Microsoft Word islom ensik ziyouz com doc

 
FAY ("qaytarish") - musulmonlar g‘ayridinlardan tinch yo‘l bilan oladigan barcha 
narsalar: soliqlarning barcha turi va baytulmol. Qur’onda aytilishicha, "ma afa’a Allohu 
ala rasulihi minhum" (Alloh ulardan O’zining rasuliga qaytargan narsa", 59:6), ya’ni, 
jangsiz qo‘lga tushirilgan o‘lja ("uning uchun jangga na otlarni, na tuyalarni solganlar") 
Muhammad (sav)ga in’om etiladi (nomunosib egalaridan qaytarilgan) va u zot undan o‘z 
xohishlaricha egalik qilishlari mumkin.
 
FAYZ - otilib chiqish, nur chiqarish. Musulmon ilohiyoti va falsafiy adabiyotda ilohiy 
manbadan (q. Sudur) olamni yaralish jarayonini (odatda uch bosqichda) anglatish uchun 
qabul qilingan istiloh. 
Ixvon as-safoga ko‘ra, Alloh olamni uch bosqichli emanatsiya (nur chiqarish): Avvalgi 
aql (al-akl al-avval) - Umumiy ruh (an-nafs al-kulliya) - Materiya (al-xayula) vositasida 
yaratgan. 

---

Islom Ensiklopediyasi 
www.ziyouz.com kutubxonasi 
79
FALSAFA - yunoncha "sevaman" ma’nosida keluvchi "filo" bilan "hikmat" ma’nosidagi 
"sofia" so‘zlaridan paydo bo‘lgan va "hikmatni sevaman" ma’nosini ifodalovchi 
"filosofiya" so‘zi arabchaga "falsafa" shaklida ko‘chgan. Mil. av. 7-a.ga qadar borliqning 
boshlang‘ich unsurlari ustida bosh qotirgan va borliq haqida umumiy bir nazariyani 
o‘rtaga tashlaganlar "hakim" ma’nosidagi "sofos" ifodasi ila atalishgan. Ammo ilk daf’a 
Pifagor, insonni sofos deb bo‘lmaydi, chunki aslida sofos Allohdir, degan g‘oyani ilgari 
surgan, binobarin, inson faqat "filosofos" bo‘la olishi mumkinligini aytgan. Usha davrdan 
keyin borliqni yanada teran anglab, uyg‘un bir shaklda tushuntirib berganlar "filo-sofos" 
(hikmatni sevuvchi) nomini olishgan va bu kalima arabchaga "faylasuf" (ko‘pligi 
"falosifa") tarzida o‘tgandir. Tarixda bu unvon ila atalgan ilk mutafakkir Fales (Thales) 
bo‘lgani ma’lum. 8-a.dan e’tyboran Yslom olami yunoncha va suryoniychadan qilingan 
tarjimalar orqali Falsafa bilan tanishdi va ilk islom faylasufi bo‘lgan al-Kindiy (252/866 y. 
v.e.) "falsafa" atamasiga olti xil boshqa-boshqa ta’rif bergan: 1) hikmatni sevish; 2) 
insonning kuchi yetganicha buyuk Allohning fe’llariga o‘xshashi; 3) o‘limni istash; 4) 
hunarlarning hunari va xikmatlarning hikmati; 5) inson o‘zini bilishi; 6) insonning kurbi 
yetgancha abadiy va kulliy bo‘lgan borliklarning haqiqatini, mohiyati va sabablarini 
bilishi...