Microsoft Word kimyoi saodat ziyouz com doc

FASL 
Odamiyning saodati ma’rifatulloh birla erkonining dalili bayonida 
 
Hamono aytursenkim, inson dilining saodati hazrati Haq subhonahu va taoloni 
tanimokda erkanini qaysi dalil birla bilurmiz? Bu dalil birla bilurmizki har nimarsaning 
saodati ul nimarsadurkim, lazzati va rohati o‘shandadur, va har nimarsaning lazzatini har 

---

Kimyoi saodat. Abu Homid G’azzoliy 
www.ziyouz.com кутубхонаси 
33
kim, ta’biga ko‘ra taqozo qilg‘ay. Va ta’bi ani taqozo qilurkim, ani o‘sha narsa uchun ofarida 
qilg‘on (yaratgan) bo‘lg‘ay. Chunonchi, shahvatning lazzati o‘z orzusiga yetmoqdadur. 
G’azabning lazzati dushmandin intiqom, ya’ni o‘chini olg‘onda bo‘lur. Va ko‘zning lazzati 
zebo surat va oftob tal’atga nazar solg‘ondadur. Va quloqning lazzati kuy va ovozi 
dilkashni eshitmoq birla bo‘lur. 
Bunga o‘xshash dilning lazzati ruhiyatdadurkim, dilni aning uchun ofarida qilibdur. Dilning 
xossasi uldurki, hazrati Haq subhonahu va taoloni, osmon sifatlaridin boshlab, hamma 
mavjudotning haqiqatini bilmoklikdur. Ammo shahvat va g‘azab va o‘zga maxsusotkim, ani 
besh hissiyot yo‘li birla bilgali bo‘lur, bular yengildurki, bahoyim va hayvonotlarda ham bordur. 
Ushbu vajhdindurkim, odam o‘zi bilmagan nimarsani bilmoqg‘a taqozo va harakat qilur. 
Vaqtiki bilsa shodu xurram bo‘lur. 
Masalan, shatranjga o‘xshashdurkim, shatranj bilur kishiga aytsakim, shatranj 
o‘ynamagil, sabr qilmog‘i, dushvordur. Na uchunki, ajib va g‘arib o‘yin 
o‘rganibdurkim, anga faho va nozish qilur. 
Bas, bildingki, dilning lazzati haqiqat korlarini bilmokdadur. Bilgilki, qay nimarsaning 
ma’rifati azizroq va sharifroq, aning lazzati to‘laroqdur. Birov vazir birla hamasror bo‘lub, 
podshohni ahvolidan xabar tutsa, albatta shod bo‘lur. Ammo kishikim podshoh birla 
do‘st bo‘lib, hamnishinlik qilib, tadbiri mamlakatdin xabardor bo‘lsa, buning shodligi 
chandon ziyoda bo‘lur. Agar ilmi handasani zabt qilib, osmonlarning mikdorlarini bilgan 
kishining lazzati podshohlik lazzatidin, shatranj bilgan kishining lazzatidin ziyodadur. Va 
har nimarsaki, ani bilmak sharifrokdur, aning lazzati ulug‘rokdur. 
Bas, hech mavjudot hazrati Haq jalla va a’lodan sharifroq emasdurki, hamma 
mavjudotning sharofati aning birladur. Va hamma olamning va bu olamning ajoyiblari 
Haq taoloning yaratish qudratlarining osoridur, ya’ni nishonalari va belgilaridur. Bas, 
hech ma’rifat Haq taoloning ma’rifatidin sharifroq va azizroq va lazizroq emasdur. Hech 
nazzora hazrati parvardigori olamning ajoyib san’ati va g‘aroyib qudratlari nazzorasidin 
xushroq va lazzatliroq emas. Negaki dilning tab’i va taqozosi ushbudur, dilni buning uchun 
yaratibdur. 
Bas, ul dilkim, bu ma’rifatning taqozoyi aningda botil bo‘lubdur, bemor tanga 
o‘xshashdurkim, taqozoyi g‘izo andin botil, bo‘lg‘ayki, aning nazdida tosh va nonning farqi 
bo‘lmas. Agar ul bemorning mijozi sihhatiga davo qilib, ishtahoyi tabiiy, joyiga kelmasa, bu 
jahon badbaxtidurki, halok bo‘lg‘usidur. Va ul kishikim, dunyo aloyiqining zavqi ko‘ngliga 
g‘olib bo‘lib, hazrati Haqsubhonahu va taoloning ma’rifati zavqi kam bo‘lsa, 
ul albatta bemordurki, agar iloj qilmasa, ul jahonning badbaxti bo‘lib halok 
bo‘lg‘usidur. 
Charoki, maxsusotdin har nav’ lazzat yetar. Va zavqkim, odamiy badaniga taalluq 
topar, hammasi o‘lmak birla botil . bo‘lur. Va ul zavqu lazzatlarni deb tortqon ranju 
meqnati ham zoe’ va botil bo‘lur. Va hazrati Haq subhonahu va taoloning ma’rifati 
lazzatikim, dilga taalluq topibdur, o‘lmak birla botil bo‘lmas. Balki yuz chandon bo‘lur, 
charoki, odam vafot etgan birla dil halok bo‘lmas, va ma’rifati ilohiy dilda barqaror 
turar. Balki ziyoda, ravshan bo‘lur. Va , bu so‘zlar tavilini bu kitobimning oxirida 
muhabbat asllarida bayon qilg‘umdur. Inshoalloh taolo.