Microsoft Word islom ensik ziyouz com doc

 
DOMLA - diniy maktab va madrasalarda talabalarni o‘qituvchi shaxs; din va shariat 
peshvosi. "D." so‘zi qachon iste’molga kirgani haqida biron ishonchli manba yo‘q. Lekin 
"D." "mullo" so‘zidan olinib, uning asosida sanskritcha "dodo" (ota) so‘zi yotadi. Dastlab 
"mullo" so‘zi oldiga "dodo" so‘zi qo‘shilib "dodomullo" deyilgan, so‘ng qisqartirib 
"domullo" ("katta mulla") bo‘lgan.
DOR ul-BAQO (arab. boqiylik uyi) - islom dinida abadiylik dunyosi, oxirat (narigi dunyo) 
haqidagi tushuncha. Bunga ko‘ra, u joyda o‘lim yo‘q, doimiy yoshlik hukm suradi, noz-
ne’matlar zavol topmaydi, taomlar o‘z-o‘zidan hazm bo‘ladi, chiqindilar bo‘lmaydi. 
Qur’onda oxiratning abadiyligiga dalolat qiluvchi oyatlar bor.
DOR ul-ISLOM ("Islom hududi") - dor ul-harb. zid ravishda mamlakat hayoti to‘laligicha 
shariat yo‘li bilan tartibga solib turiladigan, musulmon hukmdorlari qo‘l ostidagi barcha 
musulmon mamlakatlarning umumlashma belgisi. 

---

Islom Ensiklopediyasi 
www.ziyouz.com kutubxonasi 
72
DOR ul-SULH ("tinchlik sulhi hududi") -islom futuhoti davrida musulmon bo‘lmagan 
aholining musulmonlar bilan to‘lanadigan soliq mikdori va aholining huquqiy holatini 
belgilab berish haqida sulh tuzgan viloyatlarni anglatuvchi umumlashma atama; sulh 
shartlari tuzilmagan joylarda ilgarigi tartiblar mavjud bo‘lgan D. ul-S. aholisi (ahd as-
sulh)ga ahl-uz-zimma sifatida qaralgan, lekin D. ul-S.lik savdogarlar dor ul-islomga 
qaraganda 2 barobar ko‘p boj to‘lashgan. Xalifalik parchalanib ketgach, musulmon-
hukmdorlar hukm surgan barcha viloyatlar, aholisining tarkibi va qo‘shni sof musulmon 
davlatlari bilan o‘zaro munosabatlari qandayligidan qat’i nazar, dor ul-islom sifatida 
qarala boshlagan. Nomusulmon davlatlar bilan tuzilgan bitimlar esa, davlatlararo oddiy 
shartnomalar maqomini olgan. 
DOR ul-FANO (arab. foniylik uyi) - islom dinida inson yashayotgan dunyo (bu dunyo) 
"foniy" (o‘tkinchi) ekanligani bildiruvchi tushuncha. Unga ko‘ra, bu dunyo yaxshi va ezgu 
amallar, savob ishlar qiladigan joy; D. f.da dor ul baqo uchun tayyorgarlik ko‘riladi. D. f. 
g‘oyasi tasavvufda rivoj topgan, bu dunyoga befarq qarash, dunyo lazzatlaridan voz 
kechish ayrim tasavvuf arboblariga xos amallardan hisoblanadi. Bu dunyoni D. f. deb 
atash 9-10-a.larda ayniqsa, malomatiylar tariqatida keng rasm bo‘lgan.