda erkinligi va Qur’onni Alloh yaratganligini, xorijiylardan esa, diniy 
e’tiqodni amaliy faoliyat bilan mustahkamlash tamoyillarini qabul qilib olganlar. Hoz. 
Yaman aholisining yarmidan ko‘prog‘i Z. firqasiga mansub. Saudiya Arabistonida, 
Pokiston va b. davlatlarda xam bor 
ZAYNIDDIN BOBO, Shayx Abu Bakr Zayniddin boboKo‘yi Orifon Toshkandiy (1164-
1259) - shayx. Otasi Shayx Shahobiddin Abu Hafs Umar Suxravardiy, Bag‘dodning katta 
mutasavviflaridan bo‘lgan, suxravardiya tariqatiga asos solgan. Shayx Shahobiddin 
Suxravardiy 1215 y. Bag‘dod xalifasining elchisi sifatida xorazmshoh Muhammad 
huzuriga kelgan. Shunda Z. ham otasi bilan Movarounnahrga kelgan va keyinchalik 
Shosh (Toshkent)da, shaharning Ko‘kcha dahasidagi Ko‘yi Orifon mahallasi (laqabi 
shundan)dagi mavjud maqbara chillaxonasida hayot kechirgan va tasavvuf bilan 

---

Islom Ensiklopediyasi 
www.ziyouz.com kutubxonasi 
329
shug‘ullangan. Tarixiy manbalarda Z. "sayyidlarning ulug‘i va sharif kishilarning 
karomatlisi va buyugi", "oriflarning qutbi va ishonchli rahnamosi" deb ta’riflanadi. Amir 
Temur 1391-92 va 1402 ylarda Z. maqbarasini ziyorat qilgan va ta’mir ettirgan. Z. 
Toshkentda vafot etgan.