Microsoft Word islom ensik ziyouz com doc

www.ziyouz.com kutubxonasi 
65
yilligini nishonlash haqida"gi qarori (1997 y. 29 apr.) asosida Samarqandda yubiley to‘y-
tantanalari bo‘lib o‘tdi. Alloma abadiy qo‘nim topgan Chelak tumanidagi Xartang 
qishlog‘ida ulkan yodgorlik majmui ochildi (q. Imom al-Buxoriy yodgorlik majmui). 
"Imom al-Buxoriy va uning dunyo madaniyatida tutgan o‘rni" mavzuida xalqaro 
konferentsiya o‘tkazildi. 
O’zbekistonda B. xotirasi munosib tarzda abadiylashtirilgan. Toshkent islom in-ti (oliy 
ma’had)ga B. nomi berilgan. B.ning hayoti va ijodiga bag‘ishlab bir necha tillarda kitob-
albom, 2 qismli film (1995), "Hadis ilmining sultoni" 4 qismli kino qissa (1998) 
yaratilgan. 

---

Islom Ensiklopediyasi 
www.ziyouz.com kutubxonasi 
66
- D -
DABBAT ul-ARZ (arab. - Yer hayvoni) - oxir zamon kelganining bir alomati sifatida 
chiqib keladigan Yer hayvoni. Bu xususda Qur’oni karimda xabar berilgan: "Qachon 
(kofirlarning) ustiga so‘z-azob tushganida (ya’ni, qiyomat yaqinlashib qolganida) Biz ular 
uchun yerdan bir jonivor chiqarurmiz. U ularga odamlar Bizning oyatlarimizga 
ishonmaydigan bo‘lib qolganlari haqida so‘zlar" (Naml, 82-oyat). 
D. ul-a.ning, ya’ni yer hayvonining chiqishi haqida ko‘pgana hadislar vorid bo‘lgan. Lekin 
ularning hammasini ham sahih deb bo‘lmaydi. Ayniqsa, bu jonivorlarning sifatlari 
keltirilgan xabarlar sahixlikdan yIroqdir. Aslida, mo‘min odamga uning vasfini bilishdan 
ma’no yo‘q. Yer hayvonining chiqishi qiyomat alomatlaridan ekani, kofirlar azobga 
mustahiq bo‘lishi, endi ularning tavbasi qabul etilmasligi, qilmishlariga yarasha hukm 
qilinishi, o‘sha jonivorning ularga gapirishi, uning mo‘minga ham, kofirga ham tanish 
bo‘lishini ifodalovchi Qur’oni karim va hadisi shariflar hujjati bilan kifoyalanish shart. 
Hayvonning gapirishi g‘ayritabiiy tuyuladigan kishilarga javob shulki, uni yaratgan Zot 
gapirtirishga ham qodirdir. D.ul-a. chiqqan kuni Alloh taoloning oyatlari va oxirat kunini 
inkor qiluvchi odam qolmaydi. Lekin, yuqorida aytib o‘tilganidek, o‘sha kunda keltirilgan 
imon, tavba, istig‘for va amallar qabul qilinmaydi. 
DABUSIY, Abu Zayd Abdulloh ibn Umar ad-Dabusiy (? - 1038) - hanafiylikdagi yirik 
faqihlardan; fiqhdagi ziddiyatlarni o‘rganishga asos solgan. Samarqand viloyatvdaga 
Dabusiya sh.da tug‘ilgan. Fiqhga doir 7 asar yozgan. Sam’oniyning yozishiga ko‘ra, D. 
Buxoroda yashagan, Bag‘dodda ta’lim olgan. Buxoro va Samarqandning yirik olimlari 
bilan munozara olib borgan. Qabri Buxoroda, imom Abu Bakr ibn Tarxon mozori yonida.
DAJJOL (arab. - aldamchi, firibgar) -islom diniga ko‘ra, qiyomat oldidan paydo 
bo‘ladigan va dindorlarni xudo ko‘rsatgan to‘g‘ri yo‘ldan ozdiradigan bir ko‘zli 
odamsimon maxluq. U, shuningdek, al-Masih al-Kazzob va al-Masih al-Dajjol deb 
ataladi. Qiyomatga yaqin u yovuzlik timsoli sifatida ezgulik tarafdorlari bilan jang qilib, 
oxir-oqibatda mag‘lub bo‘lishi haqida rivoyatlar bor. Islomga ko‘ra, D. Iblis bilan 
aloqador bo‘lib, qiyomatga yaqin insonlarni to‘g‘ri yo‘ldan og‘dirish uchun o‘zini haqiqiy 
Iso (as) yoxud al-Mahdiy deb ataydi. Bungacha u Hind okeanidaga orollardan birida 
qoyaga zanjirband qilingan holda yashaydi: orol yaqinidan o‘tayotgan kemadagalar u 
yerdan musiqa tovushini eshitadilar. D. bir ko‘zli, terisi qizil, peshonasida kof harfi yoxud 
kofir yozuvi bor. Qiyomatdan oldin D. Sharq tomondan ulkan, bahaybat eshakda paydo 
bo‘ladi, uning ortidan barcha dinsizlar va munofiqpar ergashadi. U Makka va Madinadan 
boshqa butun dunyoda o‘z hokimiyatini o‘rnatadi. Uning podsholigi 40 kun (yoxud yil) 
davom etadi, so‘ngra Alloh tomonidan yuborilgan Iso (as) va al-Mahdiy uni mag‘lub etib, 
o‘ddirishadi.