Microsoft Word Materiallar Full

II INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS 

281 

 Qafqaz University                         

          18-19 April 2014, Baku, Azerbaijan 

1) Müharibə; 

2) Kişi və qadının hüquq bərabərsizliyi; 

3) İnsanlığa - dostluğa xəyanət; 

4) Milli, etnik təbəqələşmə; 

5) Cinsi təcavüz; 

6) İnsani hisslər - paxıllıq, vicdan əzabı, sədaqət; 

7) Siyasi görüşlər; 

8) Dini görüşlər; 

9) Ailə: ata - oğul münasibəti; 

10) Qəhrəmanlıq və s. 

ABŞ qoşunlarının  Əfqanıstana yeridilməsi,  Əmirlə  Həsənin dostluğundakı  təbəqələşmənin iyrənc təzahürü, Babanın 

qoçaqlığına və  mərdliyinə görə "Həzəra" Həsənə  bəslədiyi gizli rəğbət hissi, buna görə  oğlunun bütün uşaqlara nifrət 

etməsi, Həsənin cinsi istismara məruz qalması, onun dostuna qarşılıqsız və sonsuz itaəti, Əmirin ona etdiyi namərdliyə görə 

ömür boyu əzab çəkməsi və sonda onun oğlunu xilas edərək hardasa vicdanının üstünə su səpməsi  sadaladığımız bəndlərin 

qısa açıqlamasıdır. 

"Əgər orda allah varsa, mən güman edirəm ki, onun diqqətinə mənim donuz əti yeməyim və viski içməyimdən daha 

çox layiq olan məsələlər var" - deyən Babanın allahın varlığı haqda aqnostik kimi düşünməsi diqqətimizi çəkir. “Sən bu 

saqqallı axmaqlardan heç vaxt dəyərli bir şey öyrənməyəcəksən, onlar təsbeh oynamaqdan və anlamadıları dildə yazılmış 

kitabdan sitatlar gətirməkdən başqa bir şey bilmirlər”. Babanın "Bax, molla nə öyrədir öyrətsin, dünyada sadəcə bir günah 

var, bircə  dənə... Bu da oğurluqdur. Bütün başqa günahlar oğurluğun müxtəlif formalarıdır. Sən adam öldürəndə onun 

həyatını  oğurlayırsan. Arvadının ərli, uşaqlarının isə atalı yaşamaq haqqını oğurlayırsan. Yalan deyəndə başqasının həqiqət 

haqqını oğurlayırsan. Kələk gələndə başqasının ədalət haqqını oğurlayırsan" sözləri sıradan adamın dediyi sözlər deyil. 

Yazıçının romanı maraqlı edən fikirlərinə çox rast gəlirik: 

1.  Əsl kişi şeir oxumaz, şeir yazmasını isə allah göstərməsin. Əsl kişi - əsl oğlanlar futbol oynayarlar. 

2.  Uşaqlar rəngləmə albomları deyil, sən onları sevimli rənglərinlə rəngləyə bilməzsən. 

3.  Özünü qorumağa cürəti çatmayan oğlan böyüyüb heç nəyə cürəti çatmayan bir kişiyə çevriləcək. 

4.  Bütün atalar qəlbinin dərinliyində oğullarını öldürmək arzusunu yaşatmırlarmı məgər? 

5.  Əfqanlar ənənələri sevir, qaydalara isə nifrət edirlər. 

6.  Ağlındakı ilə dilindəki eyni olan insanlar elə bilirlər ki, başqalarında da bu cürdür. 

7.  Az qala qalib gəlmək olmur, adam ya qalib olur, ya yox. 

8.  Nəyisə görüb itirmək heç vaxt ona sahib olmamaqdan çətindir. 

9.  Zaman çox acgöz ola bilir, bəzən bütün xırdalıqları yeyə bilirmiş. 

10. Ancaq nəyinisə əlindən almaq istəyəndə sənə bu qədər xoşbəxt olmağa icazə verirlər. 

 Baba ruslara nifrət edir. Burada da müəllifin  şəxsi düşüncəsinin izlərini sezirik. Hətta  əsərin 2003-cü ildə 11 sentyabr 

hadisələrinin baş verdiyi bir vaxtda yazıldığını nəzərə alsaq ABŞ-ın Əfqanıstana yürüşünü də müəyyən mənada haqlı sayır. 

Əmir atası ilə Amerikaya köçür, ancaq vicdan əzabı onu təqib edir, o hara qaçsa da, bu əzabdan qurtuluşun olmadığını 

başa düşür. Rəhim xandan Həsənin onun nəinki süd, hətta atabir qardaşı olduğunu öyrənən Əmir Əfqanıstana, od-alovun 

içinə geri dönür. Həsən və arvadı ölmüş, oğlu Söhrab yetimxanaya verilmişdi. Keçmişin ifrat dərəcədə iyrənc  şovinisti, 

gələcəyin barbar vətəndaşı olan Asəf atası kimi onu da cinsi istismara məruz qoyur. Söhrabın simasında bütün "itirilmiş 

əfqan uşaqlığı"nın əzabları gizlənir. Necə ki romanın özündə deyilir: "Əfqanıstanda uşaq çox, uşaqlıq isə yoxdur". Söhrabı 

Talibanların əlindən xilas edən Əmirə "qəhrəman" deməyə dilimiz gəlməsə də, hər halda müəyyən qədər günahını yumuş 

görünür. 

Əsərin ən mühüm keyfiyyətlərindən biri də qəhrəmanların ideallaşdırılmamış, bütün qüsurları ilə bərabər verilməsidir. 

Xalid Hüseyni “Çərpələng Uçuran”dan sonra iki roman da yazmışdır – “Min möhtəşəm günəş”, “Və dağlardan səda 

gəldi”. Bu əsərlər arasında mövzu baxımından çox oxşarlıq olduğundan biz bu romanları “Əfqan trilogiyası” da adlandıra 

bilərik.