www.ziyouz.com кутубхонаси
36
qilgaykim, shaharning tamom muflislariga (kambag‘al, bechoralariga) men non
berurman, deb. Bu nav’ quruq da’vo botil (puchga chiqqan, buzuq, behuda) va ajibdur.
FASL Odamiyga ato qilingan dil gavhari bayonida Vaqtiki, dil gavharining sharofati va ulug‘ligi va azizligini bilding, yana bilg‘ilki, gavhari
azizni senga kim beribdur va badaningda pinhon qilibdur, bas, bu gavhari noyobni talab
qilmassen va aningdin g‘ofil bo‘lursen. Bu kamoli xiyonat va ziyonkorlikdur.
Bas, jaxd qilg‘ilki, dil gavharini istab, dunyo ashg‘olidin (mashg‘ulotidin) forig‘ aylab, ani
kamolu sharofatiga yetkurgilki, dilning oxiratdagi izzat va sharofati ulki, shodligidur
beanduh va Bakryidur befano va qudratidur beajz, va ma’rifatidur beshubha. Haq taoloning
jamolini ko‘rmakdur bekudurat.
Ammo dilning bu olamdagi sharofati bukim, dilni oxiratda izzat va sharofatini
topmoqg‘a loyiq va shoyistalik birla tutqaysen. Va garchi bu kunda odamdin noqisroq va
bechoraroq narsa yo‘qturkim, ochlik va tashnalik, issig‘ va sovuq, g‘am va mehnatning
asiridur. Har nimarsaiki anga lazzat va rohat yetkurur, ziyonkordur. Va aning manfaati
ranju mashaqqatidadur.
Bas, har kishining izzati va sharofati ilm birla va qudrat birla va yo himmat birla va
yo jamoli va surati birla bo‘lur. Ba’zi odamning ilmiga nazar qilsang andin johilroq kishi
yo‘qdur. Agar dimog‘ini bir tomiriga xalal yetsa, xataru halokdadur, va aning iloji
nimadur? Va agar aning quvvati va qudratiga boqsang, andin ojizroq nimarsa
yo‘qdurkim, agar pashsha va ari nish ursa uyqusiz va beqaror bo‘lur.
Agar ani himmatiga nazar qilsang, taomidin bir no‘xat chog‘liq narsaga zarar yetsa,
ranjur bo‘lur. Va agar jamoli va suratiga nazar qilsang mushkuldurkim, ichida bir
najosat. Agar ikki kun o‘zini yuvmasa badbo‘ylikdin rasvo bo‘lur.
Hikoyat: Bir kuni shayx Abu Sa’id shogirdlari birla sayr qilib, bir yerga yettilarki,
halajoydin najosatni ul yerga chiqarib erdi. So‘fiylar burunlarini tutib, yuzlarini
o‘gurib turdilar. Shayx andak (bir oz) boshlarini solib turib, muridlariga boqib turib,
aytdilarkim: «Bu najosatning menga degan so‘zlarini eshitdinglarmi?!» Muridlar
aytdilarki: «Ey, buzrikvorimiz! Anglamaduk».
Shayx aytdilarki, bu najosat menga aytadurki: «Men tunu kun anvo’ zebu oroyish
birla oshpaz va baqqollar oldida turar edim va sizlarni hamyonlaringdagi dinor va
dirhamlaringni berib, meni qo‘lga kelturdinglar. Sizlar birla bir kechadin ziyoda
hamsuhbat bo‘lolmadimki, bu hOlta keldim. Mening sizlardin qochmog‘im lozimmudur
va yo sizlar mendan-mu?!» Muridlar bu ishlaridin bisyor xijolat bo‘ldilar.
Bas, haqiqat mundog‘durki, odam bu olamda bisyor nuqson va ojizlik va
nokaslikda va aning bozori ro‘zi qiyomatdur. Agar kimyoyi saodatni ko‘nglida tutib
amal qilsa, hayvonlik martabasidin farishtalik martabasiga yetar. Va agar dunyoga
ko‘ngil tutsa, qiyomat kuni it va to‘ng‘iz ul kishidin afzaldur.
Charoki g‘ariblar tufroq bo‘lub, do‘zaxning ranju azobidin emin (amonda, tinch)
bo‘lurlar. Va gunohkorlar do‘zax azobiga sazovor bo‘lg‘usidur. Chunonchi, sharofat va
fazilatlaringni taniding, (endi) nuqson va bechoraligingni ham bilgaysenki, o‘zlik
ma’rifati Haq jalla va a’lo ma’rifatining kalitidur. Bas, o‘zini tanimoqqa bu so‘zlar
kifoyatdur. Bu kitob muxtasar, mundin ziyoda sharhni ko‘tarmas.