Microsoft Word kimyoi saodat ziyouz com doc

FASL 
Ahli ayolga muomala odoblari bayonida 
Bas, ma’lum bo‘ldiki, nikoh din, millat asllaridan bir asl bo‘lg‘ayki, er-xotinchilikda 
adab va sunnatni rioya qilg‘ay. Va garna (aks holda) odamiylarning nikohi va 
chahorpolar - hayvonlarning juftlig‘ida farqi bo‘lmas. Bas, o‘n ikki odobni rioya qilg‘ay: 
Avvalgi odob valima (to‘y)durki, valima sunnati muakkadadur. Valima deb to‘y 
uchun qilg‘on osh va non, taomni ayturlar. Abdurahmon ibn Avf roziyallohu anhu 
xotyn oldilar. Rasul alayhissalom aytdilarki, «Avlim va lav bishotin», ya’ni, valima 

---

Kimyoi saodat. Abu Homid G’azzoliy 
www.ziyouz.com кутубхонаси 
150
qilg‘il, agarchi bir qo‘y so‘yib bo‘lsa ham. Va kim qo‘y topolmasa do‘stlar huzurig‘a 
boricha taom kelturg‘ayki, ul ham valimadur. Hazrati rasul alayhissalom Safiyag‘a nikoh 
qilindilar. Yigirmata arfa 
(arpa) nonu birmuncha xurmo valima qildilar. Bas, qudrati yetgancha to‘y qilg‘aykim, 
nikohning ta’zimi (hurmati)dur. Bo‘lg‘aykim, valimani uch kundin o‘tkarmagay, 
harchand ta’sir bo‘lsa, haftadan keyin qolmag‘ay. Va daf (childirma) chalmoq va 
izhori shodlik qilmoq azizlarning faqat to‘ylarda, nikohlarda odatlaridurkim, to‘yda daf 
chalmoq sunnatdur. Robia’ bint Mas’ud roziyallohu anhodin rivoyatdurki, aytur: 
«Vaqtiki mani to‘y qildilar, kanizaklar daf chalib, naqshu surud (ashula) aytur 
erdilar, ikkinchi kuni rasul alayhissalom kirib keldilar. Kanizaklar hazrati Rasul 
alayhissalomni ko‘rib, on hazratni na’t va sanolari birla she’r aytib, daf chalib, surud 
(ashula) og‘oz qildilar. Hazrati rasul alayhissalom ilgarigi aytqonlaringni aytinglar, deb 
o‘zlarining na’tlarida daf chalib, boziy o‘ynamoqni pisand ko‘rmadilar. Ammo daf 
(doira) chalmoq va surud aytmoqdan ham man’ qilmadilar. 
Ikkinchi odob ulki, xotinig‘a xushfe’llik birla sozish (yaxshi muomala) qilg‘ay. 
Xushfe’llikning ma’nosi ulki, xotiniga ranj va ozor yetkurmagay. Balki ayol 
yetkazayotgan ranj va alamga sabr va bardosh qilg‘ay. Va ularning bema’ni so‘zlari va 
nopisand, nosiposlig‘iga sabr qilg‘ay. 
Xabarda kelibdurki, xotinlarni za’iflig‘idan avrat berkituvchi qilibdur. Za’ifliqning dorusi 
xomushliqdur. Hazrati rasuli akram s.a.v. aytibdurlar: «Kishikim xotinining bad fe’liga sabr 
qilsa, Ayyub alayhissalomga kelg‘on baloga sabr qilg‘onning savobini va ajrini berurlar. Va har 
xotinki, erining bad fe’liga sabr qilsa, Fir’avnning xotini Osiyog‘a beriladigan ajr, savobini 
olurlar. 
Hazrati rasul alayhissalomning vafotlari vaqtida oxirgi hadislari ushbu uch so‘z erdiki, 
sahobalarga dedilar: «Namozni barpo tutinglar va Haq taoloning bandalarig‘a yaxshilik 
qiling, valloh, vallohki, xotinlar sizlarni Qo‘linglardagi asiringlardur. Ularga xo‘bliq va 
yaxshiliq birla muomala qilinglar». Hazrati rasul alayhissalom azvoji mutahharotni 
(pokdoman xotinlar) xashm (achchiq) va g‘azablarig‘a sabr va tahammul qilur erdilar. 
Bir kuni hazrati Umar roziyallohu anhuning xotinlari javob qaytardi. Hazrati Umar 
darg‘azab bo‘ldilar. Xotinlari dedikim, sendan hazrati Rasul alayhissalom chandon 
behroqdirlarki, azvoji mutahharot javob qilsa, sabr va tahammul qilurlar. Hazrati Umar 
aytdilar, «Agar andog‘ bo‘lsa, vodarig‘kim, Hafsa yer birla yakson bo‘lubdur». Ersa o‘shal 
vaqtida Hafsa roziyallohu anho kirib keldilar. Hazrati Umar aytdilark.im, «Ey farzandim, 
zinhor onhazrat alayhissalomga (rad) javob qilmag‘il. Abu Bakrning qizidek (Oyshadek) 
mag‘rur bo‘lmagil. Onhazrat alayhissalomning muhabbatlari anga g‘olibdur. Anga sabr 
qilg‘on birla sanga sabr qilmaslar». (Xafsa hazrati Umar roziyallohning qizlari). Hazrati 
rasul alayhissalom aytibdurlarkim: 
«Xayrukum, xayrukum liahlihi va ana xayrikum li ahli». 
Ya’ni, «Sizlarning xo‘broq va yaxshirog‘inglar xotinlariga yaxshilik qilg‘uvchirog‘dur. Men 
xotinimga yaxshiliq qilmokda sizlardan yaxshirokgurmen». 
Uchinchi odob ulki, xotini birla hazil, sho‘xlik va o‘yin qilishgay va ani malol 
olmagay. Bilgilki, xotini birla hazil qilmokda hech kishi onhazrat alayhissalomg‘a 
o‘xshash bo‘lmag‘ay. Chunonchi, hazrati Rasul alayhissalom Oysha Siddiqa roziyallohu 
anho birla yugurishdilar, avvalgi navbatda hazrati rasuli alayhissalom o‘ttilar, ikkinchi 
navbat yugurishtilar, Oysha roziyallohu anho o‘ttilar. Rasul alayhissalom aytdilar, birga 
bir, ya’ni barobar bo‘ldik. Va bir kuni zangilarning bozingarlaridan (o‘yinchilar) ovoz 
eshitildiki, raqsu simo’ qilurlar. Hazrati Rasul alayhissalom Oysha roziyallohu anhodan 
so‘radilarki: «Oysha, ko‘rarsanmu?» Hazrati Oysha ko‘rmakni ixtiyor qildilar, 
hazrati rasul alayhissalom yaqin borib, xotinini muborak qo‘llarida ko‘tarib 

---

Kimyoi saodat. Abu Homid G’azzoliy