Microsoft Word Materiallar Full

II INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS 

432 

 Qafqaz University                         

          18-19 April 2014, Baku, Azerbaijan 

ÜSTÜN YETENEKLİ ÇOCUKLARIN SIRADIŞI DİL GELİŞİMİ 

 

Doc.Dr. Çağlar ÇETİNKAYA 

Qafqaz Universitesi  

[e-mail] 

 

Game İNCİ 

Sakarya Universitesi 

[e-mail]

 

 

Uzm. Ertaş SOFUOĞLU 

Baku Slavyan Universitesi 

[e-mail]

 

 

İnsanlık tarihine bakıldığında büyük buluşlar yapan, topluma liderlik eden kişiler genellikle üstün yetenekli kişiler 

olmuşlardır. Üstün yetenekli çocuklar her dönem akranlarından farklılık gösteririler. Bunun için farklı özellikleri yönünde 

eğitilmeleri ve bu durumlarının yasal olarak teminat altına alınması gerekmektedir. Her toplumda sınırlı oranda dünyaya 

gelen bu çocukların akranlarından farklılaşan en önemli özellikleri zihinsel özellikleridir. Zihinsel özelliklerinin en önemli 

göstergelerinden birisi de dil becerileridir (Çetinkaya, 2013). 

Üstün yetenekli bireylerin dil becerileri küçük yaşlardan itibaren akranlarından farklılık göstermektedir. Üstün 

yetenekli çocuklar genellikle erken konuşurlar ve ilgili kas becerileri daha çabuk gelişir (Akarsu, 2004b; Gross, 1999; Tuttle 

& Becker, 1980). Üstün yetenekli çocukların küçük yaşlardan itibaren farklılaşan bu özelliğinin geliştirilebilmesi için uygun 

çevresel düzenlemelere ihtiyaç duyulmaktadır. Bu anlamda üstün yetenekli bireylerin olağan dışı düşüncelerinin bir 

göstergesi olan sıradışı dil gelişimlerinin dikkatle takip edilmesi gerekmektedir (Çetinkaya & Bayrakci, 2012).  

Zekâ üzerine yapılan araştırmalar özellikle son yıllarda büyük hız kazanmıştır. Bu anlamda zekâyı etkileyen faktörler 

de önem kazanmıştır. Zekâ genel olarak kalıtım ve çevrefaktörlerinin etkisinin altındadır Alan yazın incelendiğinde bireysel 

farklılıkların nedenleri kalıtımsal ve çevresel faktörler ile açıklanmaktadır. Weiten (1995), zekânın aileden geldiğinin belli 

bir noktaya kadar doğru olduğunu, bununla birlikte çevrenin etkisinin göz ardı edilmemesi gerekliliğini belirtmiştir. 

Miklewska, Kaczmarek & Straleu (2006), zekâ gelişiminin çevre ve bireysel faaliyetlerden etkilendiğini savunmaktadırlar. 

Cansever’e göre (1982), zekânın gelişiminde kalıtım kadar çevresel faktörler de etkilidir.  

Bu çalışmada üstün yetenekli çocukların biyolojik yaşı ile genellikle senkronize gelişim göstermeyen dil gelişimlerinin 

incelenmesi amaçlanmıştır. Çalışma boylamsal bir içerik analizi çalışmasıdır. Çalışma 2011-2013 yılları arasında 

İstanbul’da eğitimlerine devam eden 10 üstün yetenekli öğrenci ile gerçekleştirilmiştir. Üstün yetenekli çocukların dil 

gelişimlerine ilişkin öğretmen görüşlerini içeren bu çalışmada çocukların yapısal, soyut kavramlar, karmaşıklık, mizah, 

akıcılık gibi özellikleri ele alınmıştır.  

Çalışmanın sonucunda üstün yetenekli öğrencilerin dil gelişimlerinin farklı bir yapıda olduğuna varılmıştır. Özellikle 

öğrenmek istedikleri yabancı diller ve bu dillere ilişkin dilbilgisi yapılarının karmaşık bir yapısının olması dikkat 

çekmektedir. Bununla birlikte öğrenmek istenilen dilin özelliklerinin daha fazla yoğunlaşma ve uzun süreli hedefler 

içerecek olması onların karakteristik özellikleri ile örtüşmektedir. Bununla birlikte iki yıl içerisinde gözlemlere dayanarak 

dil gelişimlerindeki karmaşık yapılar oldukça hızlı ilerleyen düzeydedir. Karmaşık cümle kurabilme ve ayrıştırabilme 

becerilerinin gelişmiş olduğu görülmüştür. Özellikle alıcı ve ifade edici dil becerilerinin akıcı bir nitelikte olduğu ve 

beklenen dışı bir gelişim gösterdiği gözlenmiştir. Üstün yetenekli çocukların duygusal gelişimleri de aşırı duyarlık 

gösterecek seviyede olabilmektedir (Davaslıgil, 2004). Bu durum onların soyut kavramları daha sık ve yerinde 

kullanabilmelerini sağlamaktadır. Nitekim süreç içerisinde duygusal kavramlara ilişkin gelişim sayı ve nitelik bakımından 

oldukça ileri düzeyde ilerleyebilmiştir. Mizah ve espri yeteneği gelişmiş üstün yetenekli çocukların dil gelişimlerinde bu 

özellikleri bariz şekilde belli olmaktadır. Kelimelerde yeni kelimeler üretme, cümle içindeki farklı kullanımlardaki mizahı 

özellikleri yakalayabilme gibi durumlar istendik düzeyde değişebilmektedir.   

Bu sonuçlar çerçevesinde üstün yetenekli çocukların dil gelişimleri ve sıradışı düşünebilme becerilerini gözeten 

çalışmaların artırılmasında yarar olduğu düşünülmüştür. Sıradışı düşünebilme becerileri ve dil becerilerinin her ikisi de 

zihinsel özellikleri ile ilgili bir yetidir. Bu yetilerin geliştirilip daha senkronize ilerleme saplanabilmesi için disiplinler arası 

etkinliklerin düzenlenmesinde de yarar olabileceği düşünülmektedir. Bu etkinliklere uygun farklılaştırılmış müfredatların 

geliştirilmesi, müfredata uygun öğretim yöntem, strateji ve tekniklerinin geliştirilmesi de kapsamlı hedefler olarak ele 

alınmalıdır. 

 

 

---