Microsoft Word Materiallar Full

II INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS 

333 

 Qafqaz University                         

          18-19 April 2014, Baku, Azerbaijan 

hikmet anlayışı, varlığa, bilime ve ahlâkî değerlere devrinin dünya görüşüyle bakışından ibarettir. Devamlı olarak içinde 

dolaştığı hikemî dünyanın temelini akıl ve ilim üzerine kurmuş, varlık ve ahlâkî değerleri yorumlayarak bu dünyayı 

örmüştür. Onun Allah`a, yaratılışa ve varlığa bakışı da kitap, kalem, kâğıt imajları arkasındandır. 

“Sa’y kıl ilm-i şerîfe şeb ü rûz  

Kalma hayvân-sıfât ol ilm-âmûz”  

‘‘Gece gündüz şerefli, ilimlere çalış ve hayvan gibi câhil kalma da ilim öğrenen ol. ’’ 

Nabi bu beytiyle ilim öğrenmenin önemini vurgulamaktadır. Zaten kendisi de gerek aldığı dinî ilimler gerekse de 

tasavvufî ilimlerle bunu ortaya koymuştur. Dolayısıyla “İlim öğrenmek bütün Müslümanlar’a farzdır” ve “Beşikten mezara 

kadar ilim öğreniniz” hadisleri ışığında oğlunu ilim öğrenmeye teşvik eder. 

Şair, oğlundan mutlaka öğrenmesi gereken ilimler arasında Tıp ilmini de zikreder. Hatta Tıp ilminin din ilimlerinden 

de mühim bir ilim olduğunu vurgular ve ondan bu iki ilmin öğrenmesini ister. 

Hayriye’deki şu beyitler Nâbî’nin tıp ilmine verdiği önemi çok iyi anlatmaktadır:  

 “Tıbdur akvâ-yı mühimmât-ı fünûn 

 Anı münkir degül illâ mecnûn” 

‘‘İlimlerin önemlileri içinde ilk sırayı tıp alır. Tıp ilmini delilerden başka hiç kimse inkâr edemez.’’ 

Tıp ilmi hakikati inkâr edilemez. Hastalara kılınan  şifaya vesile olan hekimlere her zaman teşekkür ederler. Bunu 

ancak aklî dengesi yerinde olmayan insanlar idrak edemez. 

Nabi, oğluna oruç konusunda da nasihatda bulunuyor. Eğer bir hastalığı yoksa kişinin ramazan orucunu mutlaka 

tutması gerektiğini çünkü, orucun mükafatını bizzat Allah`ın vereceğini, bir rahmet sofrası ve oruçluya nurdan bir elbise 

gibi olduğunu ve de oruca asla riya karışmayacağını belirtir. Oruçlunun nefesinin kokusu Allah katında misk kokusundan 

daha makbuldür. 

  “Bî-maraz tâ ola cismünde tüvân 

 Eyleme 

fevt-i 

sıyâm-ı ramazân” 

‘‘Hasta olmadıktan ve vücudun hâlsiz kalmadıktan sonra Ramazan orucunu sakın geçirme.’’ 

Nâbî` nin oğluna tavsiye ederek üzerinde durduğu diğer bir ibadet de zekât ve sadaka vermenin faziletidir. “Zekât ve 

sadakaya daha fazla yer ayırmanın sebebi bu ibadetin toplumsal boyutudur. Toplumda zenginlerle fakirler arasında dengeyi 

sağlayan zekâttır. Fakirlikle zenginliğin yaratıcısı olan Allah, bu ibadet vasıtasıyla insanlar arasında bir yardımlaşma ve 

dayanışma dengesi kurmuştur. “    

  “Zimmetünde koma bir habbe zekât 

  Vir k’ola mâye-i hayr u berekât”  

‘‘Üzerinde zekâta ait olan bir tanecik bile bırakma. Zekâtını ver ki malın bereketi ve hayrı olsun.’’ 

İslam`a göre gaybı ancak Allah bilebileceğinden fal ve yıldızlara bakarak gelecek hakkında hüküm ve haber vermeye 

çalışmak boş  işler olacağından bu hususta kullanılan “İlm-i reml ve nücûm” u öğrenmek ve istemek de Nâbî tarafından 

oğluna yasaklanmıştır.  

“Olma kur’a-fiken-i reml ü nücûm 

Ki ider ehlini bi’l-hâsiye şûm”  

‘‘Remil ve müneccimlik ile sakın uğraşma ki bunlar, bu işleri yapanı kötü ve şom eylerler.’’