Microsoft Word Materiallar Full

II INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS 

122 

 Qafqaz University                         

          18-19 April 2014, Baku, Azerbaijan 

praktiki əhəmiyyətə malikdir. Məhlul sistemlərinin NMR metodu ilə oyrənilməsindən alənan nəticələr tibb, biokimya, kimya 

və s. elm sahələrində xüsusi əhəmiyyətə malikdir [6-9]. Bu səbəblərdən göstərilən birləşmənin sintezi və onun müxtəlif  

məhlul sistemlərinin NMR metodu ilə tədqiqi aktualdır, təcrübi və nəzəri əhəmiyyət daşıyır. 

(2E)-3-[2-(alliloksi)-5-bromfenil]-1-(2-hidroksi-5-metilfenil)-2-propen-1-on (I) xalkonunun tərkibində iki ədəd ikiqat 

rabitənin, fenol hidroksilinin olması onun tətbiq imkanlarını daha da genişləndirir. Müxtəlif məhlul sistemlərində (CCl

4

, 

DMSO, aseton) zamandan asılı olaraq aparılan tədqiqatlar dimetilsulfoksid (DMSO) mühütində xalkon molekulunun stabil 

olmadıgını, molekuldaxili tsikilləşmə  nəticəsndə 2-[2-(alliloksi)-5-bromfenil]-6-meill-2,3-dihidro-4H-xromen-4-ona (Ia) 

çevrilməsini göstərmişdir. DMSO məhlulunda molekuldaxili tsikilləşmənin baş verməsini CCl

4

  və asetonla müqayisədə 

onun polyarlaşma sabitinin çox olması ilə izah etmək olar. Belə ki, bu məhlulda fenol hidroksili daha çox turşuluğa malik 

olduğundan onun ikiqat rabitıyə birləşməsi nəticəsində molekuldaxili tsikilləşmə baş verir. Eləcə  də  tədqiqatlar xalkonda 

molekuldaxili hidrogen rabitəsinin əmələ gəlməsini də göstərmişdir. Məhlulda molekuldaxili tsikilləşmənin baş verməsi ilə 

iki müxtəlif maddənin mövcudluğu 2D DOSY NMR spektroskopiyasının köməyilə də isbat edilmişdir.  

Məhlulda müxtəlif dinamik proseslərin baş verməsi kimyəvi üsullarla da öyrənilmşdir. Belə ki, (2E)-3-[2-(alliloksi)-5-

bromfenil]-1-(2-hidroksi-5-metilfenil)-2-propen-1-on xalkonunun müxtəlif kimyəvi çevrilmələri həyata keçirilmiş və əmələ 

gələn yeni molekulların müqayisəli NMR tədqiqatları aparılmışdır. Məhlullarda dinamik proseslərin tədqiqi müxtəlif 

qatılıqlarda, həlledicilərdə, temperaturlarda və NMR spektroskopiyasının müasir imkanlarından istifadə edilməklə yerinə 

yetitirilmişdir.   

O

Br

O

O

CH

3

H

...

O

CH

3

O

O

Br

I

Ia

.