Microsoft Word islom ensik ziyouz com doc

 
DINIY TASHKILOT — diniy ehtiyojlarni birgalikda qondirish yoki qondirishga 
ko‘maklashish maqsadida tuziladigan va diniy marosimlarni ado etish asosida ish 
ko‘radigan ixtiyoriy, teng huquqli va o‘z-o‘zini boshqaruvchi uyushma. Ayni vaqtda 
fuqarolarning vijdon erkinligini kafolatlovchi tuzilmalardan biri hisoblanadi. D. t. larning 
eng muhim belgisi ularning o‘z-o‘zini boshqarishidir, ya’ni, ular ma’muriy jihatdan davlat 
idoralaridan ajratilgan. D.T.larning faoliyati qonunlarga zid kelmasa, davlat ularning 
ichki aqidaviy ishlariga aralashmaydi. Ular o‘z ustav (nizom)lariga muvofiq tashkil topish 
va ish yuritish, xodimlarni tanlash, tayinlash va almashtirish huquqiga egadir. "Vijdon 
erkinligi va diniy tashkilotlar to‘g‘risida"gi O’zbekiston Qonunida ta’kidlanganidek, 
O’zbekiston Respublikasi fuqarolarining dinga e’tiqod qilish, ibodat, rasm-rusmlar va 
marosimlarni birgalikda ado etish maqsadida tuzilgan ko‘ngilli birlashmalari (diniy 
jamiyatlar, diniy o‘quv yurtlari, masjidlar va b.) D. t.lar deb e’tirof etiladi. Tegishli ustav 
(nizom) asosida faoliyat yurituvchi respublika diniy uyushmalari O’zbekiston 
Respublikasi Adliya vazirligi tomonidan ro‘yxatga olinadi. Viloyat, tuman va shahar, 
shaharcha va qishloq hududida bo‘lgan D. t.lar tegashli viloyatlar, shuningdek, Toshkent 
sh. hokimiyati adliya boshqarmalari tomonidan ro‘yxatga olinadi. D. t. ro‘yxatga 
olingandan so‘ng u yurvdik shaxs deb tan olinadi. D. t.lar tasarrufida binolar (masjidlar), 
transport vositalari, pul va b. mulklar bo‘lishi mumkin. D. t.larning mulkiy huquqi qonun 
tomonidan himoya qilinadi.
 
DINIY O’QUV YURTLARI - ilohiyotni o‘qitib, ruhoniylar tayyorlovchi maktablar. Islom 
dinida madrasalar ilk D.o‘.yu. hisoblanib, ular diniy va tarixiy asarlarda 9-a.dan tilga 
olina boshlagan. Ularda ko‘p asrlar mobaynida ilohiyot, til va shariat darslari bilan bir 
qatorda, falsafa, amaliy fanlar ham o‘qitilgan. Keyinchalik madrasalarda, asosan, diniy 
ta’lim beriladigan bo‘ldi. Faqat ayrim musulmon dorilfununlarida ta’lim avvalgisicha 
qoldi. Hozir jahondagi ko‘p mamlakatlarda oliy, o‘rta va boshlang‘ich ma’lumot beruvchi 
ko‘plab D.o‘.yu. mavjud. 
Islom mamlakatlarida hozir ham madrasalar asosiy D.o‘.yu. hisoblanadi. Misr Arab 
Respublikasida al-Azhar, Tunisda Zaytuna, Hindistonda Aligarx, Pokistonda Panjob, 
Turkiyada Anqara diniy dorilfununlari va b. mavjud. O’zbekistonda 12 ta D.o‘.yu. faoliyat 
ko‘rsatadi. Bular: Toshkentdagi Imom al-Buxoriy nomli islom in-ti, "Ko‘kaldosh", 
Buxorodagi "Mir Arab" madrasalari, shuningdek, Toshkentdagi "Xadichai Kubro", 
Buxorodagi "Jo‘ybori Kalon" ayol-qizlar islom o‘rta maxsus bilim yurtlari, Namangandagi 

---

Islom Ensiklopediyasi 
www.ziyouz.com kutubxonasi 
71
"Mulla Qirg‘iz", Urganchdagi "Faxriddin ar-Roziy", Nukusdagi "Muhammad ibn Ahmad al-
Beruniy", Andijondagi "Said Muhyiddin Mahdum" islom o‘rta maxsus bilim yurtlari va b. 
O’zbekistonda din davlatdan ajratilgani uchun D.o‘.yu. davlat xalq ta’limi tizimiga 
kirmaydi.