Microsoft Word Materiallar Full
II INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS
Yüklə 18,89 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
II INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS
233
Qafqaz University 18-19 April 2014, Baku, Azerbaijan Həkimin mənə etdiyi çarəsində. Bəzən baş tutmayan şeirmin Dağılmış divarlarının xarabasında, Bəzən söz yarışında. …Elə saatım var ki, ağac olub Bir dost bağında, Hər dəqiqəsi bir meyvəyə dönüb Göy budağında. Boynuna qol salıram saatımın Otururam ömrümün Bir parçasının kölgəsində; Düzürük qızıl yanaqlı dəqiqələri On dörd günlük ay-boşqaba, yeyirik şirin-şirin. “...Beləliklə, altmışıncı illərin poeziyası sözün yeni ifadə çalarlarını, obrazlı deyim tərzinin rəngarəng üsullarını aşkarladı. Məlum oldu ki, «sevgi toranı» ola bilərmiş, «ölüm sözünün polyar qışı» o qədər də əcaib ifadə deyilmiş, necə ki, insan anının bir dost bağında ağaca dönməsi kimi (Əli Kərim)…Məlum oldu ki, yağış gölməçəsinə «sərçələrin soyuq hamamı» demək (İsa İsmayılzadə) heç də qəbahət sayılmamalıdır. Hətta «milyon kilometrlərlə ömür sürmüşəm» (Ə.Kərim) ifadəsi də diqqət yetiriləndə anlaşılmaz və mücərrəd deyil. Sadəcə olaraq, stereotip təfəkkürdən xilas olub, əşyalar və hadisələr arasında ilk baxışda nəzərə çarpmayan bu bənzəyişləri görmək və duymaq lazımdır. O zaman gənc şairlərdən F.Qocanın, F.Sadığın, İ.İsmayılzadənin, Ə.Salahzadənin şeirləri haqqında da dumanlı ifadələr, qərəzli sözlər işlədir, onları tutduqları yoldan çəkindirmək istəyirdilər.” (4, 190) Modern şeir, tədqiqatçıların təsdiq etdiyi kimi, heç də maksimum dərəcədə köhnə təsvir üsullarından, gerçəkliyi şablon yolla əks etdirməkdən imtina etmək demək deyildir. Bu proses onsuz da milli ədəbiyyatın inkişafında üzə çıxır, yəni, hardasa onun immanent xüsusiyyətidir. Bu, hər şeydən qabaq köhnə ənənəni, mövcud poetik sistemi inkar etməklə dünyaya, gerçəkliyə yeni münasibət sərgiləməkdir. Bu proses bizim poeziyada klassik şəkildə getməmişdir, biz yalnız onun bizim ədəbiyyata bu və ya digər dərəcədə təsirindən bəhs edə bilərik. 60-80-ci illər poeziyasında Nazim Hikmətin birbaşa təsirindən çox, yuxarıda qeyd etdiyimiz kimi, ondan dərs almaq, ümumiyyətlə poeziyanı ən mükəmməl nümunələr əsasında öyrənmək cəhəti daha qabarıq idi. Əgər Nazim Hikmətin şeirində hissin, duyğunun təbii, azad axışını yaratmaq, qəsdən heç bir fikir ifadə etmədən, daha doğrusu fikir, mühakimə qəlibləri təklif etmədən söz demək... əsas idisə, 60-80-ci illərdə ədəbiyyatda imzalarını təsdiq etmiş Azərbaycan şairləri bu “modelin” üzə çıxmayan tərəflərini, perspektivdə olan komponentlərini qurmağa çalışırdılar və əksər hallarda buna nail olurdular. Məsələn, Seviyorum seni ekmeği tuza banıp yer gibi Geceleyin ateşler içinde uyanarak ağzımı dayayıp musluğa su içer gibi Ağır posta paketini neyin nesi belirsiz telaşlı, sevinçli, kuşkulu açar gibi Seviyorum seni denizi ilk defa uçakla geçer gibi İstanbul’da yumuşacık kararırken ortalık içimde kımıldayan birşeyler gibi Seviyorum seni Yaşıyoruz çok şükür der gibi. Təsdiqdə adətən rus şairi Xlebnikova bənzədilən Ələkbər Salahzadənin şeirlərində yuxarıda ifadə etdiyimiz mülahizənin təsdiqini görürük. Şair Nazim Hikmətin poetik sisteminə başqa bir yöndən yanaşaraq, onun “yaddan çıxardığı” cəhətləri qabardır. Ümumi, geniş havanın içində bir komponenti seçərək poetik vurğunu onun üzərinə salır və nəticədə insanın dünya haqqında təsəvvürlərini genişləndirən Nazim Hikmət modelinə gəlir. «Saz» şeirinə diqqət yetirək:
|